Longin, Bogorodica na tronu sa Hristom, ikona, Manastir Piva, 1573/74.

Longin, slikar, ikonopisac, freskopisac, pisac i monah Manastira Sv. Nikole kod Peći (sredina XVI v. – početak XVII v.). Zidnim slikama ukrasio je zidove priprate u Pećkoj patrijaršiji (1565), Banji kod Priboja (1565–1567. i 1573–1574), Studenici (1568), Gračanici (1570) i Mileševi. Njegovi su radovi Carske dveri iz 1570. i Deizis s apostolima u Pećkoj patrijaršiji. U Dečanima 1572. slika seriju dvostranih ikona, a u periodu od novembra 1573. do maja 1574. slika ikonostas u Manastiru Piva (→ Piva, manastir, Crkva Uspenja). Takođe, 1576–1577. uradio je tri ikone za Crkvu Sv. Nikole u Velikoj Hoči, a nakon njih naslikao je veliku žitijinu ikonu Sv. Stefana Dečanskog. U periodu 1578–1579. slika ikone za ikonostas crkve u Manastiru Lomnica. U istoj crkvi radi na oslikavanju kupole i svodnih zona u oltaru. Oltarska pregrada Manastira Piva i sačuvane ikone na njoj smatraju se najboljim umjetničkim ostvarenjima ove vrste XVI i XVII v. kod nas. U Pivi, potpis i natpis majstora Longina sa godinom izrade (1573–1574) počinje na Bogorodičinoj, a završava se na Hristovoj prijestonoj ikoni. Njegove ikone u Pivi su: Bogorodica sa Hristom i prorocima, Uspenje Bogorodice sa Sv. tri meloda i Hrist sa apostolima. Tokom boravka u Pivi, majstor je obostrano naslikao praznične ikone namijenjene za horos. O Longinovim ikonama u Pivi može se kazati da ih je zasnovao na načelima klasicističkog slikarstva ranog XIV v. Zagledajući slikarstvo Paleologa, koje mu je poslužilo kao izvor i uzor, Longin oživljava odlike tog posljednjeg velikog stila u vizantijskom slikarstvu. Longin je obrazovan, podjednako dobar i kao slikar fresaka i minijatura, ali i kao pisac u žanru akatista. To potvrđuje njegov književni sastav Služba akatistu Svetom Stefanu Dečanskom, napisan 1572–1573. i Akatist Stefanu Prvomučeniku iz 1596. Snažno je uticao na svoje savremenike i mlađe slikare, što potvrđuje djelo → Kozme – Jovana, jednog od boljih slikara XVII v., koji je u cjelosti ponovio njegove velike ikone u Pivi 1638–1639. Njegove zidne slike sačuvane su u priprati Pećke patrijaršije (1565), Studenici (1568), Gračaničkoj priprati (1570), Banji kod Priboja (1565. i 1573–1574), Mileševi, Lomnici (1580). Longin je minijaturama ukrasio Krušedolsko četvorojevanđelje, gdje je naslikao likove pisaca jevanđelja – Marka, Luku, Mateja i Jovana (Patrijaršijska biblioteka u Beogradu, br. 402).

Literatura: S. Radojčić, Majstori starog srpskog slikarstva, Beograd, 1955, 73–77; V. J. Đurić, Ikone iz Jugoslavije, Beograd, 1961, 59–60; A. Čilikov, Ikone u Crnoj Gori, Podgorica, 2014, 33–37.

S. Raičević