Milo Đukanović

Đukanović, Milo (Nikšić, 1962), političar. Diplomirao je na Ekonomskom fakultetu u Titogradu. Politikom se počeo baviti još kao student. U vrijeme političkih promjena 1989. (tzv. Antibirokratska revolucija) bio je član Predsjedništva Saveza socijalističke omladine Jugoslavije i član CK SKJ. Nakon toga, bio je sekretar Predsjedništva CK SKCG. Za predsjednika Vlade RCG (→ Vlada Crne Gore) prvi put je izabran 1991, kada je imao 29 godina. Ovu dužnost obavljao je u sedam mandata: februar 1991 – mart 1993; mart 1993 – novembar 1996; novembar 1996 – februar 1998; januar 2003 – novembar 2006; februar 2008 – jun 2009; jun 2009 – decembar 2010; decembar 2012 – novembar 2016. godine. Tri puta se svojevoljno povlačio sa državnih funkcija, poslije referenduma za nezavisnost (→ Referendum o državnopravnom statusu Crne Gore 2006): 2006–2008, 2010–2012. i 2016–2018. godine. Poslije tri premijerska mandata, izabran je za predsjednika RCG (→ Predsjednik Crne Gore). Na tu dužnost stupio je 15. januara 1998, nakon izbora u oktobru 1997, na kojima je pobijedio dotadašnjeg predsjednika → Momira Bulatovića. Tu funkciju obavljao je do 25. novembra 2002. godine. Za predsjednika, sada nezavisne države Crne Gore, izabran je na izborima održanim 15. aprila 2018. godine. Istovremeno obavlja i funkciju predsjednika vladajuće Demokratske partije socijalista Crne Gore (DPS), na koju je prvi put izabran 1998, a zatim i na svim narednim kongresima. Predsjedničkim izborima iz 1997. prethodio je sukob u vladajućem DPS-u, koji je bio koncepcijske prirode zbog različitog gledanja na položaj Crne Gore u srpsko-crnogorskoj federaciji, kao i odnosa prema politici srpskog (pa jugoslovenskog) predsjednika Slobodana Miloševića. Tada dolazi do podjele vladajućeg DPS-a na dvije frakcije, koje su personifikovali Milo Đukanović i Momir Bulatović. Nakon toga, dolazi do postepenog preuzimanja nadležnosti federalne vlade. U platni sistem Crne Gore uvodi se njemačka marka, a zatim euro umjesto dinara. Đukanović nije prihvatio pritiske s najvažnijih evropskih i svjetskih adresa, koje su se tome protivile. Nije prihvatio ni sugestije političkih saveznika da Crna Gora učestvuje na opštim izborima raspisanim 2000. i da on bude nosilac liste opozicije iz Srbije, protiv Miloševića, nakon što je neposredno prije toga, ustavnim promjenama usvojenim bez njene saglasnosti, Crna Gora svedena na jednu od 27 izbornih jedinica. Eliminisanje uticaja zvaničnog Beograda na crnogorsku politiku bilo je od velikog značaja u vrijeme NATO intervencije na SRJ (1999). U brojnim susretima sa predsjednikom Francuske Žakom Širakom, predsjednikom SAD Bilom Klintonom, premijerom Velike Britanije Tonijem Blerom, kancelarom Njemačke Gerhardom Šrederom, generalnim sekretarom NATO-a Havijerom Solanom i drugim zapadnim liderima, Đukanović se zalagao za prekid vojnih dejstava i mirno rješenje, uspjevši u maksimalnoj mjeri da sačuva Crnu Goru od bombardovanja. Takođe, uspio je i da doprinese očuvanju mira u Republici, te da se odupre svakodnevnim namjerama Vojske Jugoslavije da silom potčini Crnu Goru režimu Slobodana Miloševića. U isto vrijeme, održavao je kontakte i sa ruskim zvaničnicima, pa je sredinom 1999, na poziv predsjednika Vlade Ruske Federacije Sergeja Stepašina, posjetio Moskvu. Poslije pada režima Slobodana Miloševića, u oktobru 2000, sa novom vlašću u Srbiji otpočeo je dijalog o uređenju odnosa u SRJ. Crnogorska inicijativa da se zajednica redefiniše kao savez nezavisnih država nije prihvaćena u Beogradu. Ideja o obnovi crnogorske državnosti, koja je sadržana i u programu DPS-a, usvojenom na Kongresu 2001, naišla je na otvoreno protivljenje međunarodne zajednice, posebno zapadnih lidera, koji su prije toga jedinstveno podržavali Đukanovića u konfrontaciji s beogradskim režimom. Uslijedili su intenzivni kontakti sa Briselom, što je rezultiralo Beogradskim sporazumom 2002, potpisanim od strane rukovodstava Crne Gore, Srbije i SRJ, pod pokroviteljstvom visokog predstavnika EU Havijera Solane, kojim je SRJ transformisana u Državnu Zajednicu Srbija i Crna Gora (SCG). Članicama je omogućeno pravo da nakon tri godine mogu raspisati referendum o nezavisnosti. Uslijedila je intenzivna aktivnost za pripremu referenduma i na domaćoj i na međunarodnoj sceni. U vrijeme redefinisanja srpsko-crnogorske federacije, od izuzetne važnosti bio je susret Đukanovića sa predsjednikom Rusije Vladimirom Putinom u Kremlju, krajem 2004. godine. Ističući u prvi plan značaj očuvanja SCG, Putin je rekao da će Rusija podržati svaki dogovor s Beogradom i demokratski izraženu volju crnogorskog naroda, što je predstavljalo snažnu podršku u borbi za nezavisnost. Pod vođstvom Đukanovića, koji je bio lider bloka za nezavisnu Crnu Goru, građani su na Referendumu o državnopravnom statusu Crne Gore, održanom 21. maja 2006, obnovili državu, koja je ubrzo priznata od strane svih ključnih faktora međunarodne zajednice i primljena u OUN, OEBS i druge međunarodne političke i finansijske organizacije i institucije. Đukanović je dao i snažan pečat definisanju strateških evropskih i evroatlantskih ciljeva Crne Gore. Vlada na čijem je čelu bio od 2012. do 2016. dala je veliki doprinos ispunjavanju uslova za prijem Crne Gore u NATO (2017), a takođe i rezultatima u pregovorima za članstvo Crne Gore u EU. Taj proces je formalno otpočeo aplikacijom koju je predao francuskom predsjedniku Nikolasu Sarkoziju u vrijeme predsjedavanja Pariza EU, u decembru 2008. godine. Vršeći najodgovornije državne funkcije u dužem periodu, i prije i nakon obnove državnosti, predstavljao je Crnu Goru u susretima sa najvišim evropskim i svjetskim državnicima, na godišnjim zasijedanjima Generalne skupštine OUN, samitima EU – Balkan, samitima NATO-a i OEBS-a, i na brojnim drugim međunarodnim skupovima.

Izvor: DPS, dokumentacija.

M. Roćen