Cetinjski manastir, manastir posvećen Rođenju Bogorodice. Poznat je i pod imenom Bogorodičin manastir, podignut na lokalitetu Ćipur 1484, po nalogu gospodara → Ivana Crnojevića, utemeljivača nove crnogorske prijestonice → Cetinja. O osnivanju Manastira sačuvan je i ktitorski natpis. Manastirski kompleks činile su dvije crkve – patronalna, posvećena Rođenju Bogorodice i sjeverozapadno od nje, građevina manjih dimenzija, Crkva Sv. Petra. Ostale objekte manastirskog kompleksa sačinjavale su zgrade konaka namijenjene boravku episkopa i klera, te objekti ekonomskog karaktera – magacini, štale, kuhinja, a nedaleko od Manastira i mlin. Crkva Rođenja Bogorodice, jednobrodne osnove, zasvedena poluobličastim svodom i sa okruglom kupolom, bila je okružena kolonadom stubova sa ukrasnim kapitelima u okviru specifičnog otvorenog trijema. Cetinjski manastir iz doba → Crnojevića bio je mitropolitsko sjedište i mjesto gdje je egzistirala → Štamparija Crnojevića u kojoj se štampaju prve ćiriličke knjige kod Južnih Slovena. U stilskom pogledu crnojevićka patronalna crkva posjeduje elemente tipične za kasnogotičku i renesansnu umjetnost. Manastir je 1692, u vrijeme pohoda skadarskog paše Sulejmana Bušatlije, potpuno razoren. Učinila je to mletačka vojska prilikom povlačenja sa Cetinja. Početkom XVIII vijeka, rodonačelnik dinastije Petrović Njegoš (→ Petrovići Njegoši), vladika → Danilo Petrović Njegoš, inicira izgradnju novog manastira, takođe posvećenog Rođenju Bogorodice, na lokaciji nekadašnjeg Ivanovog dvorca (→ Dvor Ivana Crnojevića), ispod brda Orlov krš. Kao mitropolitsko sjedište i ovaj kompleks je više puta paljen i rušen. Njegov sadašnji izgled uglavnom sadrži elemente arhitekture nastale tokom XIX vijeka. U arhitektonskom pogledu ovaj kompleks je jedinstven i netipičan za koncepte pravoslavnih manastira Crne Gore. O tome svjedoči specifično graditeljsko rješenje, nalik na suptilno planiranu fortifikaciju. Tokom vladavne dinastije Petrović Njegoš, sve do izgradnje → Biljarde u doba → Petra II Petrovića Njegoša (1838), Cetinjski manastir predstavlja najvažnije duhovno, političko i kulturno sjedište Crne Gore, kao i vladarsku rezidenciju. Danas je Cetinjski manastir sjedište Mitropolije crnogorsko-primorske. U kompleksu Manastira i manastirskom groblju sahranjeni su članovi vladajuće porodice Petrović Njegoš: mitropolit Sava, mitropolit Petar I, knjaz Danilo I, knjeginja Darinka, veliki vojvoda Mirko, velika vojvotkinja Stana, knjeginjica Ksenija, knjeginjica Vjera, knjeginjica Marija, knjažević Stanislav i knjažević Stefan.