Stefan Lazarević (oko 1377 – 1427), srpski despot, sin kneza → Lazara Hrebeljanovića. Nakon poraza srpske vojske na Kosovu (1389), prihvatio je ponudu sultana i postao osmanski vazal. Postavši punoljetan, 1393. preuzeo je vlast u Srbiji, kojom je do tada kao namjesnik vladala njegova majka, knjeginja Milica. Kao osmanski vazal sa svojim trupama učestvovao je u Bici na Rovinama (1395), kod Nikopolja (1396), pohodu na Bosnu (januar 1398) i Bici kod Angore (1402). Poslije poraza osmanske vojske kod Angore, oslobodio se osmanskog vazalnog položaja i sa svojim snagama povukao prema Carigradu, gdje mu je zastupnik vizantijskog cara, Jovan VII Paleolog, dodijelio titulu despota. Krajem 1403. postao je ugarski vazal, dobivši od kralja → Žigmunda Luksemburškog Beograd i Mačvu. Preko sestre → Jelene Balšić, koja se udala za → Đurađa II Stracimirovića Balšića, bio je u rodbinskim vezama sa dinastijom Balšić (→ Balšići). Nakon smrti svoga sestrića → Balše III Balšića, avgusta 1421. dolazi Zetu, gdje je sa mletačkim senatom poveo pregovore o povraćaju teritorija Balšića koje su zauzeli Mlečani. Odbivši da mu ustupe posjednute teritorije, sa svojim trupama započeo je ratne operacije protiv Mlečana, zauzevši Drivast i Bar. Poslije višemjesečnih borbi sa Mlečanima otišao je u Srbiju, povjerivši upravu nad Zetom vojvodi Mazareku. Neuspješni pokušaji vojvode Mazareka da zauzme → Skadar, primorali su despota Stefana da ponovo otpočne pregovore sa Mlečanima. Odredio je sestrića Đurađa Brankovića, koji je stigao u Zetu sredinom 1423. godine, da pregovara sa Mlečanima u njegovo ime. Iako je Đurađ Branković uspio da sklopi sporazum sa Mlečanima o povraćaju Budve i Paštrovića Zeti, te priznavanju despotove vlasti nad Barom i Drivastom, u praksi su sprovođenje sporazuma pratili brojni problemi. Po definitivnom tekstu sporazuma, postignutom 1426, područje Paštrovića trebalo je da bude vraćeno Mlečanima, a dio Grblja i Ratačke opatije Srpskoj despotovini. Time je okončana njegova borba za povratak teritorija Balšića, koje je posljednjih godina vlasti Balše III okupirala Mletačka republika.

Literatura: Ž. M. Andrijašević, Š. Rastoder, Istorija Crne Gore, Podgorica, 2006; Istorijski leksikon Crne Gore, knj, 4, Podgorica, 2006; Istorija Crne Gore, knj. II, tom II, Titograd, 1970; Historija naroda Jugoslavije, Zagreb, 1953; Istorija srpskog naroda, knj. II, Beograd, 1982; Enciklopedija Jugoslavije, tom 5, Zagreb, 1962.

M. Šćekić