Kralj Viktor Emanuel III Savojski

Viktor Emanuel III Savojski (Napulj, 1869 – Aleksandrija, Egipat, 1947), kralj Italije od 1900. do 1946. godine. Postao je kralj nakon smrti oca, kralja Umberta I. Još kao prijestolonasljednik, vjerio se na → Cetinju, avgusta 1896, sa knjeginjicom → Jelenom Savojskom, kćerkom crnogorskog knjaza → Nikole I Petrovića Njegoša. Vjenčanje je održano u oktobru iste godine u Rimu. Kao italijanski monarh, poštovao je parlamentarni život, prepuštajući premijerima vođenje spoljne i unutrašnje politike. Boravio je na Cetinju 1910, prilikom proglašenja Crne Gore za kraljevinu. Tokom njegove vladavine Italija je uzela učešće u oba svjetska rata. U Prvom svjetskom ratu (→ Crna Gora u Prvom svjetskom ratu) podržao je ulazak Italije u rat na strani sila Antante, 1915. godine. Nakon rata, sarađivao je sa fašističkim diktatorom Benitom Musolinijem. Kada je 1936. Italija zauzela Abisiniju (Etiopiju), uzeo je titulu cara Abisinije, a poslije osvajanja Albanije 1939. uzima titulu kralja ove balkanske države. Tokom Drugog svjetskog rata (→ Crna Gora u Drugom svjetskom ratu) Italija staje na stranu Njemačke i učestvuje u agresiji na Grčku 1940. i Jugoslaviju 1941. godine. Poslije kapitulacije Italije (1943), kralj Viktor Emanuel III sa porodicom i vladom napušta Rim i odlazi na jug zemlje, koji su zauzeli Saveznici. Abdicirao je u korist sina Umberta, 9. maja 1946, a umro u egzilu u Egiptu.

Literatura: Enciklopedija Leksikografskog zavoda, tom 7, Zagreb, 1964; K. Dagan, Kratka istorija Italije, Beograd, 2013.

D. Paladin