Oblun, arhitektura, anonim (starije gvozdeno doba, IV–III v. p. n. e., VI v., X–XII v.). Gradina se nalazi u blizini sela Vukovci, 12 km jugoistočno od Podgorice, između Malog blata na zapadu i Morače na istoku. U blizini lokaliteta nalazi se više tumula. Utvrđenje je, vrlo je vjerovatno, podignuto tokom starijeg gvozdenog doba, a u periodu IV–III v. p. n. e. prošireno je i dograđeno. Ostaci bedema iz ilirsko-helenističkog perioda najbolje su očuvani na sjevernoj strani, a samo djelimično na istočnoj i zapadnoj strani. Od njih su vidljivi do četiri reda kamenih blokova, visine oko 1,70 m. Na istočnom dijelu, bedem skreće u pravcu jugoistoka, nakon čega se može pratiti u dužini od 10 m. Na sjeverozapadnoj strani su ostaci četvorougaone kule (13 x 8 m), koja se pruža dužim stranama linijom sjeveroistok – jugozapad. Sjeverni bedem, na sredini trase, konstruktivno je vezan za stijenu visine oko 3 m, a na njegovoj zapadnoj strani formirana je kremajera. Prosječna širina bedemâ je oko 2 m. Građeni su od blokova dimenzija od 0,5 do 1,5 m. U zidanju se razlikuju opus poligonalis i opus pseudoisodomum, a na pojedinim partijama ove tehnike su kombinovane. Unutrašnje strane sjevernog bedema zidane su najgrubljom tehnikom – neobrađenim kamenom. Oblunska gradina ima analogije sa gradinama na Medunu, Samoboru, Staroj gradini, Matagužima. Srednjovjekovno utvrđenje podignuto na ilirsko-helenističkom akropolisu, četvorougaone osnove; građeno je od lomljenog kamena i krečnog maltera. Najbolje je očuvana sjeveroistočna strana, dugačka oko 70 m. U sjeveroistočnom dijelu je pravougaoni objekat sa dvije prostorije, a u njegovoj blizini ostaci kružne kule. Pretpostavlja se da je utvrđenje podignuto u ranovizantijskom periodu, a dograđeno u srednjovjekovnom periodu. Dispozicija prostora je slična sa utvrđenjima na Gradini Martinića (→ Martinići, Gradina i na → Đutezi. U sredini utvrđenja, na kamenom platou, podignuta je jednobrodna crkva, dimenzija 10,5 x 6 m, sa polukružnom apsidom na istočnoj strani. Sa njene sjeverne strane, u zapadnom dijelu, prizidane su dvije prostorije. Debljina zidova crkve je oko 70 cm. Crkva nije precizno datovana. U arheološkim istraživanjima iz 2015, čiji rezultati nijesu publikovani, pronađeno je dosta pokretnih arheoloških nalaza: sjekira iz perioda VI–VII v., fragmenti keramike i vizantijski bronzani novčići iz druge polovine XI v. U blizini crkve pronađen je pečat datovan u X v., koji se pripisuje arhontu Petru, na čijem aversu je predstava Sv. Đorđa, a na reversu natpis KERθ/TωCωI/ ПETΡ/. Lokalitet je identifikovan kao Obolon iz Ljetopisa Popa Dukljanina, u kome se, sklanjajući se od vizantijske vojske, utvrdio dukljanski kralj Đorđe (intravit in castelum, qui Obolon dicitur). Obolon je osvojen, a Đorđe zarobljen i odveden u Carigrad. Ovaj događaj datuje se u 1131. godinu. Postoji i mišljenje da Obolon treba tražiti u Crmnici.

Literatura: Ljetopis Popa Dukljanina, ed. S. Mijušković, Titograd, 1967, 279–280; M. Kovačević, „Gde se nalazio Obolon Popa Dukljanina?”, Starine Crne Gore, V (1975), 141–152; P. Mijović, M. Kovačević, Gradovi i utvrđenja u Crnoj Gori, Beograd – Ulcinj, 1975; P. Mijović, „Porfirogenitovi ’veliki gradovi’ Dioklitije”, Od Dokleje do Podgorice, Cetinje, 1998, 55–69; Č. Marković, Arheologija Crne Gore, Podgorica, 2006, 242–243; B. Šekularac, Crna Gora u doba Vojislavljevića, Cetinje, 2007; M. Dimitrijević, „Prilog poznavanju helenističke fortifikacije na Oblunu kod Podgorice”, Glasnik Narodnog muzeja Crne Gore, XII (2016), 301–307; M. Zagarčanin, „Novi pečat arhonta Petra [New seal of archont Petar]”, Nova antička Duklja, VI (2015), 102–107; M. Zagarčanin, „O metalnim nalazima iz ranovizantijskih utvrđenja Stari Ulcinj i Đuteza, sa osvrtom na nalaze ranosrednjovjekovnih sjekira iz rijeke Zete [About the metal finds from the Early Byzantine forts Stari Ulcinj and Djuteza, with an overview of Early Medieval axes from the Zeta river]”, Nova antička Duklja, X (2019), 144–169.

T. Koprivica