Spomenik knezu Vladimiru Dukljanskom u Baru, Nenad Šoškić

Vladimir Dukljanski (oko 970 – Prespa, 1016), dukljanski vladar. Potkraj X vijeka na političkoj pozornici Duklje pojavio se knez Vladimir. Rođen je vjerovatno oko 970. godine. Njegova prijestonica bila je Prečista Krajinska, crkva u Krajini, na zapadnoj obali Skadarskog jezera. Podaci koje Dukljanin navodi kada piše o vladavini kneza Vladimira, u odnosu na prethodna poglavlja, zamagljena legendama, sadrže pouzdane istorijske činjenice, zbog čega se, s razlogom, pretpostavlja da se u tom poglavlju služio izgubljenim Vladimirovim žitijem. Nakon što je došao na vlast u Duklji, knez Vladimir nastojao je da sklopi savez sa Vizantijom, kako bi se zajedničkim snagama suprotstavili vojsci makedonskog cara → Samuila, koji je osvojio veliki dio vizantijskih teritorija. Dukljansko izaslanstvo upućeno je u Carigrad 990/991, ali do njega nije stiglo jer su ih na putu zarobili Arabljani. Time se pokušaj dukljanskog kneza da sklopi savez sa Vizantijom neuspješno završio. Poslije osvajanja Drača 997, car Samuilo (997/98) je s velikom vojskom napao Duklju. Ne želeći da niko njegov u tom ratu bude uništen, knez Vladimir skloni se „ponizno” sa svima na brdo Oblik da se odbrani. Nakon što je u sukobu sa makedonskim trupama dukljanski knez pretrpio poraz, car Samuilo ga uputi u Prespu, gdje se nalazio njegov dvor, izvrši opsadu → Ulcinja, i poslije bezuspješne duge opsade „stade pustošiti, paliti i pljačkati po cijeloj Dalmaciji; popali → Kotor i Dubrovnik” i opustoši sve krajeve kuda je s vojskom prošao. Prođe tako do Zadra, pustošeći primorska i brdska mjesta, pa se „preko Bosne i Raške” vrati u Prespu gdje je našao utamničenog Vladimira. Po povratku u svoju prijestonicu car Samuilo ,,postavi Vladimira za kralja; povrati mu zemlju i kraljevstvo otaca njegovih i svu Dračku zemlju”, a potom poruči njegovom stricu Dragimiru „da preuzme svoju zemlju Travuniju“. Knez Vladimir bio je svjedok i učesnik velikog sukoba moćnih vladara Vasilija II i Samuila, koji su dugim ratovanjem od 876. do 1014. u mnogim bitkama ispisali ratnu povijest Vizantije i Slovena. Skiličina i Dukljaninova verzija ubistva kneza Vladimira, koji je povjerovao zakletvama i obećanjima Jovana Vladislava, uručivanih preko „dva episkopa”, traženi drveni krst, kazuju da se radi o nespornom političkom motivu ubistva dukljanskog vladara. Dukljanin svoje pripovijedanje u vezi sa knezom Vladimirom završava kazujući da su ovog vladara od sigurne smrti, još dok je putovao, od zasjeda „štitili anđeli” i da je u predsmrtnom času uzeo krst koji mu je poslao Vladislav kao znak povjerenja i u molitvi kazao: „Neka mi bude svjedok u danu Gospodovom da bez krivice umirem”. Po izlasku iz crkve, knez Vladimir ubijen je 22. maja 1016. godine. Sahranjen je u crkvi u Prespi. Zemne ostatke kneza Vladimira nakon nekoliko godina prenijela je u Manastir Prečista Krajinska njegova žena → Kosara.

Literatura: V. Grumel, La chronologie, Paris, 1958; S. Novaković, Prvi osnovi slovenske književnosti među balkanskim Slovenima, Beograd, 1893; Monumenta Montenegrina, knj. X, Podgorica, 2003; Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, knj. III, Beograd, 1966; F. Milobar, Dukljanska kraljevina, Cetinje, 2006; G. Ostrogorski, Vizantija i Sloveni, Beograd, 1970.

Đ. Borozan