Maksim Tujković, Bogorodica sa Hristom na prijestolu, ikona, 1738, Manastir Stanjevići

Maksim Tujković, Deizisni čin, detalj ikone, 1723, Manastir Nikoljac

Tujković, Maksim, ikonopisac, monah (prva polovina XVIII v.). Pretpostavlja se da je rođen u selu Tujkovići u Grbaljskoj župi, a da je znanje o slikarskom radu učio kod → Daskala Dimitrija. Većina njegovih ikona uokvirena je bogatom duboreznom ornamentikom, pa se misli da je bio i majstor tog zanata. Krst i neke ikone sa ikonostasa → Crkve Sv. Luke u Kotoru iz 1708. pripisuju se njegovoj ruci, mada je izražena sumnja u to. Tujkovićev rad može se pratiti tek od 1720. do 1738, kada je slikar najviše radio oko Budve, u Crnoj Gori, u Sarajevu i Metohiji. Njegove ikone iz 1720. nalaze se u Bogorodičinoj crkvi na Njegušima: ikona Hrista, Bogorodice, a prvi put, koliko se zna, slikar je svoje ime zabilježio 1723. u manastiru u Nikoljcu kod Bijelog Polja (→ Bijelo Polje, Manastir Nikoljac, Crkva Sv. Nikole). Natpis u podnožju slikanog krsta na ikonostasu ističe da je rezbariju i ikone radio u selu Kosor u Kučima, a ne u Nikoljcu i, pored ispisivanja imena ktitora i crkvenih velikodostojanstvenika, slikar saopštava da je čitav posao bio završen 23. VI 1723. Devet godina kasnije Tujković radi u Pećkoj patrijaršiji porudžbinu patrijarha Arsenija IV: nadverje za Crkvu Sv. apostola i nadverje kao lični prilog pećkom metohu u Budisavcima. Ikonu Sv. Arsenija, srpskog patrijarha, naslikao je 1734, a ona se nalazi u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu. Tada je slikar uradio još jedno nadverje, koje se sada nalazi u Narodnom muzeju u Beogradu. Tujković je poslom doputovao u Sarajevo 1734, gdje je ikonama popunio najniži red ikonostasa Stare pravoslavne crkve. Tu je naslikao prijestone ikone Hrista, Bogorodice i Sv. Đorđa i na njima ispisao datum 15. II 1734. i svoje ime. Posljednje dane života proživljava u Crnoj Gori, u svom manastiru na Cetinju, kada za Crkvu Sv. Trojice i Manastir Stanjevići slika ikonostas, prijestone ikone i nadverje (1738), što je zabilježeno potpisom na Bogorodičinoj ikoni. Nakon rušenja ove manastirske crkve, ikone su prenesene u crkvu u Gornjim Poborima i u crkvu u Gornjim Brčelima. Pomišlja se da djelovi ikonostasa u Crkvi Sv. Luke u Kotoru, nadverje, Deizis i Krst sa raspećem nijesu njegov rad, u šta se donedavno vjerovalo. Zanimljiv je opširan natpis na ikonostasu Crkve Sv. Nikole u Manastiru Nikoljac, koji se završava saopštenjem da je „rukodjelac” kaluđer Maksim Tujković od manastira u Cetinju.

Literatura: B. Todić, Srpski slikari od XIV do XVIII veka, Knj. II, Novi Sad, 2013, 15–17.

S. Raičević