Stojanović, Sreten, srp. vajar, slikar, umjetnički kritičar i pisac, univerzitetski profesor (Prijedor, 2. II 1898 – Beograd, 29. X 1960). Prva umjetnička iskustva stekao je kao gimnazijalac u drvorezbarskoj radionici zatvora u Tuzli, u koji je dospio kao pripadnik Mlade Bosne nakon atentata u Sarajevu 1914. Poslije vojevanja, pri kraju I svj. rata, 1918. odlazi na bečku akademiju, a 1919. u Pariz, gdje pohađa Burdelovu vajarsku klasu na Académie de la Grande Chaumière i do 1922. izlaže na pariskim salonima. Nakon studija, osniva atelje u Beogradu, učestvuje na izložbama (prvi put sa → Milom Milunovićem 1923) u Beogradu i evropskim prijestonicama. Izabran je za profesora vajarske klase Umetničke akademije 1937. Poslije II svj. rata, postaje predsjednik Narodnog fronta Beograda, sekretar SLUJ-a i predsjednik ULUS-a. Udruženje likovnih umetnika Srbije (ULUS) napušta 1951. zbog „uravnilovke u umetnosti” i priključuje se grupi „Samostalni”, koja ima značajnu ulogu u diferencijaciji umjetničke scene u Srbiji. Stojanovićev opus može se podijeliti na periode „stilizacije” (1919–1928), „realizma” (1929–1944) i „romantizma” (1945–1960) (L. Trifunović). Ali, djelo mu se može posmatrati i kao homogeno u koncepciji, a raznoliko u formi i formatu (M. B. Protić). Na početku je stvarao reljefe u drvetu, potom u bronzi (Ogrlica, Uteha). Ističu se biste u mermeru (Moj otac) i u bronzi (Đakometi, Nikola Vulić), izvedene u duhu modernih tokova evropske skulpture, sa tendencijom ka arhaičnim oblicima, uz psihologizaciju karaktera, zbog koje je nazvan „tvorcem modernog psihološkog portreta” u srpskoj skulpturi. Artikulacija modernih nastojanja, različitih od tada dominantnih akademizma i secesije, primjetna je i na figurama ženskih aktova u bronzi, svedenih sintetizovanih formi klasične mirnoće i jednostavnosti. Ogleda se na njegovoj mermernoj figuri Pietà iz 1927. koju je, na molbu don → Nika Lukovića, stvorio za župnu → Crkvu Rođenja Blažene Djevice Marije na Prčanju. Monumentalnost forme i izraza postaje osnovna odlika njegovih spomenika podignutih u slavu NOB-a, koji su, poput ukupne spomeničke skulpture u poslijeratnoj Jugoslaviji, najsugestivniji medij socijalističkog realizma. Ovaj umjetnički model, o kojem je Stojanović afirmativno pisao, slagao se sa njegovim odranije formiranim realizmom. Poput većine jugoslovenskih umjetnika, u spomenike je integrisao evropsko modernističko nasljeđe: Borba, 1948. (ispred Opštine Voždovac u Beogradu); Sloboda, 1951. (Iriški venac); Ustanak, 1952. (Bosansko Grahovo); Spomenik partizanskom komandantu i narodnom heroju dr Mladenu Stojanoviću (umjetnikovom bratu) u Prijedoru, 1957. Monumentalnost i rudimentnost formi karakterišu i spomenike Petru II Petroviću Njegošu i Karađorđu u Podgorici. Njegošev je nastao 1951. u kontekstu obilježavanja 100 godina od smrti crnogorskog vladara i pjesnika. Odbor za proslavu obratio se Stojanoviću u vezi sa izradom skice za spomenik na Cetinju, koja je, kao i crteži → Vanje Radauša, → Lojza Dolinara i → Vojina Bakića, objavljena u → Stvaranju (jul – avgust 1951). Skica je postala idejna osnova za Njegoševu plaketu, značku, bistu u bronzi (jedna je postavljena ispred Gradske kuće u Kruševcu 1971, druga se čuva u Atlas banci u Podgorici) i spomenik izliven 1956. i postavljen u parku ispred zgrade CNP-a u Titogradu. Impozantna figura u sjedećem stavu, na kamenom uzvišenju, sa zatvorenom knjigom na koljenu, svojom teškom, stamenom a vitalnom formom i moćnim okretom glave u stranu, počiva na evropskom klasičnom skulpturalnom nasljeđu (Mikelanđelov Mojsije). Replika spomenika postavljena je 1996. na platou ispred FF u Beogradu i, kao dar crnogorske vlade, u parku Vile Borgeze u Rimu. Crnogorska vlast je 1954, kada je obilježavana 150-godišnjica I srp. ustanka, od Stojanovića poručila i Spomenik Karađorđu. U ovoj teškoj, rustičnoj i velikoj formi, sporog ritma kompaktnih masa, umjetnik je donekle ponovio izgled svog spomenika Kralj Petar Oslobodilac i hercegovački ustanici, otkrivenog u Nevesinju 1928. (na godišnjicu Nevesinjske puške iz 1875), uništenog početkom II svj. rata. Srodna arhitektonika Karađorđa iskazuje konstantno uvjerenje umjetnika da moderni izraz počiva na adaptaciji tzv. primitivnih formi. Izliven je u bronzi 1955. i donijet u Titograd. Dugo je ostao neraspakovan u holu Ekonomske škole i podrumu zgrade Opštine, čekajući dogovor o lokaciji, o čemu su kritički pisale Beogradske novine 1965. Postavljen je u gradskom parku pored Hotela „Crna Gora” 1968. Novi bronzani odlivak spomenika vođi I srp. ustanka podignut je ispred Narodne biblioteke na Vračarskom platou u Beogradu tek 1979, povodom obilježavanja 175-godišnjice Ustanka. Stojanović je bio jedan od osnivača grupe „Oblik”, koja je okupljala pariske studente. Pisao je i likovne kritike za Politiku, Umetnički pregled, Misao. Pokrenuo je časopis Umetnost i ediciju Slikari i vajari u Prosveti. Objavio je knjige Impresije iz Rusije (1928) i Biste (1935). Zastupao je jugoslovensku skulpturu na Bijenalu u Veneciji 1954. Najvažnija retrospektiva njegovog opusa organizovana je u Galeriji SANU 1973. Djela mu se nalaze u Novom Sadu (Spomen-zbirka Pavla Beljanskog), Beogradu (Narodni muzej, Muzej savremene umetnosti), Podgorici, Prijedoru... Bio je dugogodišnji rektor ALU u Beogradu i redovni član SANU od 1959.