Lipovac, Vasilije Vasko, slikar, vajar, dizajner (Škaljari, Kotor, 14. VI 1931 – Split, 4. VII 2006). U građanskom porodičnom ambijentu upoznao se s djelima i znamenitostima značajnih crnogorskih slikara (→ Milo Milunović, → Vuko Radović), a u kotorskoj gimnaziji crtanje mu je predavao slikar → Mato Đuranović. Po maturiranju, 1950. odlučuje se na upis u novoosnovanu APU u Zagrebu, gdje studira vajarstvo u klasi Koste Angelija Radovanija i slikarstvo kod Željka Hegedušića, a druži se s plejadom kolega, budućih posebno značajnih umjetnika (Buić, Bourek, Jakić, Lončarić, Pejaković, Petlevski i Štalter). Nakon diplomiranja, primljen je u majstorsku radionicu Krsta Hegedušića, u kojoj boravi od 1955. do 1959. Tokom specijalizacije (1959), dolazi i do njegovog prvog izlaganja u inostranstvu, u britanskom mjestu Jork (zajedno s Petlevskim). Neko vrijeme se izdržava grafičkim dizajnom, a 1967. definitivno se seli u Split, u kojem dobija prave uslove za rad i uskoro biva prepoznat i priznat kao izraziti zastupnik sredozemnog duha podneblja. Iz zagrebačkog školovanja i po vlastitom senzibilitetu Lipovac je posebno sklon sintezi likovnih tehnika i disciplina, idealu Gesammtkunstwerka, pa se ne samo okušavao i dokazivao u crtežu i grafici, u zidnim slikama i reljefima, u komornoj i monumentalnoj plastici, nego je učestalo sarađivao i s mnogim arhitektama (Bernardi, De Luca, Kovačić, Perković, Rošin), nastojeći da uklopi svoje djelovanje u javne prostore i gradsku sredinu. Brojnim izvedbama ostvario je posebnu komunikaciju s publikom, ponudivši joj likovno pročišćene i specifično stilizovane figure, nadahnute koliko dubokom tradicijom Boke i Primorja toliko i iskustvima zrelog modernizma. U početnoj fazi Lipovac je krenuo od geometrijske apstrakcije i otvorenog kolorita, ali je ubrzo prihvatio i antropomorfne asocijacije i izvjesnu notu humorne distance i blage deformacije. Prisjećanje na kotorske ambijente i spomenike, posebno pak gotičke palače i crkvene relikvijare, doprinijelo je emotivnoj snazi njegovog izraza, gdje se sentimentalizam miješa s podsmijehom, nostalgija s melanholijom. Učestvujući na više stotina kolektivnih i panoramskih izložbi, odazivajući se na brojna takmičenja i pozive, predstavljajući se na stotinak samostalnih izložbi u zemlji i inostranstvu, u uglednim galerijama i u „priručnim” uslovima pokazivanja, stekao je nevjerovatnu popularnost, a u gradu Splitu i u rodnom Kotoru prirodno se, bez nametanja, potvrdio kao jedan od najistaknutijih stvaralaca javnih likovnih zahvata. Posebno su zapažene njegove kotorske invencije i intervencije. Reljefnim ciklusima za Centar za kulturu (1983) i za Pomorski muzej predstavio je u bronzi različite znakovite prizore iz istorije Kotora (od osnivanja grada do zemljotresa, od osmanske opsade do Visinovog oplovljavanja svijeta). Njegov postupak pritom nije narativan ni ilustrativan, nego jezgrovit i sintezan, dakako, figurativan i asocijativan, ali sa sumarnom modelacijom i naglašenom ograničenošću volumena. Bronzane vratnice za → Crkvu Sv. Marije Koleđate, s motivima iz života Blažene Ozane Kotorske (1989), još su bogatije, razvedenije i skladnije od prethodećih reljefa, a u 24 sekvence razvio je bogatu morfologiju enterijera i eksterijera, grupnih i individualnih likova lapidarne mimetičnosti. Bokeljske inspiracije obilježile su takođe brojne crteže i slike, pretežno marinističkih motiva. Ludička umjetnikova narav vodila ga je povremenom eksperimentisanju sa mobilnošću, zanimanju za simultane i sukcesivne strukturalne kompozicije, poigravanju okvirima ili nadmašivanju ograničenja zadatoga kadra, a dovela ga je i do čitavih ciklusa posvećenih sportu i sportistima. U ranijoj fazi to je rezultiralo tipskim modelom čovječuljka sačinjenog od pročišćenih valjaka, kugli i kupa (izvedenih u niklovanom mesingu), koji je preuzimao uloge ekvilibrista, vježbača na vratilu, bacača koplja, boksera. U kasnijem razdoblju okrenuo se drvetu i pleksiglasu, izvodeći u njemu veslače, skakače, trkače, bacače, rvače, sada s naglašenim fizionomijskim crtama i jarkim koloritom. Vrhunac Lipovčeve sportske motivike postignut je u golemoj grupi biciklista, predstavljenih u zanosu trke, u najrazličitijim pozama usmjerenosti prema cilju, dakle, u dinamizmu slućene akcije. Poseban rezultat takve zaokupljenosti jeste Spomenik Draženu Petroviću, podignut u Olimijskom muzeju u Lozani, gdje je lik košarkaša koji žonglira s loptom sistemski ritmički perforiran kako bi se sugerisao pokret. Ništa manje je važan i ciklus erotskih motiva, koji ide od vrlo stiliziranih aktova pa do izričitih prikaza zagrljenih ljubavnika, štaviše, vrlo intimnih zbivanja iza pritvorenih vrata. Paradoksalno je odmah pridodati kako je Lipovac učestalo radio i sakralne motive i teme, najprije podstaknut parafrazama vizantijskih ikona (iz zavičaja), a potom slobodnim varijacijama na kanonske likove Raspeća, muke Isusove i svetačke figure (Sv. Sebastijan, Sv. Jere i, naročito, Sv. Vlaho), a toj lokalno-regionalnoj ikonografiji moglo bi se dodati i bavljenje humanističkim piscem Markom Marulićem, čiji je lik izveo u niz prigoda, a preokupaciju okrunio spomenikom postavljenim u Vukovaru. U jednom od posljednjih ciklusa Lipovac se pozabavio motivikom vala, sistemskim nizanjem metalnih ploča, izrezanih s gornje strane u obrisu ondulatornih uzvisina i udubina. Na taj način zaokružio je svoj opus prividnim vraćanjem apstrahujućim formama, to jest krajnje reduciranim i tek linearno dinamiziranim rješenjima, ali je istovremeno potvrdio nesumnjivi kontinuitet svojih mediteranskih ishodišta i polazišta.