Čartorijski, Adam (Czartoryski, Adam; Varšava, 1770 – Monfermej, Francuska, 1861), poljski plemić, ministar inostranih djela Rusije od 1804. do 1806. godine. Koordinirao je aktivnosti ruske vlade za svrgavanje mitropolita → Petra I Petrovića Njegoša i uspostavljanje ruske kontrole nad Crnom Gorom. Sa zadatkom da ispitaju politiku mitropolita Petra I prema Francuskoj i Austriji, u Crnu Goru je poslao nekoliko izaslanika. Njegovom odlukom formiran je → Ruski konzulat u Kotoru 1804. godine. U pregovorima sa austrijskom vladom, iste godine, zastupao je stanovište da Crna Gora nije dio Osmanskog carstva, već da je nezavisna zemlja. Za ruskog cara → Aleksandra I Romanova napisao je početkom 1806. elaborat o politici prema Osmanskom carstvu, u kome navodi da je, u cilju sprečavanja ostvarivanja teritorijalnih aspiracija → Napoleona I Bonaparte prema Osmanskom carstvu, potrebno podržati stvaranje nezavisnih i polunezavisnih država na Balkanu (→ Balkan – političke granice), koje bi bile pod uticajem Rusije. Pošto je Crna Gora bila jedan od najvažnijih oslonaca Rusije na Balkanu, on je smatrao da ruska vlast treba da podrži njeno državno oblikovanje i uspostavljanje institucija vlasti. Imao je prepisku sa mitropolitom Petrom I.

Literatura: B. Pavićević, Petar I Petrović Njegoš, Podgorica, 1997; J. Milović, Petar I Petrović Njegoš – pisma i drugi dokumenti (1780–1820), knj. 1, Titograd, 1987.

M. Kadić