Ratko Odalović, Homunkuli, 2011.

Ratko Odalović, Scena sa ekspertima, 2008.

Odalović, Ratko, slikar, univerzitetski profesor (Grahovo, Nikšić, 24. XI 1964). Sin slikara → Boška Odalovića. Diplomirao je 1990. na FLU u Beogradu, u klasi prof. Ž. Turinskog, pod čijim je mentorstvom magistrirao 1993. (izložbom u Galeriji Kolarčeve zadužbine). Profesor je na → Fakultetu likovnih umjetnosti Univerziteta Crne Gore na Cetinju, na kojem je bio dekan (2017–2020). Umjetnik sklon naraciji u oblikovanju jednog zagonetnog, magijskog i iracionalnog svijeta, u kojem povezuje nespojivo: artefakta bogatog civilizacijskog nasljeđa, fantastične životinje, mitološke i biblijske misterije i ličnosti (Strijelac, Sveti Sebastijan), univerzalne i hermetizovane simbole, tehnološke tvorevine savremenog doba, bogatu ornamentiku. Riječ je o prividnom horror vacui, u kojem su u istom prostoru predstavljeni razni slojevi kulturnog nasljeđa od praistorije do danas. Na njima dominira tipizirana figura muškarca (Šetnja gosp. Odiseja, Parabola o koscu, Dvoboj), koji koordinira i povezuje elemente kosmičkog i zemaljskog panoptikuma. Metafizičkoj misteriji slike doprinosi i likovno-jezički izraz: hromatska skala svedena na fino tonsko i valersko nijansiranje crvene i žute, nekad diskretno oživljene pastelnim tonovima modrozelene, zelene, plave, ljubičaste; suptilno lazurno islikavanje: transcendentalna i spiritualna svjetlost; precizan, minuciozan crtež. Na crtežima (bez naziva) toplih kolorističkih tonova i raskošnih linearnih šara preuzetih sa slika, ili onima u tamnijoj hromatici, pretežno u mrkosmeđem tonalitetu, akcenat stavlja na robotizovanog čovjeka i ornamentalni repertoar, kojim definiše tjelesni korpus i pozadinu. Predstavlja ga kao izolovanu jedinku, zaustavljenu u bezvremenoj dimenziji, ili kao učesnika nemuštog „dijaloga” sa sebi sličnima (Konstuktori i konzumenti, 2018). Ispraznu duhovnost dovodi do krajnjih granica, transformišući ljudske kreature u mašine sastavljene od djelova koji su pored prepoznatljivih tehnoloških izuma apriorno plod umjetnikove fantazije. Ljudsko obličje se na pojedinim crtežima potpuno izgubilo, ostala je samo čudesna mašina. Njegovo slikarstvo kodiranim porukama i simbolima povezuje nadrealne vizije prošlosti sa procesom otuđenja i dehumanizacijom savremenog društva. Samostalne izložbe: Beograd, Sveti Stefan, Podgorica, Pariz, Budva, Bar, Bečići, Helsinki, Talin, Kotor, Pula, Labin (Hrvatska), Zagreb, Split, Rim, Ankara, Perast, Skoplje, Bijelo Polje, Trebinje. Grupno je izlagao na brojnim izložbama u zemlji i inostranstvu: Srbija, Italija, SAD, Slovenija, BiH, Njemačka, Ukrajina, Francuska, Belgija, Holandija, Austrija, Ujedinjeni Arapski Emirati (Sajam umjetnosti, sa → Vojislavom Vojom Stanićem), Kina, Hrvatska, Makedonija. Nagrade: Nagrada Fonda „Petar Lubarda”, FLU, Beograd (1987); Nagrada „Izložba godine”, Galerija Zadužbine Ilije M. Kolarca, Beograd (1994); Nagrada za slikarstvo na Tradicionalnoj izložbi ULUCG-a (1996); nagrada na Međunarodnoj izložbi minijatura, Podgorica (2003); Nagrada Crnogorskog likovnog salona „13. novembar”, Cetinje (2010); Državna nagrada „Petar Lubarda”, Cetinje (2012). Odlukom Vlade Crne Gore, dobio je status istaknutog kulturnog stvaraoca (2013). Član je Odbora za likovne umjetnosti CANU (→ Crnogorska akademija nauka i umjetnosti). Član je ULUCG-a od 1996.

Literatura i izvori: S. Bošnjak, Ž. Stanjević, pred. kat. R. Odalović: slike, Galerija Kulturnog centra, Podgorica, 1995; P. Ćuković, pred. kat. Ratko Odalović: radovi na papiru, „Atelje Dado”, NMCG, Cetinje, 2003; O. Radulović, „Ratko Odalović”, Vrhovi savremene crnogorske umjetnosti, Podgorica, 2004, 120–122; Lj. Zeković, „Drevna zemlja prostrana: Ratko Odalović”, Individualne likovne poetike, Podgorica, 2008, 150–154.

Lj. Zeković