Božo Petrović Njegoš, M. Obrenović, NMCG

Petrović Njegoš, Božo Dragov (Njeguši, 1846 – Nikšić, 1929), predsjednik Senata i Državnog savjeta, ministar, vojvoda. Školovao se u Parizu od 1858. do 1867, gdje je završio Licej Luja Velikog. Bio je rođak i bliski saradnik knjaza → Nikole I Petrovića Njegoša. Obavljao je, poslije knjaza, najznačajnije funkcije u crnogorskoj državi, a crnogorski vladar mu je povjeravao i brojne diplomatske misije. Nakon povratka u Crnu Goru postavljen je 1867. za predsjednika Senata i na toj dužnosti je ostao do 1878. godine. Vojvodsko zvanje je dobio 1867. godine. Poslije sprovedenih finansijskih reformi 1868, izabran je za predsjednika Finansijskog odbora, prvog državnog organa nadležnog za finansije. Sa namjerom da se poboljšaju odnosi između Srbije i Crne Gore, nakon pada vlade Jovana Ristića, Božo Petrović Njegoš se sastao sa knezom → Milanom Obrenovićem i novim predsjednikom srpske vlade Jovanom Marinovićem, u Kragujevcu krajem 1873. godine. Za vrijeme crnogorsko-turskog rata 1876–1878. bio je komandant Južnog fronta. Na ovom frontu je crnogorska vojska ostvarila pobjedu na Fundini, 14. avgusta 1876. godine. Pod njegovom komandom poražene su neprijateljske snage na Trijepču i kod brda Maljata, u septembru i oktobru iste godine, čime je onemogućeno dalje ofanzivno djelovanje osmanske vojske na Južnom frontu, pa su crnogorske trupe zauzele Medun 20. oktobra. Tokom trajanja primirja, početkom 1877. zajedno sa Stankom Radonjićem odlazi u Carigrad tražeći od osmanske vlasti ispunjenje teritorijalnih zahtjeva, nakon čega bi Crna Gora pristala na sklapanje mira. Kako bi se u što je moguće većoj mjeri ublažio neprijateljski politički stav Austrougarske prema teritorijalnim aspiracijama Crne Gore, Božo Petrović Njegoš je sredinom februara 1878. otišao u Beč, gdje se zadržao nekoliko mjeseci. U razgovoru sa austrougarskim ministrom spoljnih poslova Đulom Andrašijem predočeno mu je da Austrougarska neće prihvatiti teritorijalne pretenzije crnogorske države u pravcu Novopazarskog sandžaka i Primorja. Zajedno sa Stankom Radonjićem činio je crnogorsku delegaciju tokom kongresa u Berlinu. Iako su od predsjedavajućeg kongresu Bizmarka tražili konsultativno pravo glasa o pitanjima koja se odnose na Crnu Goru, kao i mogućnost neposrednog iznošenja svojih zahtjeva, nije im bilo dozvoljeno da učestvuju u radu kongresa. Komandovao je crnogorskim trupama koje su, na osnovu odluka Berlinskog kongresa, zaposjele Podgoricu, Spuž i → Žabljak Crnojevića u februaru 1879. godine. Bio je komandant crnogorske vojske tokom krize oko Plava i Gusinja 1879–1880. godine. Pošto su velike sile odlučile da se umjesto ovih gradova Crnoj Gori dodijeli → Ulcinj, knjaz Nikola ga je postavio na čelo crnogorskih trupa koje su preuzele ovaj grad u novembru 1880. godine. Nakon reformi državnih institucija 1879. postavljen je za predsjednika Državnog savjeta. Na ovoj funkciji je ostao do 1905. godine. Od 1882. do 1905. obavaljao je dužnost ministra unutrašnjih djela. Imenovan je za guvernera Krita na konferenciji ambasadora velikih sila, održanoj u Carigradu u decembru 1897. godine. Ipak, zbog protivljenja knjaza Nikole, nije stupio na ovu funkciju. Na prvim parlamentarnim izborima 27. septembra 1906. izabran je u Njeguškoj kapetaniji za poslanika u Skupštini, ali se odrekao mandata. Poslije zauzimanja → Skadra od strane Crne Gore 1915, postavljen je za guvernera tog grada. Za vrijeme Božićnog ustanka u januaru 1919, uhapšen je od strane novih vlasti i zatvoren u Centralni kazneni zatvor Jusovača u Podgorici. U julu iste godine ukinuta mu je penzija, a potom je interniran u Sarajevo. U zatvoru je proveo više od dvanaest mjeseci. Poslije izlaska iz zatvora, živio je povučeno na svom imanju u okolini Nikšića, gdje je i umro.

Literatura: N. Ražnatović, Crna Gora i Berlinski kongres, Cetinje, 1979; B. Pavićević, Istorija Crne Gore, knj. 4, tom 2, Podgorica, 2004; R. Jovanović, Politički odnosi Crne Gore i Srbije 1860–1878, Cetinje, 1977; Ž. Andrijašević, Š. Rastoder, Crna Gora i velike sile, Podgorica, 2006; M. Đurović, Crnogorske finansije 1860–1915, Titograd, 1960; N. Rakočević, Crnogorska narodna skupština 1906–1914, Podgorica, 1997; B. Babić, „Kandidatura vojvode Boža Petrovića za guvernera Krita 1897. godine”, Istorijski zapisi, 3, 1966; Š. Rastoder, Crna Gora u egzilu, knjiga I, Podgorica, 2004; N. Rakočević, Crna Gora u Prvom svjetskom ratu, Podgorica, 1997.

M. Kadić