Đorđije Bato Pravilović, Palastura, 1982, NMCG, Cetinje

Đorđije Bato Pravilović, Seljanka, 1954, NMCG, Cetinje

Pravilović, Đorđije Bato, slikar, likovni pedagog (Cetinje, 8. V 1925 – Herceg Novi, 26. VI 2008). Učesnik NOB-a. Završio je ALU u Beogradu. Bavio se pedagoškim radom, kao profesor u cetinjskoj gimnaziji, ŠPU u Herceg Novom (→ Umjetnička škola u Herceg Novom) i PA u Nikšiću. Pripada tzv. hercegnovskoj slikarskoj sceni, koja njeguje posebnu vrstu ars poetike inspirisane mediteranskim podnebljem. Njeni predstavnici radili su u duhu nadrealnog ekspresionizma i bajkovite fantastike: → Vojislav Vojo Stanić, → Mirko Mitko Bulajić, → Luka Berberović i Đ. Pravilović. Već u ranoj fazi traga za samosvojnim izražajnim prostorima. Tako se početkom pedesetih godina bavi temama iz svakodnevnog života: Seljanka, Galebova palma, Zlatna vrša, prezentovane na prvoj i drugoj samostalnoj izložbi na Cetinju (1954, 1958). Karakteriše ih mediteranska svjetlost, svedene, naivne forme, perspektiva koju optički pomjera na jednu ravan i apriorno efekti i kondenzovana snaga boje, koja ga svrstava u slikare koloriste. Poslije motiva koji pripadaju intimnom, neposrednom doživljaju ambijentalnog miljea, krajem šezdesetih inspiriše se temama kojima notira aktuelnosti savremenog života (Duga, 1968; Hipik, 1970). U zaleđenoj atmosferi smješta sintetizovane forme, bez unutrašnjeg sadržaja, ali sa narativnom potkom u kojoj se naslućuju elementi koji kroz svoju simboliku najavljuju likovni izraz po kojemu se danas prepoznaje. Uradio je nekoliko slika sa ratnom tematikom (Poginuli kurir, Zelengora, Lovćenski odred). Mada ekspresija formalnog i unutrašnjeg sadržaja karakteriše njegovo cjelokupno djelo, on će je krajem sedamdesetih godina prilagoditi nadrealnom i fantastičnom slikarstvu u kojem irealne vizije projektuje u svoje okruženje – primorski, bokokotorski ambijent. San i java iz umjetnikove podsvijesti dobijaju upečatljivost ličnog doživljaja. Pravilović to postiže rafiniranim koloritom, zasićenom misterioznom atmosferom, nadrealnim prizorima koji sadrže čulnost i senzibilnost lirske poetike, a prije svega atmosferom zaleđenom u bezvremenoj tišini. Na slikama akcenat stavlja na nosioce radnje: ribu, školjku, čamac (Palastura, 1982; San ribara; Riba), koji dominiraju u prostoru otvorenom prema morskoj pučini i oblačnom nebu koje najavljuje buru. Pored morskih plodova i plovila, slika aktove u suptilnim pozama i pokretu, čija vretenasta tijela podsjećaju na figure sjevernoevropskih majstora pozne gotike i renesanse (J. Boš, L. Kranah). Samostalne izložbe: Cetinje, Titograd, Toronto, Dubrovnik, Herceg Novi. Učestvovao je na grupnim izložbama u Crnoj Gori i inostranstvu: Nju Delhi, Kluž (Rumunija), Beograd, Rim, Haselt, Šarlroa, Turne (Belgija), Pariz, Kopenhagen, Sliven (Bugarska), Moskva, Minsk, Kastroma (Rusija). Nagrade: Trinaestojulska nagrada (1959); Nagrada Saveza boraca Jugoslavije, Beograd (1967, 1975); Nagrada Cetinjskog likovnog salona „13. novembar” (1968, 1973); Nagrada Memorijala „Nadežda Petrović”, Čačak (1968); Nagrada Hercegnovskog zimskog salona (1978). Bio je član ULUCG-a od 1953.

Literatura: A. Zadrima, „Prva samostalna izložba Đorđa Pravilovića; Druga samostalna izložba Đorđa Pravilovića”, Crnogorski slikari i vajari, Cetinje, 1986; O. Perović, „Đorđije Pravilović”, Ogledi i kritike, Podgorica, 1997; Lj. Zeković, „Pravilović Đorđe”, Leksikon crnogorskih umjetnika, 1945–2001, Podgorica, 2001; O. Radulović, „Đorđe Bato Pravilović”, Vrhovi savremene crnogorske umjetnosti, Podgorica, 2004; M. Lompar, „Đorđe Bato Pravilović”, Crnogorski slikari, Podgorica, 2010; L. Seferović, „Đorđe, Bato, Pravilović”, Likovno nebo iznad Herceg Novog, Umjetnička škola, Herceg Novi, 2016.

Lj. Zeković