Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore. Ustavom SFRJ iz 1974. (čl. 271) republikama i autonomnim pokrajinama dato je pravo da uspostavljaju saradnju sa organima i organizacijama drugih država i međunarodnih organizacija, te da razvijaju odnose sa djelovima drugih federalnih država u skladu sa utvrđenom spoljnom politikom SFRJ. Crna Gora nije odmah formirala svoje ministarstvo vanjskih poslova, već je, iz razloga štednje, imala člana Izvršnog vijeća (Vlade) (→ Izvršno vijeće Crne Gore), koji je bio zadužen za odnose sa inostranstvom, za praćenje spoljne politike SFRJ i učestvovanje u radu federalnih organa, koji su se bavili pitanjima iz oblasti međunarodnih odnosa i spoljne politike, a koja su se ticala republika i pokrajina. Crna Gora je tek nakon zemljotresa 1979. započela osnivanje svog → Republičkog komiteta za odnose sa inostranstvom kako bi održavala diplomatske kontakte sa delegacijama koje su posjećivale Crnu Goru i kako bi informisala međunarodnu javnost o razmjerama zemljotresa i o potrebama obnove. Komitet je osnovan Zakonom o Izvršnom vijeću i republičkim organima uprave, koji je usvojila Skupština SR Crne Gore (→ Skupština Crne Gore) 29. maja 1979. godine. U članu 81 ovog zakona daje se opis nadležnosti Komiteta. Navodi se da je on zadužen za vršenje poslova međunarodnih odnosa u okviru prava i dužnosti Republike, saradnju sa organima, ustanovama i organizacijama drugih država i sa međunarodnim organizacijama u oblasti ekonomskih odnosa, posebno u oblasti povezivanja privrede Republike sa privredama stranih država. Dodatno, ovaj organ je obavljao stručne poslove u vezi sa zaključivanjem međunarodnih ugovora i podsticanjem drugih organa i zajednica za unapređenje međunarodne saradnje. U okviru Republičkog komiteta, organizovan je niz delegacija Izvršnog vijeća SR Crne Gore prilikom posjeta Sjedinjenim Američkim Državama (pregovarano o mogućnosti angažovanja američkih banaka), Velikoj Britaniji (tehnološka saradnja firmi „Aveling Bratford” i „Radoje Dakić”), Čehoslovačkoj (dobijanje kredita i saradnja sa Kombinatom aluminijuma Titograd), Norveškoj (sklapanje dugoročnog aranžmana Norveškog fonda za zdravstveno osiguranje sa Institutom „Dr Simo Milošević”). U oblasti kulture, kroz ovaj komitet dogovoreno je osnivanje → Galerije umjetnosti nesvrstanih zemalja „Josip Broz Tito” u Titogradu. U oblasti uspostavljanja bilateralne saradnje, Republički komitet je dogovorio saradnju SR Crne Gore sa pokrajinom Apulija (Pulja) u Italiji (poboljšanje saobraćajne povezanosti Bara i Barija; osnivanje mješovite kompanije „Levant co.”), sa sovjetskim republikama Rusijom i Jermenijom (povezivanje trgovinskih i građevinskih firmi), njemačkom pokrajinom Baden-Virtemberg (saradnja firmi iz ove pokrajine sa „Obodom” i „Radojem Dakićem”) i slobodnim gradovima Hamburgom i Bremenom (saradnja u daljem razvoju „Luke Bar”). Republički komitet je imao i zadatak da se stara o postojećim kadrovima iz tzv. kvote Crne Gore, koji su se nalazili u federalnim organima za vođenje spoljne politike i međunarodne saradnje, da prati njihov rad i da aktivno učestvuje u formiranju samih kadrova Crne Gore koji su bili predlagani za rad u ovim federalnim organima. Na čelu Republičkog komiteta za odnose sa inostranstvom nalazio se predsjednik, a tu funkciju su obavljali: → Branko Lukovac (1979–1985), → Milenko Stefanović (1985–1987) i → Igor Jovović (1988–1989). Izmjenama Zakona o Izvršnom vijeću i republičkim organima uprave, februara 1989, Republički komitet je nastavio sa radom kao Republički sekretarijat za odnose sa inostranstvom. Republički sekretar za odnose sa inostranstvom bio je → Dragan K. Vukčević (1989–1991). Nakon višestranačkih izbora, decembra 1990, formirano je Ministarstvo za odnose sa inostranstvom u okviru Vlade RCG, koje je u februaru 1991. preimenovano u Ministarstvo inostranih poslova (MIP). Novembra 1991. naziv Ministarstva ponovo je promijenjen u Ministarstvo spoljnih poslova, da bi 1993. bilo vraćeno ime Ministarstvo inostranih poslova. Poslije stvaranja zajedničke države Srbije i Crne Gore – SRJ (1992), Crna Gora je zadržala pravo da ima sopstveno Ministarstvo inostranih poslova, kao i ograničeno spoljnopolitičko djelovanje. Od 1991. na čelu MIP-a bili su: → Nikola Samardžić (1991–1992), → Miodrag Lekić (1992–1995), → Janko Jeknić (1995–1997), → Branko Perović (1997–2000), Branko Lukovac (2000–2002), zatim → Dragan Đurović kao vršilac dužnosti ministra (2002–2003), pa → Dragiša Burzan (2003–2004) i → Miodrag Vlahović (2004–2006). U periodu postojanja zajedničke države Srbije i Crne Gore, spoljna politika je dominantno bila u nadležnosti zajedničke države. Ipak, u tom periodu Crna Gora je zadržala svoje posebno Ministarstvo inostranih poslova, što Srbija nije uradila, oslanjajući se na Savezno ministarstvo. Djelatnost MIP-a dolazi do izražaja posebno nakon promjena u vladajućoj partiji u Crnoj Gori (1997–1998), koje su otvorile proces postepenog odvajanja Crne Gore od SRJ – kada je riječ i o spoljnoj politici i o međunarodnoj saradnji. Tada je Crna Gora sve više samostalno utvrđivala i sprovodila zadatke u oblasti spoljne politike i međunarodne saradnje, koje su utvrđivali državni organi Crne Gore, a ne savezni organi. Otklon od spoljne politike Crne Gore u odnosu na spoljnu politiku SRJ postao je naročito vidljiv kada je 2000. ministru inostranih poslova Crne Gore Branku Lukovcu bilo omogućeno da, na sjednici Savjeta bezbjednosti OUN, obavijesti Savjet bezbjednosti, usmeno i pisanim putem, da je Crna Gora oduzela pravo SRJ da zastupa Crnu Goru u inostranstvu i pred svjetskom zajednicom, jer će ona ubuduće to sama činiti. U skladu sa politikom otklona od tadašnje politike Srbije i SRJ, Crna Gora je počela da formira svoju mrežu predstavništava u inostranstvu, koja formalno nijesu mogla biti diplomatska, ali su suštinski predstavljala začetak buduće diplomatsko-konzularne mreže nezavisne crnogorske države. Ta predstavništva su otvarana posebno od 2000. – u susjednim državama, uticajnim državama Evrope i u SAD, kao i pri regionalnim i međunarodnim organizacijama. U istom periodu, pojedine susjedne i druge države i međunarodne organizacije otvorile su svoja predstavništva u Crnoj Gori, koja će takođe prerasti u diplomatska predstavništva nakon obnove crnogorske nezavisnosti. Crna Gora je, značajnim dijelom i kroz rad MIP-a i predstavništava koja je otvarala, od kraja 1990-ih godina, a posebno od 2000, vodila intenzivnu međunarodnu aktivnost sa ciljem da pridobije razumijevanje i podršku ključnih međunarodnih činilaca, što većeg broja država i međunarodnih organizacija, za otklon od politike Srbije i SRJ, kao i za organizovanje referenduma o nezavisnosti i suverenitetu države. Takvu aktivnost Crna Gora je nastavila da sprovodi i tokom postojanja Državne Zajednice Srbija i Crna Gora, iako je u tom periodu postojao visok nivo saradnje i angažovanja u sprovođenju zajedničke spoljne politike i međunarodne saradnje SCG. Ipak, i u ovom periodu, i kroz aktivnost MIP-a, ali i svojih diplomata u okviru diplomatsko-konzularne službe SCG, vođena je snažna aktivnost u cilju ostvarivanja prava Crne Gore da se na demokratskom referendumu, kako joj je i garantovano Beogradskim sporazumom i Ustavnom poveljom SCG, njeni građani opredijele o njenom budućem državnopravnom statusu. To je i ostvareno na referendumu 21. maja 2006. (→ Referendum o državnopravnom statusu Crne Gore), nakon čega je ponovo uslijedilo intenzivno djelovanje MIP-a radi ulaska obnovljene crnogorske države u međunarodne organizacije, uspostavljanja međunarodnih odnosa i otvaranja diplomatsko-konzularnih predstavništava u inostranstvu i misija pri međunarodnim organizacijama. U novim okolnostima, po prvi put nakon gotovo 90 godina, MIP je ponovo funkcionisao kao organ nezavisne države, što je doprinijelo raznovrsnosti, kompleksnosti, dinamici i značaju njegovog djelovanja. Poslije izbora 2006, prvih u nezavisnoj Crnoj Gori, ovo ministarstvo vodili su: → Milan Roćen (ministar inostranih, potom vanjskih poslova od 2006. do 2010, pa ministar vanjskih poslova i evropskih integracija od 2010. do 2012), zatim, kao ministri vanjskih poslova i evropskih integracija: → Nebojša Kaluđerović (2012) i → Igor Lukšić (2012–2016). → Srđan Darmanović je bio ministar vanjskih poslova od 2016. do 2020, a od decembra 2020. ministar vanjskih poslova Crne Gore je → Đorđe Radulović. Ustavom Crne Gore kao nezavisne države, koji je donijela Ustavotvorna skupština Crne Gore 19. oktobra, a proglasila ga 22. oktobra 2007, proklamovano je da Vlada Crne Gore vodi unutrašnju i spoljnu politiku države, što potvrđuje i izričito ustavno utvrđenje da Vlada donosi odluke o priznavanju stranih država i uspostavljanju diplomatskih odnosa Crne Gore sa drugim stranim državama – što je jedan od krucijalnih elemenata spoljne politike. Ministarstvo vanjskih poslova (MVP) predlaže osnove, učestvuje u utvrđivanju i sprovodi utvrđenu spoljnu politiku. Zakonom o vanjskim poslovima uređuju se način vršenja spoljnih poslova, nadležnosti i organizacija rada MVP-a, osnivanje i rad diplomatskih i konzularnih predstavništava Crne Gore u inostranstvu, diplomatska i konzularna zvanja i uslovi i način njihovog sticanja, prava i dužnosti diplomata i drugih zaposlenih u MVP-u i diplomatsko-konzularnim predstavništvima. Zakonom o vanjskim poslovima predviđeno je da je osnovni djelokrug MVP-a ostvarivanje i zaštita interesa i ugleda Crne Gore na međunarodnom planu, zaštita i pomoć crnogorskim građanima koji žive i rade ili putuju van Crne Gore i podrška crnogorskim privrednim i drugim pravnim subjektima na međunarodnom nivou. Osnovne organizacione jedinice u MVP-u su generalni direktorati, u čijem sastavu su direkcije, odjeljenja i odsjeci. Shodno Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji od 16. maja 2019, organizacione jedinice MVP-a su: generalni direktorati za: bilateralne poslove, multilateralne poslove, EU, NATO i politiku bezbjednosti, ekonomsku i kulturnu diplomatiju, konzularne poslove i dijasporu, međunarodnopravne poslove; kabinet ministra; odjeljenje za analitiku; generalni inspektorat; diplomatska akademija (→ Diplomatska akademija „Gavro Vuković”); diplomatski protokol; odjeljenje za unutrašnju reviziju; sekretarijat; 30 ambasada; šest misija pri međunarodnim organizacijama; četiri konzularna predstavništva. Van organizacionih jedinica vrše se poslovi državnog sekretara i I savjetnika / savjetnika.