Zadužbine dinastije Vojislavljević. Poput drugih srednjovjekovnih evropskih vladara, i pripadnici dinastije → Vojislavljevića javljaju se kao ktitori crkava i manastira, iako su saznanja o takvom njihovom djelovanju skromna. U sklopu analize ktitorskog angažmana Vojislavljevića nekoliko sakralnih objekata privlači posebnu pažnju. Prema naučno nepotvrđenoj legendi, vizantijski car Justinijan izgradio je u VI vijeku crkvu u okviru manastirskog kompleksa posvećenog maloazijskim mučenicima Sv. Srđu i Vakhu. Ovaj, navodno justinijanovski manastir, lociran na lijevoj obali rijeke Bojane, desetak kilometara od → Skadra, nakon rušenja biva nanovo izgrađen u IX vijeku, i to zaslugom monaha benediktinskog reda. Tom prilikom zasniva se benediktinska opatija, koja će se u doba državnog života Duklje – Zete razviti u čuveno i važno naselje Skadarskog basena sa pristaništem, carinarnicom i trgovačkim centrom. U Ljetopisu popa Dukljanina, Manastir Sv. Srđa i Vakha se označava kao mauzolej dukljanskih kraljeva u kome su sahranjeni kraljevi: → Mihailo Vojislavljević, → Bodin Vojislavljević, → Dobroslav Vojislavljević, → Vladimir II Vojislavljević i → Gradihna Vojislavljević. Nesumnjivo, status kraljevskog mauzoleja obezbijedio je Manastiru položaj najvažnijeg i najpoštovanijeg vjerskog centra u Duklji. Iako, usljed nedostatka potpunih arheoloških istraživanja, ne možemo pouzdano utvrditi doprinose Vojisljavljevića u pogledu ktitorskih aktivnosti, svakako se može opravdano zaključiti da je kompleks Sv. Srđa i Vakha predstavljao jednu od njihovih najznačajnijih zadužbina. Moguće je i da su proširili i obnovili benediktinski hram koji će u XIII vijeku biti potpuno srušen, pa će na njegovom mjestu pripadnici dinastije Nemanjića – kraljica Jelena Anžujska i kralj Milutin – izgraditi potpuno novu građevinu. Danas se ostaci manastirskog kompleksa nalaze potpopljeni rijekom Bojanom. Kada je u pitanju epoha preromanike, najveća trobrodna bazilika sagrađena je u arealu utvrđenog naselja na lokalitetu Martinićka gradina kod Danilovgrada. Postoje mišljenja da je u pitanju lokacija grada Lontodoklea, koga pominje Konstantin Porfirogenit u X vijeku. Na sjevernom dijelu Martinićke gradine danas egzistiraju ostaci trobrodne bazilike sa brodovima odijeljenim punim zidovima, polukružnim apsidama i pripratom-narteksom. U okviru sva tri broda postojale su kamene oltarske pregrade, a u centralnom je figurirao skulptorski ukrašen ciborijum. Na prostoru narteksa ove monumentalne građevine otkriven je ktitorski grob za koga se smatra da pripada → arhontu Petru, što bi logički vodilo ka datiranju crkve u drugu polovinu X vijeka. Iako većina istraživača martinićki hram označavaju imenom Arhanđela Mihaila, zanimljivim se čini i tvrdnja da je riječ o Crkvi Sv. Marije, gdje je prema Ljetopisu sahranjen kralj Svetopelek. Manastir na Martinićkoj gradini kasnije dobija funkciju krunidbenog sakralnog objekta dukljanskih vladara. Prema legendi, početkom XI vijeka dukljanski knez i svetitelj Vladimir osniva manastir u mjestu Ostros, podigavši na istom lokalitetu i dvorsku rezidenciju. Prema sadržaju Ljetopisa u svojoj zadužbini knez Vladimir je i sahranjen, a kasnije i njegova supruga → Kosara. Dosadašnja arhitektonska i arheološka istraživanja ovog sakralnog kompleksa nijesu uspjela konstatovati građevinske slojeve starije od XV vijeka, pa se može pretpostaviti da je dukljanska zadužbina, nakon izgradnje u doba → Balše III Balšića, bila potpuno uništena. U postupku utvrđivanja sakralnog zadužbinarstva dinastije Vojislavljevića, jedan od objekata, danas na teritoriji Hrvatske, nesumnjivo je nastao kao plod njihovih aktivnosti. Riječ je o Crkvi Sv. Mihaila u Stonu, koju je izgradio kralj Mihailo, u osmoj deceniji XI vijeka. U pitanju je hram jednobrodne osnove, poluobličasto zasveden, sa slijepom kvadratnom kupolom nad centralnim travejom. Nekada je ova kraljevska zadužbina na zapadnoj strani imala zvonik, a fasade su joj flankirane sistemom plitkih pilastara, povezanih pri vrhu slijepim arkadama. Kralj Mihailo je bio i ktitor slikanog ukrasa u enterijeru crkve od koga su se do danas sačuvali pojedini djelovi. Posebno interesantnim se čini portret ktitora sa kraljevskom krunom i modelom crkve u ruci. Smatra se da autor zidne dekoracije ranoromaničkog stila i zanimljive ikonografije potiče sa italijanskog prostora. Moguće da je neko od pripadnika dukljanske dinastije bio i ktitor Crkve Sv. Tome u Kutima kod Herceg Novog, koja je podignuta, kako se smatra, u približno isto vrijeme kada i stonska građevina. Ovaj objekat, sudeći po ostacima, posjeduje nešto komplikovanije arhitektonske forme od stonskog. Jednobrodna crkva sa dva para pilastara, podijeljena na tri traveja, imala je u enterijeru sistem polukružnih niša, kao i podužne i ojačavajuće lukove nad kojima je postavljen poluobličasti svod. Jednu od karakteristika crkve u Kutima predstavljaju fasade sa lezenama, povezane duž ivice krova lukovima. Na osnovu otkrivenih fragmenata nekadašnjeg fresko-slikarstva, može se zaključiti da ono stilski pripada vizantijskoj umjetnosti. Analiza identifikovanih sakralnih objekata izgrađenih u vrijeme vladavine dinastije Vojislavljevića ukazuje na mogućnost ktitorstva. U tom pogledu pažnju privlače dvije crkve u selu Čičevu kod Trebinja, izgrađene u XI vijeku, kada je oblast Travunije pripadala prvoj crnogorskoj državi. Hram Sv. Pavla koncipiran je kombinacijom jednobrodne građevine i trikonhosa. Druga čičevačka crkva pripadala je benediktinskoj opatiji S. Pietro de Campo i u njoj je bio sahranjen knez → Radoslav Vojislavljević. Od ostalih objekata ktitorstvo Vojislavljevića bi se moglo vezati i za benediktinski Hram Sv. Mihaila na Prevlaci kod Tivta. Hram je izgrađen prije XII vijeka, a porušen pa obnovljen u XIII vijeku.