Biogradska gora, prašumski rezervat u centralnom dijelu Crne Gore, između rijeka Tare i Lima, smještena u središnjem dijelu planine Bjelasica, kao dio njene integralne cjeline. Reljef užeg područja planine Bjelasica, poznat kao Biogradska gora, obuhvata prije svega sliv Biogradske rijeke, koji se u amfiteatralnom obliku spušta sa jednog od vrhova Bjelasice – Zekove glave, do Biogradskog jezera, kao i sliv rijeke Jezerštice, koja nastaje u zoni jezera i teče prema rijeci Tari. Biogradsko jezero i čitava geomorfologija Biogradske gore vezani su za glacijalne procese, koji su se odvijali tokom posljednjeg ledenog doba na ovom prostoru. Na Bjelasici su prisutni izraženi tragovi djelovanja lednika u vidu glacijalnih cirkova, valova i čeonih morena. Inače, tokom glacijacije, na Bjelasici nije bio formiran jedinstven ledeni pokrivač većih razmjera, već su se lednici obrazovali samo u izvorišnim čelenkama današnjih rijeka, gdje su formirani cirkovi. Lednici su se kretali valovima današnjih rječnih dolina, a najniži tragovi lednika su danas čeone morene, koje se nalaze na različitim visinama (na primjer kod Biogradskog jezera na koti od 1.112 m). Inače, morenske naslage su i omogućile stvaranje ledničkih jezera, a dobar primjer je upravo pomenuta čeona morena, koja je zagradila basen današnjeg Biogradskog jezera. Pored samog glacijalnog jezera, najznačajniju prirodnu vrijednost Biogradske gore predstavljaju šumski ekosistemi, prisutni u prašumskom rezervatu u slivu Biogradske rijeke i Jezerštice, koji čini jedan od tri preostala prašumska rezervata ovog tipa u Evropi. U ovim prašumama je registrovano prisustvo blizu 90 vrsta drvenastih biljaka, među kojima pojedinačna stabla bukve, planinskog javora, mliječa, bijelog jasena ili gorskog brijesta dostižu najveće zabilježene visine i prečnike, kao i starosti od preko 400 godina. Prašumski karakter Biogradske gore sa fitocenološkog stanovišta izučavali su → Vilotije Blečić i → Radomir Lakušić (1970), koji su uz potpuniji osvrt faktora biotopa raščlanili bukove i bukovo-jelove šume na pet zajednica. Sa kasnijim dopunama, vegetacijski spektar Biogradske gore čine asocijacije: Fageto-Aceretum visianii Blečić & Lakušić 1970, Asyneumo-Fagetum moesiacae Blečić & Lakušić 1970, Abieto-Fagetum moesiacae Blečić & Lakušić 1970, Elymo-Fagetum moesiacae Blečić & Lakušić 1970, Seslerio-Fagetum moesiaceae Blečić & Lakušić 1970, Aceri-Fraxinetum montenegrinum Blečić & Lakušić 1970. Dodatno, u okviru prašumskog rezervata i drugih zona Biogradske gore prisutne su još druge fragmentarno rasprostranjene šumske ili žbunaste zajednice sa smrčom (→ Picea abies (L.) H. Karst.), sivom jovom (Alnus incana (L.) Moench), bijelom vrbom (Salix alba L.) i borom krivuljem (→ Pinus mugo Turra). Prepoznajući značaj ovog jedinstvenog područja, samo šest godina nakon proglašenja Jeloustona (eng. Yellowstone, USA) prvim nacionalnim parkom u svijetu, zaštićena je i teritorija Biogradske gore. Naime, zaštita Biogradske gore (sa slivom Biogradske rijeke i rijeke Jezerštice) datira još od 1878. godine, kada je ova teritorija postala „Knjažev zabran” – kao poklon ondašnjem gospodaru Crne Gore, knjazu Nikoli. Nakon oslobođenja Kolašina od Turaka 1878. godine, plemena Rovačko i Moračko su svoj dio šuma na području Biogradske gore poklonili knjazu Nikoli Petroviću za potrebe dvorskog lovišta, nazvano „Knjažev zabran” ili „Branik”. Čuvanje i zaštita šuma i lovišta vršena je sa naročitom strogošću. Kasnije, neposredno pred početak balkanskih ratova, kralj Nikola je Biogradsku goru prenio u svojinu svom sinu prestolonasljedniku Danilu. Nakon Drugog svjetskog rata, 1952. godine, donijet je Zakon o nacionalnim parkovima, kojim je Biogradska gora prvi put proglašena nacionalnim parkom Crne Gore (zajedno sa → Lovćenom i → Durmitorom). Međutim, tim zakonom nijesu bile određene granice parka, nije bilo regulisano pitanje upravljanja, karakter, kategorije i zone zaštite, kao i način finansiranja. Naime, Nacionalni park Biogradska gora se na taj način dugo vremena tretirao kao strogi prirodni rezervat, u kojem nije vršeno nikakvo korišćenje šuma, a lov i ribolov su bili ograničeni. Jedino su, kao novu vrstu visoke divljači, u prostor Parka uneseni jeleni. Od 1992. godine, Nacionalni park Biogradska gora posluje u okviru Javnog preduzeća za nacionalne parkove Crne Gore. Prostorni plan Nacionalnog parka Biogradska gora usvojen je 1997. godine, po kome je definisana površina od 5.650 ha, sa jasno određenim granicama. U tom smislu, uže definisana teritorija parka obuhvata djelove opština Kolašin, Mojkovac i Berane. Istovremeno, definisana je i zaštitna zona, koja se nastavlja na postavljene granice Nacionalnog parka, a obuhvata i djelove teritorija opština Andrijevica i Bijelo Polje. Na taj način, prema kartografskom mjerenju, ukupna površina Nacionalnog parka Biogradska gora sa zaštitnom zonom iznosi 20.015,94 ha. U Nacionalnom parku su utvrđene tri zone zaštite, i to: I zona zaštite koja obuhvata prašumski rezervat, u slivu Biogradske rijeke, Biogradskog jezera i Jezerštice, sa statusom strogog rezervata prirode, te II i III zona, dok se neposredno okruženje parka tretira kao kontaktna – zaštitna zona. Istovremeno, u svakoj zoni je utvrđen poseban režim aktivnosti. Tako je u prašumskom rezervatu zabranjena svaka djelatnost kojom bi se narušio spontani razvoj prirode i autohtonost područja u cjelini. Ovaj dio parka u prvom redu služi naučnoistraživačkom radu, obrazovno-kulturnim i turističko-rekreativnim potrebama, prema utvrđenom obimu. Prostor Nacionalnog parka Biogradska gora, sa izuzetnim prirodnim vrijednostima na relativno malom prostoru, u izvjesnom smislu je i geomorfološki predisponiran na prirodnu zaštitu svog jedinstvenog biodiverziteta. Naime, kao da se i sama priroda postarala da orografskom nepristupačnošću terena „sačuva sebe i svoju tajnovitost”. Takve prirodne predispozicije pratila su i zakonska rješenja, koja su odredila da ovaj park bude u najstrožem režimu zaštite, što podrazumijeva korišćenje prirodnih dobara i njihovu valorizaciju samo kroz turističku funkciju i naučnoistraživački rad. Dodatno, organizovana fizička zaštita je postigla odlične rezultate, tako da se može reći da se u periodu od donošenja Prostornog plana područja posebne namjene NP Biogradska gora 1997. godine sačuvao kontinuitet njegovanja netaknute prirode, što mu daje posebnu vrijednost. Zaključak je da je stanje očuvanosti, odnosno zaštita ovog nacionalnog parka na veoma visokom nivou, što ga ubraja u jedan od najočuvanijih prostora na evropskom kontinentu. Zbog prisustva izuzetno velikog broja endemičnih biljnih vrsta i različitih staništa, područje Biogradske gore je prepoznato kao IPA područje (→ IPA (Important Plant Area) – značajno područje za biljke), dok prašumski rezervat predstavlja potencijalno IFA područje (Important Fungus Area – značajno područje gljiva), zbog velike raznovrsnosti međunarodno značajnih vrsta gljiva. Takođe, zahvaljujući činjenici da se radi o prostoru sa velikim brojem međunarodno značajnih vrsta ptica, Bjelasica je 2000. godine dobila IBA status (Important Bird Area – značajno područje za ptice). Znamenitosti prašumskog rezervata, ostale prirodne vrijednosti, kao i pejzažne ljepote Nacionalnog parka, kandidovale su ovo područje za uključenje u Svjetsku prirodnu baštinu (UNESCO), kao i u program međunarodne ekološke mreže „Čovjek i biosfera” (MAB).