Legislativa crnogorske diplomatije. U prvim pisanim aktima novovjekovne crnogorske države posredno se utvrđuje spoljnopolitičko djelovanje. U „Stegi” (1796) se propisuje da će njen sadržaj biti dostupan stranim državama i njihovim izaslanicima, a u Zakoniku obščem crnogorskom i brdskom (1798, dopunjen 1803) utvrđen je način rješavanja sudskih sporova sa elementom inostranosti. Opšti zemaljski zakonik (1855) uređuje režim odnosa sa drugim državama, potvrđujući da je održavanje mira crnogorski spoljnopolitički interes, a sadrži i garancije da svi useljenici (uskoci) imaju ista prava kao i stanovnici Crne Gore. Poslije sticanja zvaničnog međunarodnog priznanja na Berlinskom kongresu (→ Berlinski kongres i Crna Gora) (1878), Crna Gora je formirala → Ministarstvo inostranih djela Knjaževine Crne Gore, čiji je djelokrug rada definisan Zakonom o Knjaževskoj vladi i Državnom savjetu (1902). U Zakonu se utvrđuje da djelatnost ovog ministarstva obuhvata poslove političke i administrativne prirode (čl. 16). U krug političkih poslova svrstani su: povjerljivi poslovi; čuvanje i prevođenje šifara; uputstva i diplomatska prepiska; pregovori, konvencije i drugi politički akti; personal diplomatskih predstavništava i pravila o njihovom radu; punomoćja, ratifikacije, diplomatska saopštenja, akreditivna i opozivna pisma; audijencije stranih poslanika i državni ceremonijal. Administrativni poslovi bili su utvrđeni u formi: službene prepiske nepolitičke prirode sa stranim poslanicima na → Cetinju i crnogorskim predstavništvima u inostranstvu; prevođenja i ovjeravanja službenih i privatnih dokumenata; pravila o radu crnogorskih konzulata; izdavanja pasoša; sprovođenja i prevoda sudskih akata; dostavljanja akata na zahtjev stranih vlasti; službenih reklamacija; ekstradicija i izvršenja ugovora. U Zakonu je sadržana i upućujuća odredba po kojoj će ustrojstvo Ministarstva, kao i diplomatsko i konzularno zastupanje u inostranstvu, biti uređeno posebnim zakonom, što nije ostvareno do prestanka postojanja crnogorske novovjekovne države. U oblasti diplomatske legislative, na prijedlog ministra inostranih djela, 1905. usvojen je i Zakon o izdavanju pasoša. Pravno oblikovanje crnogorske diplomatije podignuto je na rang najvišeg pravnog akta usvajanjem Ustava za Knjaževinu Crnu Goru (1905), u kome je utvrđeno da Knjaz zastupa zemlju u svim odnosima sa drugim državama, proglašava rat, zaključuje ugovore o miru i savezu sa drugim državama i saopštava ih Narodnoj skupštini (→ Skupština Crne Gore), ukoliko i kada interesi zemlje to dopuštaju (čl. 7). U periodu od donošenja Ustava do 1918. za pravno uređivanje diplomatske aktivnosti Crne Gore značajno je usvajanje međunarodnih bilateralnih ugovora, od kojih se jedan broj (25) odnosio na granična pitanja, i multilateralnih, kojih je u istom periodu zaključeno ukupno 56. Usvajani su i različiti pravno-politički dokumenti, koji su za predmet imali rješavanje međunarodnih sporova i aktuelna vojna događanja (proklamacije, izjave i sl.). Navedena normativna osnova crnogorske diplomatije važila je sve do 1918, a po njoj je postupano i u kasnijim godinama, prvenstveno u okviru funkcionisanja vlade u egzilu (→ Crnogorske vlade u egzilu (1916–1922)). Poslije Drugog svjetskog rata (→ Crna Gora u Drugom svjetskom ratu) (1945) i nastanka federalne jugoslovenske države, Crna Gora, kao njena članica, nije imala izvorne nadležnosti u spoljnoj politici. To je bilo utvrđeno u uvodnim odredbama crnogorskih ustava donijetih u periodu socijalističkog razvitka, koji su propisivali da Crna Gora samostalno vrši prava utvrđena sopstvenim ustavom, a da je na nivo federacije prenijela poslove koji su taksativno utvrđeni u saveznim ustavima (1946, 1963), odnosno u Ustavnom zakonu o osnovama društvenog i političkog uređenja NR Crne Gore i republičkim organima vlasti (1953). Ustav SR Crne Gore (1974) otvara prostor za veće učešće Crne Gore u oblikovanju i vršenju spoljnopolitičkih poslova. U njemu se utvrđuje pravo Crne Gore da ostvaruje saradnju sa organima i organizacijama drugih država, u okviru utvrđene spoljne politike savezne države. Na osnovu ovog ustava, Zakona o državnoj upravi u SR Crnoj Gori i Uredbe o opštim načelima o unutrašnjoj organizaciji republičkih organa uprave i republičkih upravnih organizacija, 1979. osnovan je → Republički komitet za odnose sa inostranstvom. Na taj način su obezbijeđeni uslovi da se institucionalno unaprijede odnosi sa drugim državama i međunarodnim organizacijama. To je imalo višestruk značaj: ostvareno je neposredno učešće u oblikovanju i sprovođenju spoljne politike savezne države, izgrađen je mehanizam za podršku crnogorskim državnim organima, naučnim, obrazovnim, privrednim i drugim subjektima u vršenju međunarodnih aktivnosti, kao i u planiranju i edukaciji kadrova za vršenje diplomatskih i konzularnih poslova. Poslije ovog organa, osnovan je Sekretarijat za odnose sa inostranstvom, koji je 1990. prerastao u Ministarstvo za odnose sa inostranstvom (sada → Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore) (MVP). Usvajanjem Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o Vladi SR Crne Gore i republičkim organima uprave, njegov naziv je promijenjen u Ministarstvo inostranih poslova. Nakon toga, na osnovu Zakona o državnoj upravi, iz iste godine, ovaj resor je preimenovan u Ministarstvo spoljnih poslova, a 1993. vraćen je njegov raniji naziv. U Ustavu SRJ (1992) utvrđeno je da republike članice (Crna Gora i Srbija) mogu u okviru svoje nadležnosti održavati međunarodne odnose, osnivati sopstvena predstavništva u drugim državama i učlanjivati se u međunarodne organizacije. Pored toga, ovlašćene su i da zaključuju međunarodne sporazume, ali ne na štetu savezne države ili druge republike članice. Ustavnom poveljom SCG (2003) Crnoj Gori je, takođe, garantovano pravo održavanja međunarodnih odnosa, zaključivanja međunarodnih sporazuma i osnivanja predstavništava u drugim državama. Ustav Crne Gore iz 2007. u više odredaba, uopšteno ili konkretno, utvrđuje polazišta i nadležnosti u dijelu diplomatske aktivnosti. U prvom dijelu Ustava utvrđeno je da su potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni dio unutrašnjeg pravnog poretka i da imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva, a sadržane su i odredbe o crnogorskom državljanstvu i odnosima sa drugim državama i međunarodnim organizacijama. U trećem dijelu Ustava, koji se odnosi na uređenje vlasti, utvrđen je obim spoljnopolitičkih nadležnosti, njihova raspodjela i međusobni odnos najviših organa vlasti u njihovom vršenju. Pored ustavnih određenja, usvajanjem posebnih zakona, zaokružena je nadležnost Crne Gore u ovoj oblasti. U tom cilju je 2010. usvojen Zakon o vanjskim poslovima, koji je prestao da važi usvajanjem istoimenog zakona iz 2017. godine. U ovom zakonu uređen je način vršenja vanjskih poslova, nadležnosti i organizacija rada MVP-a, osnivanje i rad diplomatskih i konzularnih predstavništava Crne Gore u inostranstvu, diplomatska i konzularna zvanja, i uslovi i način njihovog sticanja, prava i dužnosti diplomata i drugih zaposlenih u MVP-u i diplomatsko-konzularnim predstavništvima, kao i druga pitanja od značaja za rad ovih predstavništava. Zakonodavni okvir u ovoj oblasti čine i: Zakon o strancima (2014); Zakon o međunarodnoj razvojnoj saradnji i upućivanju međunarodne humanitarne pomoći (2018); Zakon o međunarodnim restriktivnim mjerama i Zakon o saradnji Crne Gore sa iseljenicima (2015). Saglasno ustavnom određenju, legislativu čine i međunarodni ugovori koji se, na osnovu Zakona o objavljivanju propisa i drugih akata, od 2008. objavljuju u posebnom izdanju Službenog lista Crne Gore. Pored zakona, diplomatske aktivnosti utvrđene su i podzakonskim aktima → Vlade Crne Gore i MVP-a (uredbama, pravilnicima, odlukama), kao i rješenjima kojima se utvrđuju pitanja postavljenja i prestanka mandata funkcionera u MVP-u.