Crna Gora i Češka. Od prve polovine XIX vijeka počinje interesovanje češke javnosti za Crnogorce, kada dolazi i do prvih međusobnih kontakata. Od tada pa do 1918. Crna Gora je bila prvo de facto, a onda i de jure samostalna država sa vlastitom dinastijom i međunarodnim odnosima, dok pripadnici češkog naroda, koji su živjeli u sjeverozapadnim provincijama Habzburške monarhije, u to vrijeme nijesu imali političku samostalnost, niti nacionalnu autonomiju. S obzirom na to da je češka patriotska elita imala nedovoljan uticaj na formiranje inostrane politike Habzburškog carstva, kao i na težnje političkog establišmenta Monarhije da minimalizira ispoljavanja panslovenske ideologije, koja je smatrana za potencijalnu opasnost po unutrašnju stabilnost države, nije ni moglo doći do razvoja direktnih političkih veza. Korijeni sistematičnijeg interesovanja za Crnogorce kod Čeha počinju tridesetih godina XIX vijeka, kad su bili stimulisani slovenofilski motivisanim pokušajima češke patriotske elite da bliže upozna Slovene. Crnogorci su iz tadašnjeg češkog gledišta bili atraktivni zbog svog autentičnog slovenstva, odbrane slobode i narodne samostalnosti. U poznoj Habzburškoj monarhiji (1848–1918), razvoj čeških veza sa slovenskim zemljama pored Crne Gore smatran je za sastavni dio opšteg „nacionalnog interesa” češkog naroda. U brojnim slučajevima, faktički se može govoriti o uspostavljanju i održavanju političkih (ili kriptopolitičkih) veza između pripadnika čeških nacionalnih elita i političkih predstavnika Crne Gore. Prvi Čeh za kojeg se sigurno zna da je posjetio Crnu Goru bio je ljekar i biolog Vilem Dušan Lambl (1824–1895). Lambl je „slobodnu crnogorsku zajednicu” posjetio u proljeće 1850. godine. U svom Izvještaju o Crnoj Gori i Crnogorcima, objavljenom u časopisu Češkog muzeja, zabilježio je i razgovore o političkoj poziciji i emancipaciji Slovena, koje je vodio sa crnogorskim vladarom i pjesnikom → Petrom II Petrovićem Njegošem. Publicista i političar → Jan Vaclik (1830–1918) jedna je od najznačajnijih ličnosti u okviru češko-crnogorskih odnosa. Kao crnogorski činovnik u vrijeme knjaza → Danila I Petrovića Njegoša i knjaza → Nikole I Petrovića Njegoša, igrao je značajnu ulogu kako u razvoju crnogorskog unutrašnjopolitičkog života, tako i u jačanju pozicije tada već faktički nezavisne, ali od strane velikih sila još uvijek definitivno nepriznate knjaževine. Najznačajnija ličnost, koja je posjetila Crnu Goru u vrijeme dok je Vaclik djelovao u njoj, bio je češki slikar sa pretežno francuskim prebivalištem Jaroslav Čermak (1830–1878). Prvi njegov boravak u Crnoj Gori, koji potvrđuju dokumenti, bio je za vrijeme osmansko-crnogorskog rata 1862. godine. Tokom svog boravka u južnoj Dalmaciji (1862–1865), Čermak je Crnu Goru posjetio još nekoliko puta. Nakon povratka u Francusku, posvetio se kolektivnim kompozicijama s određenim političkim porukama, koje su podržavale borbu hrišćanskih slovenskih naroda Balkana (→ Balkan – političke granice) protiv osmanske prevlasti. Prizor gotovo ikonski, koji simbolizuje romantično viđenje borbe za slobodu, predstavlja slika Ranjeni Crnogorac (1873), koju je Čermak po narudžbi izradio za biskupa → Josipa Jurja Štrosmajera. Posredstvom svojih atraktivnih i zapaženih slika, Čermak je u finalnoj fazi crnogorske nacionalnooslobodilačke borbe i borbe za definitivno međunarodno priznanje nezavisnosti, šezdesetih i sedamdesetih godina XIX vijeka, širom Evrope i prije svega u Francuskoj uspio izgraditi jedan izrazito pozitivan i romantičan imidž Crne Gore. Veliku pažnju izazivali su članci mladog novinara Jozefa Holečeka (1853–1929), koji je kao izvještač dnevnih novina Národní listy slao vijesti o crnogorsko-osmanskim sukobima tokom rata 1876–1877. godine. Ubrzo je postao cijenjeni stručnjak za crnogorsku problematiku. U Crnu Goru je dolazio još mnogo puta i tokom narednih decenija posvetio je njoj, njenom stanovništvu i istoriji veliki broj reportaža, političkih analiza, pripovijetki, putopisa i etnografskih tekstova. Holeček je nekoliko decenija održavao veze sa predstavnicima crnogorske političke i kulturne elite. U svojim tekstovima objašnjavao je i branio mnoge ciljeve crnogorske politike i crnogorskih nacionalnih težnji (na primjer, prisajedinjenje Bosne i Hercegovine Crnoj Gori), koji su bili u suprotnosti sa zvaničnom inostranom politikom Habzburške monarhije. Pravnik i publicista Vratislav Černi (1871–1933), na prelomu XIX i XX vijeka, sistematski se posvećivao njegovanju kulturnih, obrazovnih i parapolitičkih odnosa s crnogorskom knjaževinom. On propagira češki turizam u Crnoj Gori i predstavlja vodeću osobu „Crnogorskog društva” („Černohorský spolek”), koje je osnovano 1892. u Pragu radi omogućavanja obrazovanja mladim Crnogorcima u češkim zemljama. Udruženje, čiji su članovi bili i drugi prijatelji Crne Gore, uključujući i J. Holečeka, nastojalo je da mlade Crnogorce usmjerava, prije svega, na studiranje praktičnih zanata. Vratislav Černi je sve do Prvog svjetskog rata (→ Crna Gora u Prvom svjetskom ratu) održavao i intenzivne kontakte s crnogorskom političkom elitom na čelu sa knjazom Nikolom. Zahvaljujući vezama sa cetinjskim dvorom, Černi je u oktobru 1912. kao prvi čovjek u Pragu telegramom dobio tajnu informaciju da će Crna Gora objaviti rat Osmanskom carstvu (→ Crna Gora u balkanskim ratovima 1912/13), što je omogućilo pripremu ljekarske i humanitarne pomoći balkanskim saveznicima na vrijeme, prije nego što su habzburška zvanična mjesta uspjela reagovati i zabraniti slične poteze. Organizovano je i sakupljanje humanitarnih priloga u korist ranjenih. Sljedeću značajnu reakciju predstavljao je odlazak čeških ljekara i medicinskog osoblja na front. U Crnu Goru je krenula najveća ekspedicija sastavljena od nekoliko ljekara pod vođstvom hirurga Emanuela Rihlika (1876–1963) iz praške Vinohradske bolnice, sa devet vagona ljekarskih potrepština, stotinjak ležajeva i dvije operacione ambulante. Češko društvo, koje se u to vrijeme kritički odnosilo prema austrougarskoj spoljnoj politici, javno je podržavalo ratne ciljeve slovenskih balkanskih država, i to je u narednim sedmicama i mjesecima poprimilo velike razmjere. Ovo je izazivalo nezadovoljstvo austrougarskih državnih ureda, koji su na razne načine pokušavali da ublaže i potisnu češka ispoljavanja solidarnosti sa balkanskim saveznicima. Naročito im je smetalo organizovanje javnih proslava povodom pojedinih pobjeda, kao što je bilo crnogorsko osvajanje Skadra. Može se reći da su u periodu 1878–1914, u uslovima kada se češki nacionalni interesi nijesu mogli ispoljavati posredstvom zvanične habzburške diplomatije, J. Holeček i kasnije V. Černi na svoj način neformalno predstavljali crnogorske interese u Češkoj i glavnu ličnu vezu češkog nacionalnog društva sa zvaničnom Crnom Gorom. U periodu između dva svjetska rata, Česi su bili narod koji je imao glavnu riječ u Čehoslovačkoj Republici, dok je Crna Gora nakon 1918. izgubila sve elemente vlastite političke nezavisnosti, i u privrednom i kulturnom životu nove jugoslovenske države igrala je sporednu ulogu. Od kraja Drugog svjetskog rata (→ Crna Gora u Drugom svjetskom ratu) pa do početka 1990-ih godina međusobni odnosi razvijali su se u okviru dviju višenarodnih socijalističkih država. Njihov razvoj ograničavala je šira geopolitička situacija u vezi sa Hladnim ratom i činjenica da je Jugoslavija u odnosu na Čehoslovačku, koja je u svojoj inostranoj politici bila u važnim pitanjima potčinjena SSSR (nakon 1968. uz to i okupirana sovjetskom vojskom), samostalno vodila vlastitu politiku nesvrstanosti. Crna Gora je nakon raspada Jugoslavije, od 1992. do 2006. ostala u državnoj zajednici sa Srbijom, u okviru SRJ, koju je 2003. zamijenila unija pod nazivom Državna Zajednica Srbija i Crna Gora. S obzirom na proporcionalno manji značaj primorske republike i činjenicu da je tokom većeg dijela devedesetih godina XX vijeka crnogorsko rukovodstvo bilo lojalno Miloševićevom režimu, zvanični odnosi Češke (koja je nastala ugovornom podjelom Čehoslovačke 1993) i SRJ – koji su sve do 1996. bili znatno ograničeni, da bi se od 1999. do 2000. još više pogoršali – bili su svedeni uglavnom na Srbiju. Međutim, od 1997. crnogorsko rukovodstvo na čelu sa → Milom Đukanovićem počelo se odvraćati od Beograda. Na promjenu situacije reagovala je i češka diplomatija, koja je pred kraj Miloševićevog režima podržavala nezavisniji, prozapadni kurs crnogorske vlade. U periodu od 1999. do 2000. predsjednik RCG (→ Predsjednik Crne Gore) Milo Đukanović je dva puta posjetio Češku, u kojoj se, između ostalog, sreo sa predsjednikom Vaclavom Havelom, te učestvovao u diskusiji koju je organizovao Radio Slobodna Evropa. Vaclav Havel je 11. jula 2000. u Dubrovniku učestvovao na sastanku sa predsjednicima Hrvatske (Stipe Mesić), Slovenije (Milan Kučan) i Crne Gore. Između ostalog, bio je to jedan simboličan gest podrške crnogorskom otporu protiv Miloševićevog režima u napetoj situaciji u kojoj je prijetila realna opasnost od izbijanja oružanog konflikta između Beograda i crnogorskog rukovodstva. Havelova lična podrška predstavljala je, s obzirom na njegovu globalnu popularnost i lični kredibilitet, značajan korak u međunarodnoj afirmaciji Crne Gore kao republike sa odlikama vlastite državnosti, koja se uspješno odupire zagrljaju jednog nedemokratskog režima. Nakon pada Miloševićevog režima, oktobra 2000, češka diplomatija je održavala korektne odnose i sa srpsko-crnogorskom državom i sa objema republikama posebno. Tako su češki političari i diplomate dolazili u kontakt sa crnogorskim predstavnicima na oba nivoa. Češke ekonomske interese u Crnoj Gori zastupala je već od 2004. posebna Trgovinsko-privredna kancelarija Češke sa sjedištem u Podgorici, koja je u administrativnom smislu spadala pod Ministarstvo inostranih poslova Češke. Kasnije je zamijenjena predstavništvom agencije „Czech Trade” sa sličnom agendom. Nakon proglašenja crnogorske nezavisnosti, Češka je 12. juna 2006, sa ostalim zemljama EU, priznala nezavisnost Crne Gore. Od 2006. do 2007. u Crnoj Gori je funkcionisalo sezonsko konzularno zastupništvo (tj. od 15. juna do 15. septembra, s obzirom na povećanu prisutnost čeških turista na jadranskoj obali, u Podgorici je bio aktivan jedan radnik Ministarstva inostranih poslova Češke, koji je formalno spadao pod češku ambasadu u Srbiji). Od 2008. konzularno zastupništvo bilo je otvoreno preko cijele godine (ali je i dalje potpadalo pod Ambasadu u Beogradu). Stalno prisustvo službenog predstavnika države, u konstantno skromnom razvoju međusobnih odnosa, bilo je korisno naročito za vrijeme češkog predsjedništva EU (1. januara – 30. juna 2009). Od 1. novembra 2013. dotadašnje konzularno zastupništvo zvanično se transformisalo u Ambasadu Češke. Ambasadori Češke u Crnoj Gori, na nerezidentnoj osnovi, sa sjedištem u Beogradu, bili su: Ivan Jestrab (2007–2008), Hana Hubačkova (2008–2013) i Ivana Hlavsova (2014–2017). Od 2017. rezidentni ambasador Češke u Crnoj Gori je Karel Orban. Crna Gora nema ambasadu u Češkoj, već dužnost ambasadora Crne Gore na nerezidentnoj osnovi obavljaju crnogorski ambasadori u Austriji. Predsjednik Crne Gore → Filip Vujanović posjetio je Češku 2012. i 2016, a češki predsjednik Vaclav Klaus bio je u posjeti Crnoj Gori 2011. godine. Predsjednici Vlade Češke Jirži Paroubek i Mirek Topolanek posjetili su Crnu Goru 2005, odnosno 2009. godine. Predsjednik Vlade Crne Gore → Milo Đukanović bio je u zvaničnoj bilateralnoj posjeti Češkoj u julu 2015. godine. Češka je kao članica NATO-a podržavala ulazak Crne Gore u taj vojnopolitički savez, a kao članica EU daje podršku i evropskom putu Crne Gore.