Radauš, Vanja, hrv. vajar, slikar i književnik, univerzitetski profesor (Vinkovci, 29. IV 1906 ‒ Zagreb, 24. IV 1975). Diplomirao je vajarstvo na ALU u Zagrebu (1930), kod prof. → Ivana Meštrovića. Boravio je u Parizu (1931‒1932) i Italiji (1937. i 1939). Bio je učesnik NOB-a. Od 1945. do 1969. redovni je prof. na ALU u Zagrebu. Kao majstor vajarstva, vodio je od 1950. vajarsku radionicu za studente postdiplomce. Bio je član grupe „Zemlja” (1932‒1934). Radio je portrete, ratne ‒ apokaliptične kompozicije, religiozne teme, žanr-scene, spomeničku skulpturu, medalje u maniru klasičnog modernizma, ekspresionizma ‒ naturalizma, impresionizma i apstrakcije, zavisno od nadahnuća ‒ idejnog podsticaja ili perceptivnog utiska, što je uticalo na djela koja se mogu sagledati kroz različite nivoe semantičkog tumačenja. U njegovom stvaralaštvu izdvajaju se ciklusi: Tifusari, Panopticum croaticum, Krvavi fašnik, Čovjek i kras, Apstraktne forme, Zatvor i logori, Stupovi hrvatske kulture. Bavio se i grafikom (linorezi Mi pamtimo, 1943), a njegov rad prate crteži-akvareli i tempere (izložba u Zagrebu, 1963). Radauš je šezdesetih godina XX v. poklonio gradu Perastu biste čuvenih Peraštana iz XVII/XVIII v.: admirala Matije Zmajevića; pomorskog kapetana i pedagoga Marka Martinovića; baroknog slikara → Tripa Kokolje. Biste su smještene ispred → Crkve Sv. Nikole. Njegova ekspresionistički tretirana skulptura proroka Jeremije nalazi se u Bogorodičinom hramu u Prčanju (→ Prčanj, Crkva Rođenja Blažene Djevice Marije). Izlagao je samostalno od 1939. i na brojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Bio je jedan od predstavnika Jugoslavije na Venecijanskom bijenalu 1950. Dobitnik je više odlikovanja i nagrada, među kojima su: I nagrada, Novi Sad (1937); Godišnja nagrada „Vladimir Nazor” ‒ Likovna umjetnost (1959); Nagrada AVNOJ-a (1967). Na konkursu za izradu Spomenika Petru II Petroviću Njegošu 1951. (učestvovali → Vojin Bakić i → Lojze Dolinar) dobio je drugu nagradu. Bio je redovni član HAZU od 1947.

Literatura: M. Pe(ić), „Radauš Vanja”, Enciklopedija likovnih umjetnosti, 4, Port‒Ž, dodatak, Zagreb, MCMLXVI, 45‒46; V. Eki, Vanja Radauš, Zagreb, 1963; Hrvatski glasnik, Glasilo Hrvata Crne Gore, god. VIII, br. 59/60, februar ‒ mart 2010, 39.

Lj. Zeković