Srednjovjekovni Statut grada Kotora, srednjovjekovni pravno-istorijski dokument sa prostora današnje Crne Gore. Do sada su evidentirana četiri rukopisa Statuta Kotora. Najznačajnije i najdostupnije je latinsko štampano izdanje Statuta. Objavljeno je u Veneciji 1616, u vrijeme kotorskog rektora i providura mletačke vlasti Ivana Frana Delfina, pod naslovom Statut i zakoni grada Kotora. Ovo izdanje ima četiri dijela. Knjiga Statuta predstavlja najstariji i najobimniji dio ovog gradskog zakona (gl. 1–440), čiji su najstariji članovi nastali u posljednjim godinama XIII ili prvoj deceniji XIV vijeka. Iako bi trebalo da obuhvata samo vrijeme vrhovne vlasti srpskog vladara nad Kotorom (do 1370), Knjiga Statuta je pretrpjela nekoliko redakcija, tako da datirane glave obuhvataju period 1301–1425. godine. Drugi dio Statuta odnosi se na period kotorske samostalnosti (Tempore Catharinorum), uključujući i kratkotrajnu bosansku vladavinu (1384–1390). Tako se tim dijelom obuhvata vrijeme 1371–1420. iako najstarija datirana odluka potiče iz 1384 (ukupno 39 glava). Treći dio Statuta sastavljen je od pet dokumenata o završnim pregovorima, uslovima i oblicima predaje Kotora Veneciji (1420). Četvrti dio Statuta predstavlja nastavak odluka usvojenih u vrijeme kotorske samostalnosti, obuhvatajući odluke iz prvog perioda mletačke vladavine 1421–1444 (52 glave).

Kotorski statut sadrži 531 glavu, računajući i one koje se ponavljaju. Vinogradarstvu, kao najzastupljenijoj poljoprivrednoj i jednoj od osnovnih privrednih djelatnosti na području Kotora, posvećeno je 37 glava i još 34, iz čijih se naslova to ne vidi eksplicitno, što ukupno podrazumijeva 71 odredbu. Prvi dio Statuta obuhvata 57 glava koje se tiču vinogradarstva, od kojih je 28 glava eksplicitno posvećeno vinovoj lozi i vinu: 10. O izboru carinika vina; 82. O vinogradima posječenim od strane građana nekom drugom građaninu; 95. O krčmama u kojima se prodaje vino poslije trećeg zvonjenja; 110. O vinogradima i stablima posječenim od stranaca; 114. O posječenim vinogradima posadnika; 214. O polovnicima vinograda (25. novembra 1368); 247. O javnim putevima između vinograda i obradivih zemljišta; 249. O putevima među vinogradima; 250. O brijegu niže vinograda; 252. O drveću izraslom između vinograda dvojice vlasnika; 253. O vinogradima i zemljama koje se pružaju uz brdo; 254. O graničnom prostoru između vinograda; 255. O vinogradima ili zemljama koje dobijaju vodu odozgo; 276. O vinogradu datom na obradu na dio; 281. Da se ne zasađuju vinogradi na zemljama samostana Crkve Sv. Đorđa (28. decembra 1315); 282. Da nijedan posadnik nema vinograd na odrinama; 329. O mjerama za vino, ulje i druge stvari; 337. O tome da se vino ne dovozi izvana; 338. O vinu dovezenom izvana radi prodaje u našem Distriktu; 339. O onima koji su dovozili vino iz drugih krajeva u Brskovo; 340. O vinu pomiješanom sa medom; 343. O majstorima bačvarima; 344. O tome da se vino ne dovozi izvana; 347. O krčmarima; 408. O onima koji prazne bačve; 427. Neka se sva trošarina, osim trošarine na vino, vraća Komuni (31. oktobra 1358); 429. O zabrani sadnje vinograda na nekim mjestima (18. aprila 1346); 430. O zabrani sadnje vinograda na mjestima zabranjenim Statutom (12. maja 1409).

Na vinograde i vino odnosi se još 29 glava Knjige Statuta: 21. O izboru onih koji iznalaze i hvataju stoku koja van Grada pase po posjedima; 67. O onima koji Sud ne prihvataju; 81. O založenim stvarima; 94. O onima koji se kreću poslije trećeg zvonjenja; 96. O onima koji lome Križ ili pečat; 138. O diobi nasljeđa među braćom i o doznačivanju djelova poslije diobe, a takođe i među sestrama; 154. O mužu koji je za miraz primio nekretnine i na njima obavio radove; 215. O drvima, daskama, gredama, /vrbovom/ pruću, daščicama /šindrama/ i drugim stvarima te vrste; 248. O putevima izvan našeg grada da budu od šest lakata (5. aprila 1334); 256. O određivanju prodaje posjeda (1312); 259. O posjedima izvan Grada koji se prodaju; 264. O prodaji zaloga; 269. O građenju obavljenom na nekom posjedu unutar ili izvan Grada, da ne može škoditi pravu nekoga ko je nepunoljetan; 271. O braniteljima prodatih stvari; 273. O kućama ili zemljištima položenim kao zalog ili datim u zakup; 275. O kućama datim u najam ili o posjedima datim na obradu; 285. Da se ne daje zajam opatu (juna 1318); 330. O mjerama za namirnice; 345. O drvima, daskama, gredama, /vrbovom/ pruću, daščicama /šindrama/ i drugim stvarima te vrste; 361. O životinjama na ispaši; 366. O daru karavana; 384. O najmu za bure i mješine; 389. O carini za popravke rečenog našeg Grada; 412. O diobi Župe Grbaljske (poslije 1316); 422. O tome da se ne mogu zasađivati zemljišta Metohije, Sv. Petra, Kruševica i Ledenica; 434. O tome da se posjedi i dobra Sv. Đorđa ne otuđuju (posljednji dan februara 1405); 437. Neka se posjedi crkava i samostana Kotora i Distrikta obilaze od strane delegiranih službenika poslije svečanosti Sv. Đorđa (30. novembra 1424); 438. O tome da se posjedi crkava ne smiju davati u zakup i otuđivati ni trajno ni na određeno vrijeme; 439. O tome da se ne smiju davati u zakup posjedi crkava (23. januara 1425).

U dijelu koji sadrži odluke iz vremena kotorske samostalnosti (Tempore Catharinorum), vinogradarstvu je eksplicitno posvećeno pet glava: 7. O načinu kako imaju postupati krčmari prilikom prodaje vina (29. januara 1384); 8. O tome da oni koji imaju posjede na Ostrvu Sv. Gabrijela mogu na njima zasaditi vinograde i te posjede zadržati kao imovinu (13. novembra 1394); 19. Protiv životinja koje ulaze u vinograde, vrtove i na polja (30. novembra 1406); 22. O tome da se vinogradi Župe Grbaljske posijeku i spaljuju kuće onih koji zasađuju vinograde u Župi preko odredbe ove odluke (22. maja 1409); 39. O tome da se vinogradi zasađeni na nedozvoljenim ili mjestima zabranjenim statutarnom odredbom za sada ne sijeku, nego otkupljuju kao ranije (2. decembra 1418). O vinogradima se govori u okviru još dvije glave iz ovog dijela Statuta: 14. O tome da se nepokretna dobra Samostana Sv. Đorđa u Kotorskom zalivu ni na koji način ne daju u zakup, zamjenjuju, daruju ili otuđuju (28. februara 1405); 38. O mirazu koji se ima dati onim plemkinjama koje se zaređuju u samostanu, i o tome da se posjedi rečenog samostana ne mogu otuđiti bez ovlašćenja Malog vijeća (31. jula 1419).

U posljednjem dijelu Statuta, iz vremena mletačke vlasti, vinovoj lozi i vinu posvećene su četiri glave: 2. Da se vinogradi od sada ne podižu u mjestima zabranjenim po statutarnim odlukama Kotora i da se o tome svake godine biraju službenici na svečanost Sv. Đorđa (6. oktobra 1437; vrijeme Pavla Kontarena); 1. Odluka o kmetovima /kolonima/ kada se otpuštaju sa zemljišta, iz vinograda i sa posjeda, i o dozvoli koju treba uzeti od vlasnika (22. decembra 1442); 6. Odluka o putevima i graničnim zidovima vinograda /maćerijama/ na posjedima kotorskog Distrikta (23. aprila 1444); 7. Odluka o vinogradima koji se ne smiju podizati na mjestima zabranjenim statutarnim odredbama Kotora (23. aprila 1444; vrijeme Leonarda Bemba). Pored toga, vinogradi i vino predmet su još tri glave posljednje cjeline Statuta: 3. O tome da se sačine inventari svih dobara i svih posjeda crkava i samostana grada Kotora i njegovog Distrikta (5. marta 1431; vrijeme Nikole Pizanija); 3. Odluka o nedjelji i drugim praznicima koje treba poštovati (21. marta 1443); 5. Odluka o onima koji dovode Sud na lice mjesta sporova i parnica oko posjeda i granica unutar i izvan Grada (31. januara 1444; vrijeme Leonarda Bemba).

Članovima kotorskog statuta koji se odnose na vinogradarstvo regulisani su uslovi, način podizanja i obrade vinograda, kažnjavano je nanošenje štete vinogradima namjernim sječenjem loze ili upadom životinja dovođenih na ispašu, definisan je položaj vinograda i njegov odnos prema susjednim imanjima, uspostavljeni su propisi o putevima i graničnim prostorima između vinograda, sistemu odvodnjavanja zemljišta pod vinovom lozom, davanju vinograda u zakup i zalog, nasljednom pravu i mirazu, prodaji i zabranama otuđivanja vinograda, kao i o zabrani podizanja novih vinograda u cilju sprečavanja hiperprodukcije vina (→ Srednjovjekovno vinogradarstvo i vinarstvo). Odredbe posvećene vinu odnose se na pitanja o carinicima i porezima na vino, krčmama i krčmarima, mjerama za vino (→ Mjere za zapreminu vina), majstorima bačvarima, održavanju i iznajmljivanju bačvi i mješina za vino, zabrani uvoza i trgovine stranim vinom (→ Trgovina vinom u srednjem vijeku), karavanskoj trgovini vinom (→ Vinski putevi i karavanska trgovina u srednjem vijeku), zatim na propise o trgovini isključivo čistim vinom i lokalnoj prodaji vina kao jedne od osnovnih životnih namirnica. Srazmjerno veliki broj članova Statuta, koji na sadržajan i prilično razrađen način regulišu sve aspekte vinogradarstva i vinarstva, dodatno svjedoči o velikom značaju koji je ova djelatnost imala na području kotorske komune sve do početka XVII vijeka.