Vladika, vladarska titula koja se primarno koristila u srednjem vijeku, posebno u vrijeme vladavine Nemanjića, u značenju – vladar, gospodar. Samo dva puta korišćena je u obraćanju crkvenim velikodostojnicima tokom srednjeg vijeka, oba puta u namjeri da se ukaže na njihovu ulogu poglavara ili gospodara autokefalne crkve. Poslije uspostavljanja osmanske vlasti na Balkanu, tokom XV vijeka, titulu „vladika” počinju koristiti pojedini pravoslavni episkopi (mitropoliti), želeći da ukažu na dvostruko značenje svog crkvenog zvanja – starješina vjerske institucije, ali i naroda koji živi na prostoru njegove episkopije (mitropolije). Tako je titula „vladika” postala sinonim za episkopa (mitropolita). I poglavari → Cetinjske mitropolije počeli su koristiti titulu „vladika” nakon pada Crne Gore pod osmansku vlast. Time se željelo sugerisati da je cetinjski mitropolit – ne samo vjerski poglavar crnogorskog društva, već i njegov vrhovni domaći starješina ili upravitelj. I kod cetinjskih mitropolita, ali i kod naroda, postojalo je opravdano stanovište da nakon odlaska posljednjeg → gospodara iz porodice Crnojević (→ Crnojevići), poglavar Cetinjske mitropolije predstavlja najvišu domaću vlast u zemlji, što je on u određenim situacijama i bio za crnogorsku plemensku zajednicu. Kasnije je narodna i crkvena tradicija mitropolitovoj vladateljskoj poziciji pridodala važnost tvrdnjom da je → Đurađ (Đurđe) Crnojević, kada je napustio zemlju, mitropolitu predao vrhovnu vlast nad narodom. Cetinjski mitropoliti, od XVI do XIX vijeka, koristili su titulu „vladika” u nekoliko varijanata: „vladika cetinjski”, „vladika Cetinjac”, „vladika crnogorski” ili samo „vladika”.
Literatura: Leksikon srpskog srednjeg veka, priredili S. Ćirković i R. Mihaljčić, Beograd, 1999; Crnogorske isprave od XVI do XIX vijeka, priredili T. Nikčević i B. Pavićević, Cetinje, 1964; J. Milović, Zbornik dokumenata iz istorije Crne Gore (1685–1782), Cetinje, 1956; J. Milović, „Titule vladika Petrovića”, Istorijski zapisi, 1, Titograd, 1987; Petar I Petrović Njegoš, Pisma i drugi dokumenti, knj. 1–2, priredio J. Milović, Titograd, 1987, 1988; P. P. Njegoš, Izabrana pisma, priredili: N. Banašević, V. Latković i J. Milović, Beograd, 1967.
Ž. Andrijašević