Rodoslov Vojislavljevića, Milan Šćekić

Vojislavljevići (vladarska porodica), prva crnogorska (dukljanska) dinastija. Vladali su od sredine X do kraja XII vijeka. Prema Ljetopisu popa Dukljanina (Kraljevstvu Slovena, Barskom rodoslovu) kralj Hvalimir je sredinom X vijeka vladao: Dukljom, Travunijom, Zahumljem i Podgorjem. Državu je podijelio sinovima tako da je Petrislav dobio Duklju, Dragimir Travuniju i Zahumlje, a Miroslav Podgorje. Nakon smrti Miroslava upravu nad Podgorjem preuzeo je Petrislav. Petrislava je naslijedio njegov sin Vladimir (knez → Vladimir Dukljanski). Rođen je oko 970. godine. U ratu protiv makedonskog cara → Samuila zarobljen je i odveden u zarobljeništvo u Prespi 997. godine. Tamo se oženio Samuilovom kćerkom → Kosarom. Na prevaru ga je ubio makedonski car Jovan Vladislav u Prespi 22. maja 1016. godine. Vladimirov stric Dragimir je 1018. s vojskom krenuo iz Travunije preko Boke Kotorske da preuzme vlast u Duklji, ali su ga Kotorani na prevaru ubili na ostrvu Sv. Gavrilo (danas Sv. Marko) kod Tivta 1018. godine. Dragimir je bio oženjen kćerkom raškog župana Ljutimira. Vizantija je 1018. osvojila Duklju, a u upravljanju Dukljom Vizantiji je pomagao Dragimirov sin → Vojislav (u Ljetopisu popa Dukljanina zove se i Dobroslav). On je oko 1035. zbacio vizantijsku vlast i izborio se za nezavisnost Duklje. Po njemu je dinastija dobila naziv Vojislavljevići. Vojislav je bio oženjen sestričinom (ili unukom) makedonskog cara Samuila i imao je pet sinova: Gojislava, → Mihaila Vojislavljevića, Saganeka, Radoslava i Predimira. Vojislav je umro oko 1050. godine. Vlast su zajednički dijelili njegovi sinovi, a oko 1046. vrhovnu vlast je preuzeo Mihailo. On je u prvom braku imao sedam sinova: Vladimira, Prijaslava, Sergeja, Derija, Gabrijela, Miroslava i → Bodina Vojislavljevića. Svi sinovi iz prvog braka, osim Bodina, poginuli su tokom Mihailove vladavine. U drugom braku sa sestričinom vizantijskog cara Konstantina IX Monomonaha Mihailo je imao četiri sina: → Dobroslava Vojislavljevića, Petrislava, Nićifora i Teodora. Mihailo je umro 1081. godine. Naslijedio ga je sin Bodin, koji je bio oženjen Jakvintom (→ Jakvinta Bodinova), kćerkom normanskog plemića Arhiriza iz Barija. Imao je sinove → Mihaila II Vojislavljevića i → Đorđa Vojislavljevića. Bodin se sukobio sa svojom braćom od strica: Branislavom, Grdislavom i Kočoparom. Oni su bili sinovi Radoslava, brata kralja Mihaila. Bodin je zarobio i utamničio Branislava i Grdislava, dok su njihove porodice i Kočopar pobjegli u Dubrovnik. Bodin je naredio da se pogube Branislav i Grdislav sa sinom. Branislav je imao sinove: → Grubešu Vojislavljevića, Dragihnu, Dragila i → Gradihnu Vojislavljevića. Oni su sa stricem Kočoparom iz Dubrovnika pobjegli u Carigrad, odakle su nastavili da se bore protiv Bodina i njegovih nasljednika. Bodin je umro 1101. godine. Vlast je pokušao da preuzme najstariji Bodinov sin Mihailo, ali ga je u tome spriječio Bodinov polubrat Dobroslav, koji je postao vladar. Tada se Kočopar iz Carigrada vratio u Drač, odakle je otišao u Rašku i sa raškim županom Vukanom napao Duklju. Vojsku kralja Dobroslava porazili su u bici na Morači, a Dobroslava su zarobili i odveli u Rašku 1102. godine. Dobroslav se kasnije vratio u Duklju i umro je u Skadru. Kočopar je poginuo u Zahumlju 1103, a vlast je preuzeo → Vladimir II Vojislavljević, sin Vladimira, najstarijeg sina kralja Mihaila I iz prvog braka. Vladao je do 1114, kada je otrovan, a za novog kralja je izabran Đorđe, drugi sin kralja Bodina. Vodio je antivizantijsku politiku, zbog čega je vizantijski zapovjednik Drača organizovao pohod protiv Đorđa. U ovome pohodu su učestvovali rođaci i potomci Branislava koji su živjeli u Draču. Kralj Đorđe je poražen i pobjegao je u Rašku, a pod uticajem Vizantije za kralja je izabran Branislavljev sin Grubeša 1118. godine. Kada je 1125. počeo rat između Ugarske i Vizantije, raški župan i kralj Đorđe su napali Duklju i u bici kod Bara poginuo je kralj Grubeša. Kralj Đorđe je drugi put preuzeo vlast u Duklji 1125. godine. Na početku druge vladavine izmirio se sa Grubešinom braćom Dragihnom i Dragilom i dao im je dio zemlje na upravu. Treći Grubešin brat Gradihna (Gradinja) nije prihvatio poziv za pomirenje, već je sa porodicom kao emigrant živio u Raškoj, a potom u Draču. Đorđe je vodio antivizantijsku politiku, pa je Vizantija pokrenula vojni pohod protiv Duklje u kome je učestovovao i Gradihna. Vizantijska vojska je porazila vojsku kralja Đorđa, a njega je zarobila u tvrđavi Obolon. Odveden je u Carigrad gdje je umro. Za novog kralja je na saboru izabran Gradihna 1135. godine. Vladao je kao vizantijski štićenik. Umro je 1141. godine. Naslijedio ga je sin → Radoslav Vojislavljević, koji je umjesto kraljevske imao titulu kneza, što je bio pokazatelj slabljenja dinastije i dukljanske države. Vladao je pod sizerenstvom vizantijskog cara Manojla Komnena. Radoslav je umro oko 1151. godine. Vlast je preuzeo njegov najstariji sin → Mihailo Vojislavljević, koji se titulisao kao dukljansko-zahumski knez. Tokom njegove vladavine Duklja je faktički bili pod vlašću Vizantije. Nakon smrti cara Manojla Komnina 1180, vizantijska vlast je oslabila, kao i vlast posljednjeg dukljanskog vladara. To je iskoristio raški župan Stefan Nemanja, koji je u periodu 1183–1185. napao i osvojio Duklju. Posljednji pomen pripadnika dinastije Vojislavljević je u povelji kneginje Desislave, žene kneza Mihaila III, iz 1189. godine. Posljednji predstavnici dinastije Vojislavljević završili su kao politički emigranti u Dubrovniku.

Literatura: Istorija Crne Gore, knj. 1, Titograd, 1967; Đ. Borozan, Crnogorske dinastije Vojislavljevići, Balšići, Crnojevići, Cetinje, 2015.

D. Papović