Crna Gora i Bosna i Hercegovina. Srednjovjekovna država Bosna pada pod osmansku vlast 1463, Hercegovačko vojvodstvo 1482, dok je Crna Gora izgubila nezavisnost 1496. godine. Sve tri oblasti su pripojene Rumelijskom beglerbegluku (ejalet), a uspostavljanjem Bosanskog beglerbegluka 1580, Crna Gora (koja je ostala u sklopu Rumelijskog beglerbegluka) našla se na granici dva ejaleta. Već krajem XV vijeka, osmanske vlasti počinju sa naseljavanjem crnogorskog stočarskog stanovništva (vlaha) na teritorijama koje su držali u Bosni i Hercegovini (BiH). Primarno su doseljavani u granična područja kako bi obavljali poslove za vojsku, da bi kasnije, osim Hercegovine, počeli naseljavati i krajeve u Podrinju, srednjoj i sjeveroistočnoj Bosni, kao i u Bosanskoj Krajini. U srednju Bosnu dolaze tokom XVIII vijeka, prvo poslije Numan-pašinog pohoda na Crnu Goru (1714), a kasnije poslije serije epidemija kuge i kolere, koje su opustošile te krajeve. Tokom Morejskog rata, Mlečani su osvojili Herceg Novi i Risan, a jedan period su držali dio Hercegovine. Odredbama Karlovačkog ugovora (→ Karlovački mir) (1699) morali su da napuste osvojene oblasti u Hercegovini. Sa njima se povuklo pravoslavno stanovništvo, koje je naseljeno u Boki Kotorskoj (208 porodica iz Trebinja, Zubaca, Popova). Na drugoj strani, muslimansko stanovništvo, raseljeno iz Boke, smjestilo se u Hercegovini i Bosni. Od XVI vijeka, najintenzivniji odnosi između Crne Gore i Bosne bili su ekonomskog karaktera. Trgovi u Herceg Novom i Risnu veoma su značajni za trgovce iz BiH. Hercegovci su preko Risna izvozili stočarske proizvode (vlaški sir) i katran, a uvozili vino. Žitarice, glavni proizvod BiH, izvožene su preko ove dvije luke. Međutim, zbog prirodno-geografskih okolnosti, crnogorski gradovi nijesu mogli da se nametnu kao glavni izvoznici ovih proizvoda, pa je tu ulogu preuzeo Dubrovnik. Kao sjedište Hercegovačkog sandžaka (1572–1883), Pljevlja su se istakla kao važan trgovački centar kroz koji su prolazili trgovački putevi iz Hercegovine ka unutrašnjosti. Nakon Morejskog rata, počinje ubrzani razvoj Nikšića, koji postaje bitno mjesto za transport robe iz jednog dijela Hercegovine na Primorje i za Albaniju. Hercegovina je iz primorskih gradova najviše uvozila so. Herceg Novi i Risan su pokušavali da se uključe u ovu trgovinu, ali zbog dubrovačkog monopola na trgovinu solju i uticaja na Porti, crnogorski gradovi nijesu mogli da uspostave stalni trg. Međutim, svako otvaranje trgova soli u ova dva grada značilo je olakšanje za stanovništvo Hercegovine. Trgovina crnogorskih primorskih gradova sa Hercegovinom nije prestala ni poslije Karlovačkog mira, a čak je mletačka vlast podsticala ovu trgovinu ukidanjem izvoznih carina 1740. godine. Veliki problem za trgovinu predstavljale su hajdučke čete. Iako je hajdučija bila zastupljena tokom cijele osmanske vladavine, posebno se pojačala tokom XVIII vijeka. Crnogorci su ometali trgovinu Hercegovine i Primorja, a njihove čete su ugrožavale i karavane koji su išli iz Bosne za Carigrad i Solun. Od sredine XIX vijeka započinje intenzivniji politički uticaj Crne Gore u Hercegovini, a crnogorska vlada podržava ustaničke pokrete u ovoj oblasti. Nezadovoljstvo pravoslavnog stanovništva u Hercegovini kulminiralo je 1875, kada izbija veliki ustanak (→ Hercegovački ustanci i Crna Gora 1852–1882), koji se ubrzo proširio na Bosnu. Veliki broj izbjeglica počeo je da pristiže u Crnu Goru. Organizovan je Odbor za stradajuće Hercegovce, a početkom 1876. formirano je Društvo crnogorskog Crvenog krsta (→ Crveni krst Crne Gore), sa ciljem pružanja što bolje podrške izbjeglicama i ranjenicima. Crnogorci su dočekivali izbjeglice na granici i zatim ih slali u mjesta određena za njihovo prihvatanje. Za siročad su otvoreni prihvatni domovi kako bi se sklonili sa ulica i iz pećina. Ranjeni Hercegovci su prenošeni u Crnu Goru i Boku Kotorsku radi liječenja. Godinu nakon početka ustanka, Crna Gora stupa i zvanično u rat sa Osmanskim carstvom. Nakon završetka vojnih operacija, počela je repatrijacija izbjeglica, a taj proces završen je do kraja 1878. godine. Osim izbjeglica, u Hercegovinu su odlazile i crnogorske familije u potrazi za boljim uslovima života. Od januara do maja 1879. u Hercegovinu je prešlo oko 500 porodica sa 2.000 članova. Masovno iseljavanje su spriječile austrougarske vlasti, koje su zabranile izdavanje propusnica, a dio porodica su vratili. Nakon 1884, počinje novi talas doseljavanja Crnogoraca zbog otvaranja radova na putevima i drugim objektima u Hercegovini. Trend doseljavanja je nastavljen do devedesetih godina XIX vijeka, kada se Crnogorci orijentišu na zapadne pokrajine Austrougarske. U Bosnu su Crnogorci odlazili u manjem broju. Što se tiče crnogorskih muhadžira, jedan dio odlazi za BiH, ali nezadovoljni austrougarskom vladavinom, prelaze u Osmansko carstvo. Novi ustanak pravoslavnog stanovništva u Hercegovini počeo je 1882, zbog austrougarskog zakona o regrutovanju. Zvanična Crna Gora ovog puta zadržava neutralnost. Nakon sloma ustanka, crnogorska vlast je u pregovorima sa austrougarskim vlastima uspjela da izdejstvuje amnestiju za njegove učesnike. Nakon 1918, Crna Gora i BiH postaju sastavni djelovi novoosnovane Kraljevine SHS. Kraljevina je u svojoj administrativnoj podjeli izbrisala istorijske nazive teritorija i uspostavila 33 oblasti. Tako je na prostoru Crne Gore formirana Zetska oblast (sa Bokom Kotorskom i Metohijom, ali bez Pljevalja i Bijelog Polja), koja se graničila sa Sarajevskom i Mostarskom oblašću. Nakon 1929, Zetska oblast je transformisana u Zetsku banovinu, kojoj su, između ostalog, priključeni djelovi Hercegovine i Bosne. Budući da su Nikšić i Bileća tada bili dio iste banovine, izgrađena je željeznička pruga u dužini od 71 km između ova dva grada (1938) radi što bolje povezanosti zapadnih djelova Banovine sa istočnim djelovima. Nakon Drugog svjetskog rata (→ Crna Gora u Drugom svjetskom ratu), Crna Gora i BiH postale su federalne republike i kao ravnopravne članice bile su dio jugoslovenske federacije. Granica između dvije republike, određena 1945–1947, i danas je na snazi. Uspostavljeni su intenzivni odnosi u mnogim oblastima društvenog života. Nestankom SFRJ, prestaju intenzivni odnosi između dvije zemlje. Istog dana, 1. marta 1992, održani su u obje republike referendumi o statusu u Jugoslaviji. Crna Gora je odlučila da ostane u Jugoslaviji sa republikama koje to budu željele, dok je stanovništvo u BiH izglasalo nezavisnost. Crna Gora postaje dio SRJ, a u BiH ubrzo dolazi do građanskog rata. Normalizacija odnosa između dvije zemlje počinje nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma 1995. godine. Poslije 1997. i otklona crnogorske vlasti od politike srpskog lidera Slobodana Miloševića, ubrzana je normalizacija odnosa. Godine 2000. Crna Gora je uspostavila Trgovinsko-informativnu misiju u Sarajevu (→ Paradiplomatska predstavništva Crne Gore), na čijem čelu se nalazio Novak Kilibarda, dotadašnji potpredsjednik → Vlade Crne Gore. Misija je funkcionisala do februara 2004. i njen cilj je bio rad na ekonomskom i diplomatskom povezivanju dvije zemlje. Kilibarda je u periodu od 2004. do 2006. obavljao funkciju ministra-savjetnika pri Ambasadi SCG u Sarajevu. Nakon crnogorskog referenduma o nezavisnosti (→ Referendum o državnopravnom statusu Crne Gore 2006), BiH je 21. juna 2006. priznala nezavisnost Crne Gore. Diplomatski odnosi su uspostavljeni 14. septembra iste godine, a 10. oktobra 2007. otvorena je Ambasada BiH u Crnoj Gori. Predsjedavajući Predsjedništva BiH Nebojša Radmanović posjetio je Crnu Goru 10. aprila 2007. i on je prvi visoki zvaničnik BiH koji je zvanično boravio u Crnoj Gori nakon obnove nezavisnosti. Naredne godine, 1. decembra, premijer → Milo Đukanović postaje prvi visoki zvaničnik Crne Gore koji je posjetio BiH nakon referenduma o nezavisnosti. Predsjedavajući BiH Bakir Izetbegović boravio je u zvaničnoj posjeti Crnoj Gori u oktobru 2012. godine. U zvaničnoj posjeti Crnoj Gori boravili su i predsjedavajući Vijeća ministara BiH Vjekoslav Bevanda (februar 2013) i predsjedavajući Vijeća ministara BiH Denis Zvizdić (februar 2017). U radnoj posjeti Crnoj Gori boravili su član Predsjedništva BiH Dragan Čović, u avgustu 2016, i. članovi Predsjedništva BiH Šefik Džaferović i Željko Komšić, u junu 2021. godine. Dvije zemlje su potpisnice više ugovora, od kojih je najznačajniji Ugovor o državnoj granici između Crne Gore i Bosne i Hercegovine od 26. avgusta 2015, čime je regulisana granica između dvije zemlje. Danas je BiH jedan od najvažnijih spoljnotrgovinskih partnera Crne Gore (vrijednost razmijenjene robe u 2018. iznosila je 186.467 miliona eura), dok sve veći broj bosanskohercegovačkih turista boravi u Crnoj Gori (193.587 turista sa ostvarenih 1.130.799 noćenja u 2018). Od obnove crnogorske nezavisnosti (2006), diplomatski predstavnici Crne Gore u Sarajevu bili su: → Ramiz Bašić (2006–2010), → Dragan Đurović (2010–2014), → Milan Lakić (2015–2019) i → Obrad Mišo Stanišić od 2019. do 2021. godine. Ambasadori BiH u Crnoj Gori bili su: Branimir Jukić (2007–2010), Izmir Talić (2010–2014), Đorđe Latinović (2014–2019) i od 2019. ponovo Branimir Jukić.