Vojvoda Mašo Vrbica

Vrbica, Mašo (Vrba, Njeguši, 1833 – Rudolfštal, Banja Luka, 1898), diplomata, ministar unutrašnjih djela Knjaževine Crne Gore. Završio je artiljerijsku školu u Sankt Peterburgu (1852–1854). Nakon povratka u Crnu Goru, imenovan je za njeguškog kapetana. Bio je komandant crnogorske artiljerije u Bici na Grahovcu (1858) i u crnogorsko-osmanskom ratu 1862. godine. Zvanje senatora dobio je 1871, a 1874. imenovan je za načelnika Uprave unutrašnjih poslova i građevina. U prvoj fazi crnogorsko-osmanskog rata (1876) bio je izaslanik knjaza → Nikole I Petrovića Njegoša u srpskoj Vrhovnoj komandi. U vrijeme rata formirao je „Leteći kor” ili „Jatagansku legiju”, sastavljenu od crnogorskih državljana u srpskoj vojsci, Hercegovaca i Starosrbijanaca. Tokom druge ratne godine (1877) komandovao je crnogorskom artiljerijom prilikom opsade Nikšića i Bara. Poslije rata, imenovan je za ministra unutrašnjih djela. Ovu funkciju obavljao je od 1879. do 1882. godine. Tokom prvih godina vladavine knjaza Nikole obavio je nekoliko povjerljivih diplomatskih misija u Srbiji. Najprije je (1861) upućen u Beograd kako bi knezu → Mihailu Obrenoviću i srpskoj vladi prenio planove knjaza Nikole o zajedničkom djelovanju prema Osmanskom carstvu. Nakon povratka iz Beograda, imenovan je za komandanta odreda dobrovoljaca, koji je sredinom 1861. trebalo da podignu ustanak u Novopazarskom sandžaku i približe se granici Srbije. Sa zadatkom da ispita mogućnosti i spremnost Srbije i Rumunije za vojnopolitičku akciju protiv Osmanskog carstva, boravio je tokom 1864. u Beogradu i Bukureštu. U Beogradu je ponovo boravio 1866, sa zadatkom da pozove kneza Mihaila na krštenje kćerke knjaza Nikole. Od 1873. zadužen je za organizovanje ustaničkog pokreta na osmanskoj teritoriji u Hercegovini. Kao ministar unutrašnjih djela, tokom 1879. bio je vršilac dužnosti ministra inostranih djela, i to nakon što je ministar → Stanko Radonjić morao da preuzme dužnost crnogorskog poslanika u Carigradu.

Literatura: R. Jovanović, Politički odnosi Crne Gore i Srbije 1860–1878, Cetinje, 1977; V. Latković, Crtice iz života Maša Vrbice, Cetinje, 1931; V. Đorđević, Crna Gora i Austrija 1814–1894, Beograd, 1924; V. Bogićević, „Namjeravano ubistvo vojvode Maša Vrbice”, Istorijski zapisi, 4, 1961.

Ž. Andrijašević