Matični vinograd, višegodišnji vinograd, čija je primarna namjena proizvodnja vioka (plemki) plemenite loze i reznica lozne podloge za proizvodnju loznog sadnog materijala. Matični zasadi za proizvodnju sadnog materijala formiraju se zdravim i genetski sortno visokovrijednim materijalom. Podizanje ovih zasada i stručna kontrola proizvodnje strogo su definisani Zakonom o sadnom materijalu (2016). Prema namjeni, postoje dvije vrste matičnih vinograda: matični vinograd → loznih podloga (matičnjak) i matični vinograd plemenitih sorti (sortimentski vinograd). U zavisnosti od kojih biljaka potiče sadni materijal korišćen za njihovo podizanje, razlikuju se četiri kvalitetne kategorije matičnih zasada: predosnovni, osnovni, sertifikovani i standardni. Prvi matičnjak, sa pet loznih podloga, i sortimentski vinogradi, sa 20 sorti evropske loze, podignuti su krajem XIX vijeka, u → Knjaževskoj crnogorskoj zemljodjelskoj školi u Podgorici. Početkom XX vijeka podignuta su tri sortimentska vinograda: u Baru (Topolica), Titogradu (Kruševac) i Danilovgradu. U tom periodu i lokalni vinogradari imali su male sortimentske zasade. U cilju obnove matičnih zasada nakon II svjetskog rata, u Crmnici je 1948. podignut matičnjak loznih podloga na, površini od 1 ha, koji je kasnije proširen na 3 ha. U voćnom i loznom rasadniku u Danilovgradu (1952) podignut je matičnjak američke loze, na površini od 4 ha, u cilju proizvodnje loznih kalemova za vinogradarska područja. Manje matičnjake, površine 20–30 ari, imalo je Poljoprivredno dobro „Topolica” u Baru i Poljoprivredno dobro u Herceg Novom. Od 1956. na Oglednom imanju u Lješkopolju, u → Zavodu za unapređivanje poljoprivrede, kasnije u → Poljoprivrednom institutu (1960) i → Biotehničkom institutu (1997), radilo se na podizanju i obogaćivanju kolekcionog sortimentskog zasada (→ Ampelografska kolekcija vinove loze). Početkom 70-ih godina XX vijeka, Poljoprivredni institut u Titogradu imao je na raspolaganju 5 ha matičnjaka loznih podloga (uglavnom Kober 5 BB), a → Agrokombinat „13. jul” 30 ha matičnjaka loznih podloga (uglavnom Rihter 99). U kompaniji → „13. jul – Plantaže” AD Podgorica, do 2006, podignuto je 40 ha matičnjaka sa loznim podlogama 1103P, R110, R140, 41 B, Kober 5 BB i SO4. U Kompaniji je 2008. podignut predosnovni, a 2010. i osnovni matični zasad selekcionisanih klonova sorte vranac, kao i matični zasad bazne kategorije lozne podloge Paulsen 1103. Podizanjem ovih matičnih zasada stvorena je osnova za unapređenje kvalitetne → kategorije loznog sadnog materijala, a od 2012. i proizvodnje sertifikovanog kalema sorte vranac. Površine matičnjaka loznih podloga 2023. iznosile su 35,56 ha: Paulsen 1103 na površini 26,79 ha (20,46 ha standardne kategorije; 5,46 ha sertifikovane kategorije; 0,88 ha osnovne kategorije), Rihter 110 (4,0 ha), Ruđeri 140 (3,67 ha), Šasla x Berlandieri 41 B (1,17 ha), 161-49 (0,48 ha), SO4 (0,19 ha) i Teleki 5 C (0,006 ha).