Sv. Dimitrije, freska, Crkva Sv. Đorđa, početak XVII v., Donji Orahovac, Boka Kotorska

Sv. Spiridon, freska, Crkva Sv. Đorđa, početak XVII v., Donji Orahovac, Boka Kotorska

Crkva Sv. Đorđa, početak XVII v., Donji Orahovac, Boka Kotorska

Donji Orahovac u Boki Kotorskoj, Crkva Sv. Đorđa, arhitektura i slikarstvo (XVI–XVII v.). Mala Crkva Sv. Đorđa, sa prelomljenim gotičkim svodom, posjeduje zidni ukras očuvan na zidnim površinama sa istočne strane, dok je onaj sa zapadne strane nepovratno uništen šezdesetih godina prošlog vijeka, prilikom dogradnje nesrazmjerno velike priprate. Od tada, čitav prostor stare crkve pretvoren je u oltarski prostor proširene i produžene građevine. Tematiku i njen raspored, i pored znatnih oštećenja živopisa, nije teško utvrditi. Pored prikaza pojedinačnih figura u prvoj zoni na južnom zidu, prikazani su svetitelji: Spiridon, Kiril, Nikola, Dimitrije, arhanđel Mihail, a na sjevernom Sv. vrači Kozma i Damjan, Sv. Đorđe ubija aždaju, Sv. Alimpije, nepoznati arhijerej, i na istočnom arhiđakon Stefan, četiri neidentifikovana arhijereja u apsidi i nepoznati arhiđakon. U drugom redu iznad stojećih figura prikazani su Veliki praznici: Rođenje Hristovo, Sretenje, Krštenje, Vaskrsenje Lazarevo, Ulazak u Jerusalim, Raspeće Hristovo, Vaskrsenje Hristovo, Silazak u ad, na istočnom zidu su Blagovijesti, u polukaloti Bogorodica Oranta sa Hristom na grudima i u vrhu trijumfalnog luka donji dio scene Vaznesenje Hristovo. Poviše ovih scena na podužnom svodu stare crkve poređano je 16 poprsja proroka, a iznad, u tjemenu svoda, četiri vida Hrista u medaljonima: Hrist iz Vaznesenja, Pantokrator, Hrist na prijestolu i Emanuel. Nije poznato kada je crkva podignuta, autori i koje su godine nastale freske u njoj. Ikonografski, u ovom ansamblu zidnih slika sve je uglavnom uobičajeno, osim što je na istočnom zidu, u sceni Vaznesenja, Bogorodici u ruke stavljen ubrus sa Hristovim likom. Lica figura majstor prikazuje deformisana i melanholičnog raspoloženja. Naslikane figure pate od disproporcionalnosti, a posebno su naglašeni nelogično izduženi dugi prsti (scena Vaznesenje Hristovo). Oko glava svetitelja ispisane su signature arhaičnim neujednačenim slovnim znacima i, uglavnom, nepravilno. Ovaj fresko-slikar ostvario je zanimljivo djelo s obilježjima manirističkih tendencija.

Literatura: Đ. Bošković, „Izvještaj o ispitivanjima srednjovjekovnih spomenika na južnom Primorju”, Spomenik LXXXVIII, Beograd, 1838, 136; S. Raičević, Slikarstvo Crne Gore u novom vijeku, Podgorica, 1996, 123–124.

S. Raičević