Crnogorske vlade u egzilu (1916–1922). Nakon što je napustio Crnu Goru, januara 1916, kralj → Nikola I Petrović Njegoš je preko Italije stigao u Francusku. U dogovoru sa francuskom vladom, za njegovo mjesto boravka i mjesto boravka crnogorske vlade (→ Crnogorska vlada / Ministarski savjet Knjaževine/Kraljevine Crne Gore (1879–1916)) prvo je određen Lion, a potom je u martu premješten u Bordo. Kralj je jedno vrijeme boravio u Višiju, Parizu i Pou, da bi se u novembru 1916. i kralj i Vlada smjestili u Nejiu kod Pariza. U maju 1920. kralj Nikola se sa porodicom preselio u Kan i kasnije u Kap d᾽Antib na Azurnoj obali. U Nejiu je bilo formalno sjedište Vlade sve do aprila 1921, iako se tamo, osim dr → Pera Šoća i pojednih činovnika, od maja 1920. nijesu nalazili drugi ministri. Tadašnji predsjednik vlade u egzilu → Jovan S. Plamenac pokušao je da prikaže svoj boravak u Rimu u zgradi Crnogorskog konzulata kao privremen, da bi od aprila 1921. za sjedište Kraljevske vlade bio smatran Sanremo, iako je formalno sjedište bilo u Crnogorskom konzulatu u Rimu, koji se u septembru 1922. samo preselio na drugu lokaciju, takođe u Rimu. Prilikom dolaska kralja Nikole u Francusku (1916), s njim su u izbjeglištvu bili i tadašnji predsjednik Vlade → Lazar Mijušković i ministar → Andrija Radović, koji je prije kapitulacije vojske Crne Gore službeno bio odsutan iz Crne Gore. U Crnoj Gori su ostali načelnik Vrhovne komande, divizijar → Janko Vukotić, i tri ministra. Pri crnogorskom izbjegličkom dvoru nalazio se diplomatski kor, koji su nakon izbijanja rata sačinjavali diplomatski predstavnici Rusije, Srbije, Francuske, Italije i Velike Britanije. Nakon ostavke vlade Lazara Mijuškovića, u izbjeglištvu je novu vladu formirao Andrija Radović (25. maja 1916 – 17. januara 1917). Rad ove vlade obilježio je sukob kralja Nikole sa Radovićem u vezi sa stanovištima o političkoj budućnosti Crne Gore. Po stupanju na dužnost, Radović je odmah pokrenuo inicijativu da se kralj i Vlada presele u Pariz. Nakon toga, Radović je već u avgustu 1916. podnio memorandum kralju Nikoli o ujedinjenju Crne Gore i Srbije, predlažući mu da abdicira u korist srpskog regenta → Aleksandra Karađorđevića. Na podneseni memorandum kralj Nikola je negativno odgovorio, pravdajući to činjenicom da tako važno pitanje treba riješiti po oslobođenju Crne Gore. Nakon dobijenog negativnog odgovora od kralja Nikole, Radović je na sugestiju srpske vlade podnio ostavku. Novu vladu sastavio je general → Milo Matanović. Matanovićeva vlada formirana je 17. januara 1917, a ostavku je podnijela već 11. juna 1917, nakon što se nije mogao pronaći kompromis sa kraljem Nikolom o budućem državnom statusu Crne Gore. Matanovićeva vlada pokrenula je ponovno izlaženje Glasa Crnogorca, kao zvaničnog glasila crnogorske vlade i dvora, a takođe je organizovala Komitet Kraljevskog crvenog krsta u Ženevi, koji je organizovao pomoć internircima i stanovništvu. Kralj Nikola je ukazom od 11. juna 1917. formirao novu vladu na čelu sa → Evgenijem Popovićem, koji je obavljao i funkciju ministra inostranih poslova. Početak Pariske mirovne konferencije (→ Pariska mirovna konferencija 1919–1920. i Crna Gora ), u januaru 1919, zatekao je Popovićevu vladu nespremnu. Neposredno poslije → Podgoričke skupštine 1918, Popović se povukao u Rim, pokazujući da nema namjeru da se vrati u Pariz. Od svih savezničkih država, jedino Crna Gora nije imala svog predstavnika na Konferenciji. Dr Pero Šoć, u odsustvu Popovića, vodio je inicijativu emigrantske vlade. Dr Šoć je 18. januara 1919. uputio notu velikim silama, kojom protestuje zbog izostavljanja crnogorske delegacije na Konferenciji. Nekoliko dana kasnije dr Šoć je uputio novu notu, žaleći se na postupak francuskog predsjednika → Remona Poenkarea, koji nije ni pomenuo Crnu Goru u svom govoru. Popovićeva ostavka iz decembra 1918. najprije nije uvažena, da bi kralj Nikola, dekretom od 17. februara 1919, na mjesto predsjednika nove vlade postavio Jovana S. Plamenca. Plamenac je bio jedan od inspiratora i organizatora → Božićnog ustanka u Crnoj Gori 1919. godine. U Vladu su ušli i ministri: Petar Vučković, → Milutin Vučinić, Milo Vujović i dr Pero Šoć. Zahvaljujući upornosti izbjegličke vlade i kralja Nikole, uz podršku Italije, „crnogorsko pitanje” bilo je aktuelno među velikim silama i u 1919. i u 1920. godini. Plamenac je 24. februra 1919. uputio notu vladama velikih sila, u kojoj je teško optužio zvaničnu Srbiju i njenu politiku prema Crnoj Gori. Već 5. marta 1919. Vlada Kraljevine Crne Gore predala je memorandum Konferenciji velikih sila u Parizu. U obimnom memorandumu podsjećano je na obećanja velikih sila data Crnoj Gori u smislu njene restauracije nakon oslobođenja; ukazano je na ulogu i veliku žrtvu koju je Crna Gora podnijela u Velikom ratu (→ Crna Gora u Prvom svjetskom ratu); skrenuta je pažnja na tešku situaciju u Crnoj Gori nakon ulaska savezničkih trupa 1918; protestovano je zbog odluka Velike podgoričke skupštine 1918; postavljeno je pitanje prava zastupanja Crne Gore na Konferenciji mira. U martu 1920. Plamenac je novim memorandumom reagovao na tvrdnje britanskih poslanika u Parlamentu da „crnogorsko pitanje”, kao dio „jadranskog pitanja”, treba rješavati na budućoj konferenciji koja će biti održana 13–17. aprila 1920. u Londonu. Plamenac je u memorandumu tražio da se crnogorskom narodu dozvoli pravo na samoopredjeljenje izraženo kroz plebiscit. Ni nova konferencija održana u Sanremu (18–26. aprila 1920) nije mogla donijeti ništa konkretno u odnosu na zahtjeve crnogorske vlade. I pored toga, Vlada je uporno pokušavala da kod velikih sila postigne neki napredak. U julu 1920. upućen je memoar predsjedniku italijanske vlade Đolitiju, u kojem je istaknuto da „crnogorsko pitanje” još uvijek nije riješeno; krajem oktobra 1920. upućena je nota vladama velikih sila (Francuske, Velike Britanije, Italije, SAD i Japana), u kojoj se ističe da je veliki broj Crnogoraca, protivnika ujedinjenja, u zatvorima; notom velikim silama od 1. novembra 1920. vlada Jovana S. Plamenca je tražila hitnu međunarodnu istragu, dostavljajući publikaciju Dokumenta o zvjerstvima Srba u Crnoj Gori; u memoaru vladama Francuske, Velike Britanije, Italije i SAD (8. novembra 1920) protestovano je zbog „nasilnog zatvaranja i suđenja crnogorskim patriotama”; notom od 2. decembra 1920. Plamenac se obratio ministrima inostranih poslova Italije, Francuske i Velike Britanije povodom održanih parlamentarnih izbora u Kraljevini SHS, novembra 1920. godine. Ipak, uz sve energične napore Plamenca i njegove vlade, „crnogorsko pitanje” je rješavano shodno interesima velikih sila. U tom smislu, isto su prošle i konferencije održane nešto kasnije: u Kanu (4–13. januara 1922) i Đenovi (1. aprila – 19. maja 1922). Održanim izborima za Konstituantu Kraljevine SHS, 28. novembra 1920, koji su sprovedeni i u Crnoj Gori i na kojima su izabrani predstavnici iz Crne Gore za Ustavotvornu skupštinu, pitanje Crne Gore je i definitivno bilo riješeno. Nakon toga je i kod velikih sila prestala potreba da sa dvorom i izbjegličkom vladom održavaju diplomatske odnose. Plamenčeva vlada podnijela je ostavku 20. juna 1921. godine. Ukazom kraljice Milene, od 28. juna 1921, za predsjednika Vlade imenovan je divizijar Milutin Vučinić. Nakon Vučinićeve smrti, avgusta 1922, Jovan S. Plamenac se proglasio za novog predsjednika Vlade, 16. septembra 1922, odbivši da prizna kraljicu Milenu za namjesnika. U odgovoru na to, kraljica Milena je dekretom od 23. septembra 1922. za predsjednikaVlade postavila dr → Anta Gvozdenovića, čime su nastale dvije međusobno suprotstavljene vlade. Formalno, ove vlade niko nije priznao.