Martinići, Gradina, arhitektura, skulptura, anonim (kasnoantički period – IX v.). Martinićka Gradina nalazi se na obodu Bjelopavlićke ravnice, na 1 km udaljenosti od Spuža. U arhivskim izvorima nema sačuvanih podataka o izgradnji utvrđenog grada. Identifikovan je kao Lontodokla, koju Konstantin Porfirogenit pominje u 35. glavi spisa De administrando imperio. Smatra se da je, nakon razaranja Dokleje, bio refugijum za njeno stanovništvo, koji je prerastao u administrativno i crkveno središte Kneževine Duklje. Utvrđenje zauzima površinu nepravilnog oblika od oko 2,5 ha. Sa istočne, zapadne i sjeverne strane, otkriveni su ostaci kula, dok je prirodna litica štitila grad sa južne strane. Zidovi bedema, prosječne širine od oko 1,5 m, sačuvani su do visine od oko 3 m. U njih su interpolirane antičke spolije. Glavni ulaz nalazio se na sjevernoj strani, a dvije kapije, sa jugoistočne i jugozapadne strane, služile su za komuniciranje sa naseljem u podgrađu i izvorom u blizini. Smatra se da je utvrđenje nastalo u kasnoantičkom periodu. Tragovi dvije nekropole pronađeni su extra muros, u blizini sjeverne kapije i južnog bedema. U centralnom dijelu platoa, na Pazarištu, konstatovani su ostaci više građevina. Pretpostavlja se da se radi o vladarskom boravištu ili upravnom središtu. Na sjevernom dijelu platoa nalazi se trobrodna bazilika. Glavni i bočni brodovi se na istočnoj strani završavaju apsidama, polukružnim iznutra i spolja. Na zapadnoj strani je narteks, vjerovatno dozidan kasnije. Centralnu apsidu flankiraju polukružne apsidiole. Bočni brodovi su od glavnog broda odvojeni punim zidovima, sa ostacima kamenih klupa. U sjevernom brodu pronađeni su fragmenti šestougaonog baptisterijuma. Komunikacija između brodova ostvarena je uskim prolazom u prostoru hora i prolazom koji je iz bočnih brodova vodio vani. Centralni i južni bočni brod bili su povezani sa narteksom. Uz sjeverni zid narteksa otkriveni su ostaci grobnice u kojoj je mogao biti sahranjen ktitor crkve. Bazilika je bila zasvedena drvenom tavanicom, a apside polukalotama. Zidana je od pritesanih kubusa lokalnog kamena. Zidovi u glavnom brodu širi su od onih u bočnim brodovima. Na zidovima, sa spoljašnje i unutrašnje strane, pronađeni su tragovi maltera. Glavni i bočni brodovi imali su kamene oltarske pregrade. U centralnom brodu pronađeni su fragmenti sintrona sa episkopskim prijestolom, ciborijuma, amvona i schole cantorum. Sa oltarske pregrade sačuvano je više fragmenata sa latinskim i grčkim natpisima, čija sadržina nije precizno rekonstrisana. Na osnovu fragmenta na kome se pominje arhanđel Mihailo, smatra se da je titular crkve bio Mihailo. Postoje i tumačenja koja ukazuju na mogućnost da je u pitanju Crkva Sv. Marije, u kojoj je, prema Ljetopisu Popa Dukljanina, sahranjen kralj Svetopelek, a koja je služila i kao krunidbena crkva dukljanskih kraljeva. Pominjanje Petra, koji se identifikuje sa dukljanskim arhontom Petrom, poznatim iz sigilografskih izvora, nije održivo iz razloga što dva fragmenta, data u tumačenju rekonstrukcije natpisa, ne odgovaraju jedan drugom po paleografskim osobinama. Iz bazilike potiče najcjelovitiji ansambl preromaničke plastike u Crnoj Gori. Od ciborijuma je sačuvana frontalna i bočna nedekorisana strana, tri od osam stranica piramidalnog krova, kapiteli, a četiri jonska impost kapitela sa Dokleje nosila su bazu njegovih stubova. Duž ivice čeonog arkadnog luka ciborijuma je tročlana pletenica, a u centralnom prostoru su dva sučeljena pauna, usmjerena ka krstu. Iako je prihvaćeno datovanje ciborijuma u IX v., ima mišljenja da može biti iz XI v. Na parapetnim pločama ponavljaju se motivi krugova, povezanih tročlanom trakom, preplet dvije tročlane trake i stilizovani cvjetovi uokvireni lozicom. Amvon se sastojao od čeone ploče, sa crux ancorata, u vegetabilnom okviru, i dvije bočne sa predstavom paunova. Iste stilske karakteristike imaju ciborijum i oltarske pregrade, a razlikuju se schola cantorum i amvon. Pretpostavlja se da su klesari mogli biti iz Kotora. Iako su arheološka istraživanja obavljena u više kampanja sedamdesetih i osamdesetih godina XX v., veliki broj pitanja o Gradini još uvijek je otvoren: vrijeme podizanja bedema, građevina na Pazarištu i bazilike, ktitor bazilike, njen titular, odnos sa bazilikom na Šipkovoj glavici (→ Šipkova glavica kod Danilovgrada, bazilika) i dr. Nije poznato do kada su utvrđenje i bazilika bili u funkciji. Pretpostavlja se da su stradali 997. u osvajanju Duklje od strane makedonskog cara Samuila. U Zavičajnom muzeju u Danilovgradu izložena je rekonstruisana oltarska pregrada, ciborijum i amvon iz bazilike.