Leksikon likovne umjetnosti Crne Gore

Ovo je preliminarno web izdanje leksikona. Sva prava vezano za sadržaj članaka i ilustracije zadržava CANU. Slijedi slučajno odabran članak iz Leksikona.


Bogorodica sa Hristom, freska u priprati crkve Manastira Dobrilovina na Tari, 1613.

Bogorodica Oranta, freska u kaloti oltarske apside, 1613, Manastir Dobrilovina na Tari

Dobrilovina na Tari, manastir, Crkva Sv. Đorđa, arhitektura i slikarstvo, anonim (pominje se od kraja XVI v.). Manastir je temeljno obnovljen 1609, a četiri godine kasnije crkva je ukrašena freskama. Hram je krstoobrazne osnove sa pripratom i kupolom kružnog presjeka. Ktitor njene obnove je vojvoda Radič Milošević sa svojim plemenom, knezovima Milovanom Lazarevićem i Vukićem Vulevićem, Vojinom Radulovićem, knezom Pavlom Vukovićem i protopopom Radulom i njegovom braćom. Freske iz 1613. dobrim dijelom zaklanja krečni premaz. Od onog što je dostupno pogledu, u južnoj pjevnici prikazane su scene Sretenje i Krštenje Hristovo, na svodu je Rođenje Hristovo i Vavedenje. U prvoj zoni slikani su Teodor Stratilat i Evstatije, na zapadnom zidu je Uspenje Bogorodičino i Ulazak u Jerusalim. U sjevernoj pjevnici je Oplakivanje i Mironosice na grobu. Na svodu su sačuvani fragmenti scene Raspeća i Silaska u ad, između kojih je lik Hristov. Uz ikonostas je slikano Gostoljublje Avramovo, a u oltaru je Pričešće apostola. U apsidi je Povorka arhijereja koja se klanja Agnecu, na trijumfalnom luku su Duhovi, a na svodu u oltaru sačuvani su fragmenti scene Vaznesenja. U kaloti kupole je lik Pantokratora, oko njega Božanstvena liturgija, a u tamburu likovi 12 proroka. U priprati u prvoj zoni slikan je Pahomije, Varlaam i Joasaf, Marko Trački, Teodor, Jevrem Sirijski, Bogorodica sa Hristom na prijestolu. U drugoj zoni su scene iz ciklusa patrona Sv. Đorđa, a u četvrtoj zoni na zapadnom zidu nižu se scene iz ciklusa Čuda: Iscjeljenje slijepog, Nevjerovanje Tomino, Čudo u Kani galilejskoj i na svodu Bogorodica na prijestolu okružena poprsjima anđela. Anonimni slikar upotrebljava posne i žive boje, najčešće svijetlozelenu, crvenosmeđu i zlatastožuti oker. U ovom ansamblu fresaka zapaženo je da su oreoli jevanđelista na pandatifima, Pantokratora u kaloti kubeta i Bogorodica sa Hristom, naslikana pored ulaza, oblikovani u plitkom reljefu sa ornamentalnim motivom lozice i rozete.

Literatura: Đ. Bošković, „Arhitektura spomenika na Tari i pod Osogovom”, Glasnik Skopskog naučnog društva, XII, Skoplje, 1933, 148; S. Raičević, Slikarstvo Crne Gore u novom vijeku, Podgorica, 1996, 90–91.

S. Raičević