Proglašenje Crne Gore za kraljevinu. Do proglašenja Crne Gore za kraljevinu, a knjaza → Nikole I Petrovića Njegoša za kralja, došlo je 15. avgusta 1910. godine. Tog dana (po novom kalendaru) navršilo se pedeset godina od kada je knjaz Nikola stupio na prijesto. Za obilježavanje jubileja knjaza Nikole formiran je Centralni odbor, koji je trebalo da napravi plan proslave i pripremi prigodne publikacije. U godini knjaževog jubileja publikovana je i istoriografska monografija Pedeset godina na prestolu Crne Gore, u kojoj se sumira njegova pedesetogodišnja vladavina, i u kojoj se nabrajaju njegovi vladarski uspjesi i zasluge. Knjigu je izdao Ministarski savjet, a svako je ministarstvo imalo obavezu da, iz domena svoje nadležnosti, napravi pregled unutrašnjeg razvoja od 1860. do 1910. godine. Početkom 1910. nije u Crnoj Gori bilo pomena da bi knjažev jubilej mogao poslužiti kao pogodna prilika da knjaz uzdigne svoj vladarski rang. Prve vijesti da bi prilikom proslave knjaževog jubileja Crna Gora mogla biti proglašena kraljevinom, a njen vladar kraljem, pojavile su se prvih mjeseci 1910. u inostranoj štampi. Početkom marta 1910. u provladinom glasilu objavljeno je da neki austrougarski, ruski i srpski listovi donose vijest da će prilikom obilježavnaja knjaževog jubileja Crna Gora biti proglašena za kraljevinu. Aprila 1910. u Cetinjskom vjesniku objavljen je demant ovih vijesti, uz napomenu da je odluka o tome stvar ličnog stava vladaoca. Nekoliko mjeseci kasnije, jula 1910, Cetinjski vjesnik je bez ikakvog komentara prenio članak iz bečke Neue Freie Presse, koji sadrži niz afirmativnih ocjena o knjazu Nikoli, i u kome se nagovještava da će se knjaz proglasiti za kralja. Konstatuje se da je ova knjaževa odluka logična i opravdana, jer knjaz – što zbog svog ugleda, što zbog svojih zasluga – ima pravo da uzme kraljevsko dostojanstvo. Njegova namjera navodno je razumljiva i zato što je on jedini nekrunisani slovenski vladar na Balkanu. Samo nekoliko nedjelja nakon objavljivanja ovog članka u crnogorskoj štampi, knjaz Nikola je u intervjuu za Neue Freie Presse izjavio da će na pedesetogodišnjicu vladavine primiti kraljevsku krunu. Knjaz je objasnio da proglašenje Crne Gore za kraljevinu prirodno proističe iz njene vjekovne slobode i njene slavne prošlosti, kao i da je to pravedna naknada za sve žrtve koje je Crna Gora podnijela kao pouzdani čuvar evropske prosvijećenosti na Balkanu. Prijedlog da se knjaz proglasi sa kralja, a Crna Gora za kraljevinu, formalno je podnesen Crnogorskoj narodnoj skupštini, i to na dan jubileja. Predsjednik Crnogorske skupštine (M. Đukanović) saopštio je da predlaže knjazu da vrati svojoj državi status koji je imala u vrijeme Vojislavljevića (→ Crna Gora u vrijeme Vojislavljevića), što je Skupština i podržala. Molbu narodnog predstavništva knjaz Nikola je prihvatio, objašnjavajući da to čini zbog toga što je i sam svjestan slavne istorijske uloge Crne Gore, ali i veličine unutrašnjeg preobražaja i napretka koji je ona ostvarila za vrijeme mira. Knjaz Nikola je napomenuo i da je Crna Gora imala važnu ulogu u vrijeme kraljeva i → gospodara nekadašnje Zete, te zbog toga podržava prijedlog da Crna Gora bude proglašena kraljevinom, odnosno da bude obnovljeno crnogorsko kraljevstvo. Knjaz Nikola je zatim proklamacijom obavijestio narod da mu je Crnogorska narodna skupština, u namjeri da dostojno obilježi pedesetogodišnjicu njegove vladavine, kao i da nagradi crnogorski narod za hrabrost i požrtvovanje, podnijela prijedlog da se obnovi „naše staro kraljevstvo” i da se Crna Gora proglasi kraljevinom, a on kraljem. Knjaz zato obznanjuje da prihvata prijedlog Narodne skupštine i proglašava Crnu Goru kraljevinom, a sebe nasljednim kraljem. Istog dana u Skupštini je usvojen i Zakon o proglašenju Crne Gore za kraljevinu. U prvom obraćanju narodu nakon uzimanja kraljevske titule, kralj Nikola se zahvalio podanicima na požrtvovanju i vjernosti prijestolu, a zatim je proglašenje Crne Gore za kraljevinu označio kao još jedan korak bliže cilju kojem ona odavno teži. Kralj ovaj čin doživljava i kao povratak Crne Gore njenoj iskonskoj državnoj tradiciji i njenim slavnim danima. Proglašenjem Crne Gore za kraljevinu obnavlja se njeno nekadašnje kraljevsko dostojanstvo, koje je imala u vrijeme svojih pređanjih gospodara. Za istorijske temelje crnogorske kraljevine, kralj Nikola kaže da su duboki i da oni sežu do vremena zetskih kraljeva → Vojislava, → Mihaila Vojislavljevića i → Bodina Vojislavljevića. Tada je Crna Gora, odnosno Zeta, bila kraljevina, što predstavlja istorijsku osnovu njenog prava da na početku XX vijeka ima isti status koji je i tada imala. Proglašenje Crne Gore za kraljevinu imalo je i svoju međunarodnu dimenziju. Tog dana na → Cetinju bile su mnoge visoke evropske zvanice i krunisane glave. Gosti Crne Gore bili su: italijanski kralj → Viktor Emanuel III Savojski i kraljica → Jelena Savojska, bugarski kralj → Ferdinand I Saks-Koburg-Gota sa prijestolonasljednikom Borisom, veliki knjaz → Petar Nikolajevič Romanov i veliki knjaz → Nikolaj Nikolajevič Romanov, knjaz → Franc Jozef Batenberg, srpski prijestolonasljednik → Aleksandar Karađorđević, grčki prijestolonasljednik Konstantin…, dok su čestitke crnogorskom suverenu, povodom dobijanja kraljevske titule i proglašenja Crne Gore za kraljevinu, uputili: britanski kralj Džordž V, ruski car → Nikolaj II Romanov, njemački car Vilhelm II, austrougarski car → Franjo Josif I Habzburg-Loren, predsjednik Francuske Falijer, predsjednik SAD Taft, koji uvjerava kralja Nikolu u prijateljstvo Vlade i naroda Sjedinjenih Država i želi dalji napredak narodu Crne Gore.