Božićni ustanak 1919. Nezadovoljstvo zbog odluka → Podgoričke skupštine 1918, o ujedinjenju Crne Gore i Srbije i detronizaciji kralja → Nikole I Petrovića Njegoša, uticalo je na kraljeve pristalice da organizuju oružani ustanak, koji će, zbog toga što je trajao u vrijeme božićnih praznika, u istoriografiji dobiti naziv „Božićni”. Nekoliko nedjelja nakon Podgoričke skupštine, komandant srpskih trupa u Crnoj Gori saznao je da se priprema pobuna. Cilj ustanika bio je da izdejstvuju da se u skladu sa Ustavom Crne Gore izabere Narodna skupština, koja će odlučiti o statusu Crne Gore. Glavni organizator ustanka bio je crnogorski ministar → Jovan S. Plamenac, a najjača uporišta ustanika bila su u Katunskoj nahiji, Nikšićkom kraju, Piperima, Crmnici i Ljubotinju. Do prvih sukoba dolazi 3. januara 1919, jer su ustanici opkolili Cetinje, Rijeku Crnojevića, Nikšić i Podgoricu, zahtijevajući od tamošnjih vlasti da im predaju ova mjesta. Komandant srpskih trupa je stupio u kontakt sa vođstvom ustanika, tražeći da mu dostave zahtjeve, kako bi ih proslijedio nadležnoj instituciji koja treba o njima da odluči. Vođe ustanka su istakli da oni nijesu protivnici jugoslovenske države, čiji dio treba da bude i Crna Gora, ali su tražili da u nju ona uđe kao uvažen i ravnopravan član. Komandant srpskih trupa im je odgovorio da donošenje političkih odluka ili mijenjanje postojećih nije u njegovoj nadležnosti. Do novih sukoba dolazi 5. januara, a srpske trupe uspijevaju da poraze ustanike u Rijeci Crnojevića i odbiju napad ustanika na Nikšić. Sjutradan, 6. januara, došlo je do koncentracije ustaničkih snaga oko Cetinja i napada na grad tokom jutarnjih časova. Borbe su vođene skoro čitavog dana, ali su branioci, kojima su pristizali novi dobrovoljci, uspjeli da odbiju ustanike. Ustaničke snage bile su razbijene, a nekoliko stotina ustanika se predalo. Već 8. januara ustanak je bio okončan. U Božićnom ustanku 1919. učestvovalo je oko 4.000 pristalica tzv. zelenaškog pokreta i vjerovatno isto toliko njihovih neistomišljenika iz Crne Gore. Nemiri i sukobi u Crnoj Gori izazvali su interesovanje velikih sila, i to više zbog potrebe da se detaljnije informišu predstavnici vlada koji učestvuju na Pariskoj mirovnoj konferenciji (→ Pariska mirovna konferencija 1919–1920. i Crna Gora) nego da se preduzmu mjere za rješavanje problema u Crnoj Gori. Već krajem januara 1919. francuska vlada je u Crnu Goru uputila specijalnog izaslanika, generala D’Eperea, koji je trebalo da sačini izvještaj o načinu na koji je odlučeno da se Crna Gora pripoji Srbiji, kao i o pobuni pristalica kralja Nikole. O prilikama u Crnoj Gori 1919. željela je da se informiše i Vlada SAD, pa u isto vrijeme šalje specijalne izaslanike u Crnu Goru. Njeni izaslanici, oficiri → Džejms Kabel Brus i Trij, boravili su u Crnoj Gori do marta 1919, a nakon njih i specijalni izvjestilac predsjednika SAD → Vudroa Vilsona, → Čarls Furlong. Nakon Furlonga, u Crnu Goru je maja 1919. došla britansko-američka misija, čiji su predstavnici bili → Džon Fransis Čarls de Salis i Šerman Majls.