Crna Gora u vrijeme Vojislavljevića. Crnogorska srednjovjekovna država, kojom su od X do XII vijeka upravljali vladari dinastije Vojislavljević, zvala se Duklja. Jezgro dukljanske države bilo je između Boke Kotorske i Prokletija, odnosno između gornjeg toka rijeke Morače i Jadranskog mora, da bi u X vijeku dukljanska država obuhvatala i prostor oko rijeka Pive i Lima. Prvi istorijski izvor koji svjedoči o postojanju dukljanske države potiče iz IX vijeka, koja je imala status kneževine. O tome svjedoči pečat dukljanskog kneza Petra (→ Arhont Petar), koji je imao natpis – „Petar arhont Dioklije”. Takođe, može se sa sigurnošću reći da je u IX vijeku stanovništvo Duklje bilo hristijanizirano, i to u vrijeme cara Vasilija I (867–886). Posljednjih godina IX vijeka vizantijska vlast u Duklji nije bila tako snažna, jer je 896. bugarski vladar Simeon porazio Vizantiju i ovladao velikim dijelom Balkana. On je 913. došao s vojskom do zidina Carigrada, primoravši carigradskog patrijarha da ga proglasi carem. Četiri godine kasnije (917), car Simeon je zadao težak udarac Vizantiji, sasvim je protjeravši sa Balkana. Granica Bugarskog carstva počinjala je od Crnog mora, pa preko Jedrena, Sera, Bera, sve do Krfa. Granica Carstva bila je tek nešto više od stotinu kilometara udaljena od Carigrada. Na zapadnoj granici Bugarskog carstva nalazila se Kneževina Duklja, koja je zahvaljujući njegovom širenju, stekla potpunu političku nezavisnost od Vizantije. Krajem X vijeka Dukljom je vladao knez → Vladimir Dukljanski, a teritorija njegove države prostirala se između rijeke Bojane i Boke Kotorske, odnosno, između jadranske obale i gornjeg toka rijeke Morače. Prvih godina vladavine knez Vladimir se suočio sa opasnošću od napada makedonskog cara → Samuila, koji je već osvojio veliki dio vizantijskih posjeda na Balkanu i došao blizu granica Duklje. U takvim okolnostima jedini saveznik bila mu je Vizantija. Čim je 997. Samuilo osvojio Drač, napao je i na Duklju. Do prvog sukoba makedonske i dukljanske vojske došlo je oko rijeke Bojane, a zatim oko brda Oblik. U toj bici makedonska vojska je pobijedila, a knez Vladimir je zarobljen i odveden na Samuilov dvor u Prespu. Makedonski car je lako pokorio dukljansku državu, iako neke gradove, poput → Ulcinja, nije uspio da zauzme. Želja da stigne što dalje u svom osvajačkom pohodu kroz Dalmaciju vjerovatno je uticala da prekine opsadu Ulcinja i nastavi prema Dubrovniku i Zadru. U zatočeništvu kod makedonskog cara knez Vladimir je ostao izvjesno vrijeme, a onda je vraćen u Duklju kao Samuilov namjesnik. Kako se navodi u Ljetopisu popa Dukljanina, jednom od najvažnijih izvora za najraniju istoriju Duklje, car Samuilo je dukljanskom knezu dao svoju kćer → Kosaru za ženu i poslao ga u „zemlju i kraljevinu njegovih otaca”. Pored Duklje, Vladimir je dobio na upravu i dračku oblast. Knez Vladimir je bio lojalan saveznik i nasljedniku cara Samuila, caru Radomiru, koji je vladao kratko (1014–1015). Cara Radomira ubio je njegov sinovac Vladislav, koji je nakon nasilnog svrgavanja strica postao makedonski car (1015), a 1016. ubio je i kneza Vladimira. Nedugo poslije smrti kneza Vladimira, vojska makedonskog cara Vladislava napala je na Duklju i dračku oblast, ali je ona doživjela poraz. Poslije smrti cara Vladislava (1018) njegova država se raspala, a njenu teritoriju zaposjeda vizantijski car Vasilije II (976–1025). Istu sudbinu doživjela je i dukljanska država, koja se od tada nalazi pod vlašću Vizantije. U vrijeme vizantijske vlasti u Duklji, početkom XI vijeka, jedan od vizantijskih namjesnika bio je i knez → Vojislav, brat od strica kneza Vladimira, a možda i Vladimirov brat. On je, kako se navodi u Ljetopisu popa Dukljanina, podsticao Vizantince da što surovije postupaju s narodom, kako bi na taj način izazvao ustanak, a kod naroda je podsticao nezadovoljstvo podsjećanjem na poniženja koja trpi od vizantijske vlasti. Do ustanka dukljanskog stanovništva protiv vizantijske vlasti došlo je tridesetih godina XI vijeka, kada je Duklja uspjela da se oslobodi. Ali, njena nezavisnost nije dugo trajala. Vizantija je 1035. ili 1036. uspjela da ponovo pokori Duklju, a knez Vojislav je zarobljen i odveden u Carigrad. Iz zarobljeništva je uspio da se oslobodi najvjerovatnije 1039. i da dođe u Duklju, gdje je podigao ustanak i ponovo oslobodio zemlju od vizantijske vlasti. Vizantija je zbog toga odlučila da protiv njega preduzme vojni pohod. Do pohoda vizantijske vojske na Duklju došlo je 1040, a bitka se odigrala između Skadarskog jezera i Rumije, najvjerovatnije u Crmnici. Dukljanska vojska je napala na vizantijsku iz dva pravca, uspjevši da unese pometnju u neprijateljske redove. Vizantijska vojska se u najvećem neredu povlačila prema Bojani, a njen komandant Armenopolo je poginuo. Dukljanska vojska, čijom su glavninom komandovali knez Vojislav i njegov sin Radoslav, a pomoćnim odredima Vojislavljevi sinovi: Gojislav, → Mihailo Vojislavljević, Saganjek i Predimir, porazila je vizantijsku. Nakon ove pobjede, knez Vojislav je uspio ne samo da očuva nezavisnost Duklje, već i da je teritorijalno proširi. Pored državnog središta koje je činio prostor od mora do gornjeg toka Morače, i od Bojane do Budoša, Duklja se proširila do Neretve, tako da su u njenom sastavu sada bili Travunija i Zahumlje. Ovom Vojislavljevom jačanju na račun Vizantije svakako je u prilog išla akcija Carstva za umirivanjem ustanaka u Bugarskoj i Italiji. Vizantija je i dvije godine kasnije pokušala da pokori Duklju, pridobivši na svoju stranu srpskog župana, bosanskog bana i humskog kneza. Vizantijska vojska je i ovog puta bila višestruko brojnija. Navodno je imala preko 40.000 ljudi, a vizantijski istoričar Jovan Skilica tvrdi da je čak bilo 60.000 vojnika. Do odlučujuće bitke dukljanske i vizantijske vojske došlo je početkom oktobra 1042. na planinskom prostoru između Bara i Crmnice. Ovaj sukob se u istoriografiji kasnije naziva Barska bitka. Prema Ljetopisu popa Dukljanina dukljanska vojska je pobijedila vizantijsku zahvaljujući ratnim varkama i korišćenju planinskih klanaca. U nekim istoriografskim radovima navodi se nevjerovatan podatak da su u Barskoj bici dvije trećine vizantijske vojske ostale na bojnom polju. Poraz vizantijske vojske je bio tako strašan da su navodno i njeni saveznici odlučili da odustanu od napada na Duklju. No, i pored izvjesnih nepoznanica i pretjerivanja kada je riječ o Barskoj bici, nesporno je da je njome konačno osigurana politička nezavisnost dukljanske države od Vizantijskog carstva. Takođe, zahvaljujući ovoj pobjedi, knez Vojislav je mogao da organizuje napad na zahumskog kneza Ljutovida, vizantijskog saveznika, a zatim i na dračku oblast. Budući da su ovi pohodi bili uspješni, dukljanska država je pored potpune nezavisnosti dobila i znatno teritorijalno proširenje. O vladavini Vojislava poslije Barske bitke gotovo da i nema podataka. Pretpostavlja se da je ubrzo umro, možda već 1043. godine. Nakon njegove smrti, prema Ljetopisu popa Dukljanina, svih pet Vojislavljevih sinova dobilo je po jedan dio državne teritorije na upravu, ali je vrhovna politička vlast u Duklji pripala Vojislavljevoj udovici i njihovom najstarijem sinu Gojislavu. Pop Dukljanin navodi da su najstariji i najmlađi sinovi kneza Vojislava, Gojislav i Predimir, upravljali Travunijom i Grbljem, Mihailo Oblikom, župom → Prapratna i Crmnicom, Saganjek Gorskom župom, Keplnikom i Barezom, a Radoslav Luškom župom, Polužjem i Budvom. Ovako podijeljena vlast na prostoru dukljanske države nije dugo trajala jer je Gojislav ubrzo ubijen, a njegova majka je umrla. Vrhovnu vlast u Duklji, oko 1046, uspio je da osvoji sin kneza Vojislava Mihailo. On je odmah poslije dolaska na vlast oduzeo svojoj braći oblasti kojima su upravljali poslije očeve smrti i dao ih svojim sinovima. Novi dukljanski vladar učinio je krupne promjene i u spoljnoj politici. Nedugo po dolasku na vlast popravio je odnose s Vizantijom, iskazujući želju da bude njen saveznik. S vizantijskim carem Konstantinom IX (1042–1055) uspostavio je i porodične veze, kada se, nakon što je ostao udovac, po drugi put oženio bliskom carevom rođakom. Od Vizantije je dobio i titulu protospatora, što je po važnosti osma činovnička titula u Carstvu (oko 1052). Zahvaljujući dobrim odnosima s Vizantijom, on je potpuno izbacio iz upravljanja zemljom svoju braću i podijelio pokrajinsku vlast svojim sinovima. Zatim je započeo i pohode na susjedne zemlje. Poslije 1055. poslao je vojsku na Rašku, koju je osvojio i dao na upravu svom namjesniku. Dobri odnosi Duklje i Vizantije promijenili su se 1072, jer je dukljanski vladar pokušao da iskoristi teško stanje u kome se Vizantija našla nakon poraza u ratu sa seldžučkim sultanom i gubitka teritorija na Apeninskom poluostrvu. Želeći da ojača svoju političku poziciju i preuzme neke susjedne primorske gradove koji su bili pod vlašću Vizantije, Mihailo Vojislavljević se 1072. uključio u ustanak makedonskih Slovena protiv vizantijske vlasti, ne bi li uz pomoć Makedonaca odaljio moćnu carevinu od svojih granica. Mihailo je ustanicima poslao svog sina → Bodina Vojislavljevića i vojskovođu Petrila sa odredom vojnika. No, vizantijski vojskovođa Saronitis uspio je u bici kod Pauna (nedaleko od Uroševca) da porazi Bodinovu vojsku, a Bodina zarobi. U vizantijskom zarobljeništvu Bodin je ostao do 1078, odakle su ga oslobodili ljudi koje su njegov otac i stric za taj zadatak unajmili. Iste godine knezu Mihailu je papa Grgur VII priznao kraljevsku titulu. Kao vladar nezavisne države, kralj Mihailo je nastojao i da u dogovoru s papom dobije samostalnost crkvene organizacije, koja je djelovala na teritoriji njegove države. Institucija hrišćanske crkve postojala je na teritoriji Duklje prije doseljavanja Slovena, a njen prvi pomen je u V vijeku. Bila je to Dukljanska biskupija, sa sjedištem nedaleko od Podgorice, koja je krajem IX vijeka uzdignuta u rang nadbiskupije. Njena duhovna jurisdikcija obuhvatala je ne samo Duklju, već i okolne oblasti (Srbija, Bosna, Travunija, Zahumlje). Početkom XI vijeka Dukljanska nadbiskupija više nije imala ovaj rang, već je ponovo dobila status biskupije, a oblast njene jurisdikcije svedena je uglavnom na prostor dukljanske države. Njeno sjedište je prvih deceniija XI vijeka premješteno je u Bar, pa je Dukljanska biskupija preimenovana u Dukljansko-barsku, a ubrzo je ostalo samo – Barska biskupija. Ona je pripadala Splitskoj nadbiskupiji, tako da je barski biskup bio sufragan nadbiskupu u Splitu. Jurisdikcija Splitske nadbiskupije umanjena je 1022, kada je papa donio bulu o osnivanju Dubrovačke nadbiskupije, pa je u njenim granicama trebalo da se nađu i primorski gradovi: Budva, Bar i Ulcinj. Pretenzijama nove nadbiskupije na primorske gradove, naročito Bar, protivila se Splitska nadbiskupija, a od potpune nezavisnosti dukljanske države u vrijeme kneza Vojislava, četrdesetih godina XI vijeka, takav status Barske biskupije nije odgovarao ni njoj. Dukljanskom vladaru bila je potrebna crkvena samostalnost i posebne veze sa papom, ne samo kao jedan od temelja državne posebnosti, već i kao iskaz otklona od Vizantije. Takvo opredjeljenje postaće neminovnost poslije 1054, kada dođe do raskola u hrišćanskoj crkvi. Tada će svaka država i vjerska institucija morati da izabere stranu. Dukljanska država i institucija hrišćanske crkve na njenoj teritoriji, pripadaće poslije 1054. zapadnom hrišćanstvu. Samostalnost institucije hrišćanske crkve u Duklji, uzdizanjem Barske biskupije u rang nadbiskupije (→ Barska nadbiskupija), dobijena je u drugoj polovini XI vijeka. U istoriografiji ne postoji jedinstveno stanovište o godini kada je do toga došlo, jer izvori različite i sumnjive pouzdanosti govore o tom događaju različito. U Farlatijevoj zbirci Illyricum sacrum objavljeno je da je papina bula iz 1062. upućena „Petru, arhiepiskopu Dukljanske i Barske crkve”, što ukazuje da je već tada postojala Barska nadbiskupija. U drugoj zbirci izvora godina nastanka gotovo istovjetne bule pomjerena je pet godina kasnije. Barskom nadbiskupu, kao nastavljaču tradicije nekadašnje Dukljanske crkve, papa je podredio devet biskupija: Kotorsku, Balešku, Svačku, Skadarsku, Drivašku, Pilotsku, Srpsku, Bosansku i Travunijsku. Ovom bulom, za koju neki autori smatraju da je falsifikat (E. Peričić: 1998), jurisdikcija barskog nadbiskupa prostirala se daleko izvan granica dukljanske države. Mnoge od ovih episkopija pominju se kao podređene Barskoj nadbiskupiji i u papskoj buli iz 1089, kojom se takođe priznaje njen arhiepiskopski status. U ovoj se buli pominje i Dukljanska kraljevina, kao država koja ima sopstvenu crkvenu ogranizaciju – Dukljansku crkvu. Naime, svi područni episkopi barskog nadbiskupa obavezuju se da pred njim nose krst – „cijelom Dioklitijskom kraljevinom”. I ovom bulom se potvrđuje rang Barske nadbiskupije u XI vijeku, ali se njome teško može osporiti važnost onih prije nje. Nesumnjivo, bulom iz 1062. papa „priznaje Dukljansku crkvu sa svima pridružnim (episkopijama)”, dok se bulom iz 1089. potvrđuje pravo arhiepiskopske vlasti – „prema običaju tvojih prethodnika”. Zbog toga se čini nespornim da je samostalnu crkvenu organizaciju, odnosno vjersku organizaciju arhiepiskopskog ranga sa sjedištem u Duklji, dukljanska država dobila 1062, a ne 1089. u vrijeme kralja Bodina. Uostalom, vladavina kralja Bodina od 1085. do 1089. ne ukazuje da je tada za njega „crkveno pitanje” moglo biti od naročite važnosti ili da je za ovo pitanje imao interesovanja. Zasluga za dobijanje arhiepiskopskog statusa Dukljanske (Dukljansko-barske) crkvene organizacije, isključivo pripada knezu (kralju) Mihailu. Dobijanje arhiepiskopskog ranga za crkvenu instituciju sa sjedištem u Duklji, kao i njena jurisdikcija nad oblastima Travunije, Bosne i Raške, ima veliki politički značaj za dukljansku državu, jer je učinilo središtem vjerske organizacije koja upravlja crkvenim životom na višetruko većem prostoru nego što je njena teritorija. Poslije 1078. kralj Mihailo je zemljom upravljao uz pomoć sina Bodina, koga je odredio za nasljednika i koji se ubrzo oženio normanskom plemkinjom → Jakvintom Bodinovom (oko 1080). Ipak, kada je njegov otac umro (oko 1082), Bodin nije bez otpora preuzeo vlast, zbog čega se u Ljetopisu popa Dukljanina kao Mihailov nasljednik navodi njegov brat Radoslav. Radoslav je, istina, pretendovao na vrhovnu vlast, ali je kralj Bodin uspio da ga vojnički porazi i primora na političku pasivnost. Novi vladar je primorao na pokornost i Radoslavove potomke, koji su, posredstvom barskog nadbiskupa, priznali Bodina za vladara, čime je između zaraćenih strana sklopljen mir. Poslije sklapanja mira, oko 1083. kralj Bodin je zajedno sa svojim rođacima napao na Rašku i Bosnu. I Rašku i Bosnu uspio je da zauzme najdalje do 1084, da bi oko 1085. napao i osvojio Drač. Koliko su ove oblasti bile u sastavu dukljanske države nije moguće tačno utvrditi, jer o Bodinovoj vladavini u sljedećih dvadeset godina nema mnogo podataka. Nesporno je da za vladavine kralja Bodina Duklja ima najveći teritorijalni opseg. Njene granice na zapadu i sjeverozapadu dosezale su do Neretve, Imotskog, planine Raduše i Travnika. Od Travnika je granica dukljanske države išla prema planini Javor, a od Javora Zapadnom Moravom do Jastrepca. Od Jastrepca granica je išla prema Zvečanu, a od Zvečana prema Drimu do Jadranskog mora. Za razliku od ostalih oblasti, vlast nad Dračom trajala je kratko, jer je kralj Bodin ubrzo predao Drač Vizantiji, što je bio jedan od uslova da s njom uspostavi savezničke odnose. Ipak, vizantijska strana ovaj gest nije smatrala dovoljnim ustupkom, niti dukljanskog vladara pouzdanim saveznikom, sumnjajući da će prvom povoljnom prilikom ponovo zauzeti ovu oblast. Zbog toga vizantijski car Aleksije Komnin naređuje napad na Duklju. Na čelu vojnog pohoda na Duklju bio je drački namjesnik Jovan Duka, koji osvaja dio dukljanske teritorije i zarobljava kralja Bodina. On je ubrzo oslobođen i od tada prestaju njegove teritorijalne pretenzije na okolne oblasti. Poslije vizantijskog pohoda ponovo dolazi u Duklji do unutrašnjih sukoba između kralja Bodina i njegovih bliskih rođaka oko nasljeđa prijestola. Sukob je podstakla kraljica Jakvinta, koja je željela da ukloni nepoželjne pretendente. Uvažavajući njeno mišljenje, kralj Bodin je zarobio nekoliko bliskih rođaka. U strahu da ne stradaju zbog borbi oko prijestola, njihovi rođaci, sa odredom vojnika, napuštaju Duklju i sklanjaju se u Dubrovnik. Želeći da kazni Dubrovčane što su njegovim protivnicima pružili utočište, kralj Bodin napada Dubrovnik (oko 1104). Otpor je pružao i vojni odred koji su njegovi rođaci poveli sa sobom, ali sve to nije bilo dovoljno da se napad odbije. U želji da spasu grad od stradanja, Bodinovi protivnici su se predali, a on ih je nakon toga pogubio. Kralj Bodin je umro 1108, mada se u nekim istoriografskim radovima navodi i određenje da je umro oko 1108. godine. Na čelo Duklje poslije Bodinove smrti došao je njegov sin → Mihailo II Vojislavljević, ali je on ubrzo bio svrgnut s prijestola. Pop Dukljanin u svom djelu navodi da ga je smijenio narod jer je mrzio njegovu majku, koja je uistinu vladala umjesto svog sina („Tada Mihalja, njegov sin, htjede da ga naslijedi na prijestolju, ali zbog zlobe njegove majke narod to nije htio, već postavi za svog kralja Dobroslava, brata kralja Bodina”). Navodno je narodnom voljom za kralja izabran polubrat kralja Bodina → Dobroslav Vojislavljević. On je bio najstariji sin kralja Mihaila iz njegovog drugog braka. Ni kralj Dobroslav nije dugo vladao jer su se protiv njega pobunili njegovi rođaci Gojislav i Kočopar. Oni su imali za saveznika Vizantiju i Rašku. Kočopar je sa odredom vojnika, i uz pomoć vojske raškog župana, napao na Duklju. Do presudne bitke dolazi na rijeci Morači, kada je dukljanski vladar poražen i odveden u zarobljeništvo kod raškog župana. Vlast u Duklji zakratko je pripala Kočoparu, koji se pod prijetnjom raškog župana Vukana morao povući s vlasti. Novi kralj Duklje postao je → Vladimir II Vojislavljević, unuk kralja Mihaila, koji je bio oženjen Vukanovom kćerkom. Ovom promjenom na prijestolu postao je dominantan raški uticaj u Duklji. Kralj Vladimir će osloboditi kralja Dobroslava raškog zatočeništva i dopustiti mu da se vrati u Duklju. Ali, to nije učinio da bi mu osigurao slobodu u Duklji, već da bi ga zauvijek eliminisao kao pretendenta, odnosno da bi spriječio da se raški župan bilo kada njime koristi za svoj uticaj u dukljanskoj državi. Čim je bivši kralj Dobroslav došao u Duklju, kralj Vladimir je naredio da se zauvijek zatoči i oslijepi, iako postoje tvrdnje da je to mnogo kasnije naredila kraljica Jakvinta. U Ljetopisu popa Dukljanina navodi se da je kralj Vladimir na čelu Duklje bio dvanaest godina, te da je otrovan 1118. godine. Poslije smrti kralja Vladimira novi dukljanski vladar postao je kralj → Đorđe Vojislavljević. I tokom njegove vladavine u Duklji će biti dominantan raški uticaj. Isto kao i njegovi prethodnici, i kralj Đorđe je vodio iscrpljujuće ratove sa bliskim rođacima i pretendentima na vlast. Neke od njih uspio je da uhvati, a neki su uspjeli da se sklone na teritoriju Vizantije. Uz podršku vizantijske vlasti i vizantijske vojske oni su napali na Duklju. Vojska kralja Đorđa nije im mogla pružiti otpor, pa je vizantijska vojska zauzela Duklju. Kralj je uspio da se domogne teritorije Raške, gdje je dobio utočiše kod raškog župana. Kao vizantijski štićenik, na čelo Duklje došao je kralj → Grubeša Vojislavljević. On je vladao od 1118. do 1125, a poginuo je u bici kod Bara. Vlast u Duklji ponovo je preuzeo kralj Đorđe, koji se iz izgnanstva vratio 1125, uz pomoć raške vojske. Ipak, potpunu vlast u Duklji koju je imao prije odlaska iz zemlje, nije uspio da uspostavi. Vlast nad pojedinim oblastima morao je prepustiti svojim rođacima. I na osnovu Ljetopisa popa Dukljanina zaključuje se da je vladao tek jednim dijelom Duklje, ali ni na tom dijelu nije uspio da duže vrijeme očuva vlast jer su ga ubrzo napali oblasni gospodari, koji su dobili podršku vizantijskog stratega iz Drača. Njihovom napadu kralj Đorđe se nije mogao oduprijeti, pa je njegova vojska bila potučena, a on zarobljen i odveden u Carigrad. Kralj Đorđe je u carigradskoj tamnici i umro. Poslije njega Dukljom je vladao njegov rođak → Gradihna Vojislavljević (sin je kneza Branislava, brata kralja Grubeše). Na vlast je došao uz podršku vizantijske vojske (1131). Pop Dukljanin u svom djelu pokazuje prema njemu veliku naklonost. Za kralja Gradihnu kaže da „zaista biješe bogobojažljiv i bogoljubiv čovjek, milostiv i sažaljiv, zaštitnik i branitelj udovica i siročadi, i u svom svojim postupcima odlikovao se svakom dobrotom”. Kralj Gradihna je vladao Dukljom do 1141. godine. Nakon kralja Gradihne na čelo države došao je njegov sin → Radoslav Vojislavljević, koji za razliku od ostalih Vojislavljevića nije nosio titulu kralja, već kneza. Ova činjenica ukazuje na slabost dukljanske države, na unutrašnju podjelu vlasti između oblasnih gospodara i na smanjeni opseg državne teritorije. Uviđajući slabosti takvog vladarskog položaja, knez Radoslav se trudio da uspostavi dobre odnose sa Vizantijom, zbog čega je otišao u Carigrad kod cara Manojla Komnina. On mu je potvrdio vlast nad Dukljom, ali ga je i obavezao na saveznički odnos. Ipak, pop Dukljanin tvrdi da je knez Radoslav dijelio vlast u Duklji sa svojom braćom. Mnogi od njih bili su pristalice raškog (srpskog) župana, koji preko njih suzbija vizantijski uticaj u Duklji. Pristalice raškog župana pokrenuće i pobunu protiv kneza Radoslava, nakon koje će uslijediti i njegov napad na Duklju. Oko 1185. raški (srpski) župan Stefan Nemanja uspjeće da pokori dukljansku državu.