Nikola Gvozdenović Gvozdo, Prijatelji, 2006.
Nikola Gvozdenović Gvozdo, Mijo Čapur, NMCG, Cetinje
Gvozdenović, Nikola Gvozdo, slikar, univerzitetski profesor (Gluhi Do, Bar, 18. V 1934 – Bar, 19. XII 2021). Završio je 1955. ŠPU u Herceg Novom (→ Umjetnička škola u Herceg Novom). Upisuje vajarski odsjek na ALU u Beogradu, kod prof. → Sretena Stojanovića. Poslije tri mjeseca boravka u Parizu, 1957. prelazi na slikarski odsjek, u klasi prof. Đ. A. Kuna, kod kojeg je diplomirao 1960. Postdiplomske studije na odsjeku za mozaik i fresko-slikarstvo završava 1963. kod prof. → Mila Milunovića. Bio je prof. na VPA u Prištini. Godine 1966. prelazi na PA u Nikšiću, gdje predaje Crtanje. Od 1987. vanredni je prof. na KF na Cetinju. Bio je inicijator, jedan od osnivača i prvi dekan → Fakulteta likovnih umjetnosti Univerziteta Crne Gore, na kojem u svojstvu prof. predaje do penzionisanja. Na prijedlog FLU na Cetinju, dobio je 2005. zvanje profesora emeritusa. Tematski opredijeljen za zavičajni pejzaž i čovjeka – antejskog diva izniklog iz surovog crnogorskog krša, svoje likovno djelo zasnovao je na izvornom, iskonskom, arhaičnom principu genius loci. U njemu uspostavlja tijesnu vezu čovjeka sa prirodom u kontekstu pitanja njegovog ostanka i opstanka na ovim prostorima. Tokom šezdesetih godina, na figurativnim kompozicijama urađenim u maniru gestualnog i kolorističkog ekspresionizma, vitalističkim linearnim ritmovima potencira dinamiku (Predah, 1966). Sedamdesetih godina, svijetlim, pastelnim tonovima (Samohrana, 1971), suptilnim nijansiranjem pseudopoentilističkog „tkanja”, složenim stukturama „mozaičkih tesera”, u metafizičkoj atmosferi ispunjenoj kristalno čistom mediteranskom svjetlošću, formira svoj prepoznatljiv likovni rukopis nadrealnog prosedea (Breme, 1969). U krševitom, lirski intoniranom pejzažu rodne Crmnice, sa usamljenim ili grupisanim kućama, okućnicama i crkvenim zdanjima, komponovanim u više planova, postavlja ljudsku figuru koja izrasta u gorostasa – monument koji suvereno vlada svojim egzistencijalnim okruženjem. Iznad pejzaža lebde ljudske figure natovarene kvrgavim granama, u nebeskim izmaglicama pojavljuje se vizija pejzaža, stada koza, dok sa neba silaze sveci koji postaju dio zemaljskog mikrokosmosa. Pored čovjeka, na slikama se javljaju zoomorfni motivi, koji simbolišu arhetipski, egzistencijalni i duhovni prostor njegovog zavičajnog univerzuma: koza, kokot, orao. Imao je samostalne izložbe u Crnoj Gori i državama bivše Jugoslavije: Bar (1958, 1974); Nikšić (1960, 1967); Priština (1964, 1966); Titograd/Podgorica (1967, 1972, 1978, 1995, 2009, 2014); Novi Sad (1971); Beograd (1972, 1979, 1991, 1994); Cetinje (1972), Čačak (1973); Budva (1977, 1994); Sveti Stefan (1979, 1992); Tuzla (1978/79); Zagreb (1991); Veternik, Novi Sad (1995); Herceg Novi (2004); Kragujevac (2010); Kotor (2012), i u inostranstvu: Rim (1967); SR Njemačka (1975); Bari (1978); Pariz (1982, 1998); Moskva (2005). Grupne izložbe (izbor): izložba ULUS-a, Beograd (1962); Oktobarski salon, Beograd (1963, 1964); izložbe devetorice članova ULUCG-a, Titograd (1967); IV Beogradsko trijenale jugoslovenske umetnosti, Beograd (1970); „Umjetnost na tlu Crne Gore od praistorije do danas”, Moskva (1981); „40 godina SLUJ-a” (1980); „160 djela iz Umjetničkog muzeja Crne Gore”, Beograd (1986/87). Od 1966. izlaže na izložbama ULUCG-a, Cetinjskom salonu jugoslovenske likovne umjetnosti „13. novembar”, Hercegnovskom zimskom salonu… Dobitnik je više nagrada, od kojih se izdvajaju: Novembarska nagrada grada Prištine (1966); Nagrada ULUS-a za Kosovo (1969); Nagrada Cetinjskog salona „13. novembar”, Cetinje (1969); Nagrada Galerije „Josip Bepo Benković”, Herceg Novi (1971); Nagrada na III izložbi „NOB u delima likovnih umetnika”, Beograd (1971); Trinaestojulska nagrada (1972); Nagrada publike na VII Memorijalu „Nadežda Petrović”, Čačak (1972); Nagrada oslobođenja Bara (1975); Nagrada za najbolju izložbu slika u Jugoslaviji (1996); likovna nagrada „Diatreta“, Pljevlja (1999); Nagrada Saveza likovnih pedagoga Jugoslavije (2001). Odlukom Vlade Crne Gore, dobio je status istaknutog kulturnog stvaraoca (2010). Bio je član ULUCG-a od 1966.
Literatura i izvor: M. Milunovć, pred. kat. Nikola Gvozdenović, Dom JNA, Beograd, 1966; N. Vujošević, „Narodni duh u osnovi djela, Izložba Nikole Gvozdenovića”, Sa likovnih obzorja, Galerija „Most”, NB „Radosav Ljumović”, Podgorica, 1998, 80–81; M. M. Marović, „Nikola Gvozdenović”, Prostor/vrijeme/trajanje, crnogorska likovna kritika, Podgorica, 2000, 128; Lj. Zeković, N. Nikčević, D. Radovanović, M. Dedić, A. Čilikov, „Gvozdenović Nikola”, Leksikon crnogorskih umjetnika, 1945–2001, Podgorica, 2001, 95–97; S. Bošnjak, Nikola Gvozdenović-Gvozdo, monografija, Podgorica – Beograd, 2006; B. Bogavac, Crna Gora u Parizu, Razgovori i susreti sa umjetnicima, Podgorica, 2007; S. Slovinić, „Nikola Gvozdenović”, Ars Libris (1999–2012), Podgorica, 2013, 350–352, 416–418, 519–522.
Lj. Zeković