Predsjednik Crne Gore Filip Vujanović i predsjednik Slovenije Borut Pahor

Crna Gora i Slovenija. Determinante modernih crnogorsko-slovenačkih odnosa u postjugoslovenskom periodu važno je prvenstveno kontekstualizovati i locirati u periodu nakon aprila 1999, kada je Vlada RCG (→ Vlada Crne Gore), u dogovoru sa slovenačkim vlastima, uspostavila Predstavništvo Crne Gore u Sloveniji (→ Paradiplomatska predstavništva Crne Gore), koje je u tom periodu bilo instrumentalizovano kao svojevrsna kontakt tačka sa EU i SAD. Potvrdu toga predstavlja i sastanak predsjednika RCG (→ Predsjednik Crne Gore) → Mila Đukanovića i predsjednika Slovenije Milana Kučana u junu 1999, kada je, takođe, došlo do susreta predsjednika Đukanovića sa američkim predsjednikom Bilom Klintonom, koji je boravio u posjeti Sloveniji. Nadalje, od posebnog je značaja ekonomska perspektiva odnosa, s obzirom na to da je upravo u tim godinama dogovorena saradnja po pitanju brojnih projekata, od kojih su najistaknutiji kupovina Hotela „Maestral” od strane slovenačke firme „HIT”, angažovanje slovenačke firme na izgradnji tunela „Sozina”, poslovni odnosi u oblasti osiguranja sa firmom „Lovćen osiguranje”, te saradnja u kontekstu izrade projekta mosta preko Bokokotorskog zaliva. Takođe, bila je izražena saradnja u pogledu prenošenja iskustva Slovenije u domenu evropskih integracija. Pored toga, potrebno je istaći da su slovenačke vlasti upravo 1999. zauzele stanovište da Slovenija otvori predstavništvo u Podgorici, na čijem čelu je bio Stefan Cigoj, koje je kasnije preraslo u Generalni konzulat. Nakon obnove crnogorske nezavisnosti, Slovenija je zvanično priznala međunarodnopravni subjektivitet Crne Gore 20. juna 2006, dok su diplomatski odnosi između dvije države uspostavljeni dan kasnije. Već 23. juna iste godine, slovenački šef diplomatije Dimitrij Rupel boravio je u prvoj zvaničnoj posjeti Crnoj Gori, tokom koje je i otvorena Ambasada Republike Slovenije, na čelu sa otpravnikom poslova a. i. Brankom Rakovcem, dotadašnjim generalnim konzulom. Slovenija je bila prva država koja je otvorila diplomatsko predstavništvo u Crnoj Gori nakon obnove nezavisnosti 2006. godine. S druge strane, ambasador Crne Gore u Sloveniji → Branko Perović je 10. oktobra 2006. predao akreditivna pisma, postavši time prvi imenovani crnogorski ambasador na bilateralnoj osnovi, a Ambasada Crne Gore u Ljubljani prvo diplomatsko predstavništvo nakon obnove nezavisnosti. U domenu vojne diplomatije, važno je istaći da su general-potpukovnik Jovan Lakčević i kapetan bojnog broda Branislav Keković u različitim periodima vršili funkciju vojnog atašea Crne Gore u Sloveniji. Nadalje, u novembru 2011. Vlada Crne Gore je usvojila odluku o imenovanju Vojislava Kovača za počasnog konzula Crne Gore (→ Počasni konzuli Crne Gore) u Sloveniji, sa sjedištem u Kranju i nadležnošću za čitavu slovenačku teritoriju, osim Ljubljane. U oktobru 2011. Slovenija je imenovala Jusufa Kalamperovića za počasnog konzula u Crnoj Gori (→ Počasni konzuli u Crnoj Gori), čije je sjedište u Baru i koji ima nadležnost nad konzularnim područjem Bara i Ulcinja. Ambasadori Crne Gore u Sloveniji bili su: Branko Perović (2006–2008), → Ranko Milović (2008–2012), → Ivan Milić (2012–2015), → Miomir Mugoša (2015–2017) i → Vujica Lazović (2017–2021). Ambasadori Slovenije u Crnoj Gori bili su: Jernej Videtič (2007–2011), Vladimir Gasparič (2011–2015), Mitja Močnik (2015–2019), a od 2019. ambasador je Gregor Presker. Predsjednik Crne Gore → Filip Vujanović posjetio je Sloveniju 2006, 2009. i 2016, predsjednik Vlade Milo Đukanović 2010. i 2015, predsjednik Vlade → Duško Marković 2018, a predsjednik Vlade → Zdravko Krivokapić boravio je 2021. u radnoj posjeti Sloveniji, tokom koje se susreo sa predsjednikom države, predsjednikom Državnog zbora i premijerom Slovenije. Predsjednik Slovenije Janez Drnovšek boravio je u posjeti Crnoj Gori 2006. (dva puta), predsjednik Slovenije Danilo Tirk 2008. i 2011, a Borut Pahor je posjetio Crnu Goru u svojstvu predsjednika Vlade Slovenije 2009, a kao predsjednik Slovenije 2019. i 2021. godine. Na temelju bliskih istorijsko-kulturnih veza, crnogorsko-slovenačke odnose karakteriše intenzivan politički dijalog na najvišem nivou i sadržajna saradnja u brojnim oblastima. Slovenačka podrška crnogorskim integracionim nastojanjima u pravcu članstva u evropskim i evroatlantskim strukturama višestruko je značajna. U tom domenu, ističe se dugogodišnja ekspertska pomoć reformskim aktivnostima u kontekstu procesa pridruživanja Crne Gore EU, dok je u ključnim godinama za pristupanje NATO-u Slovenija u dva mandata – tokom četiri godine – bila kontakt država Alijanse za Crnu Goru. Takođe, Slovenija je duži niz godina davalac razvojne pomoći Crnoj Gori, koja je u najvećoj mjeri usmjerena ka opštinama na sjeveru države. Posebno mjesto u sferi kulturne diplomatije ima postavljanje Njegoševog spomenika u Ljubljani (maj 2014) i Prešernovog spomenika u Podgorici (jun 2018), koje je realizovano pod pokroviteljstvom počasnog konzula V. Kovača. Važno je napomenuti i da u odnosima između dvije države značajnu kariku predstavljaju iseljenici iz Crne Gore i njihova udruženja, koja su najbrojnija u Ljubljani, Kranju i Mariboru.

Izvori: Arhiv MVP-a; Ambasada Crne Gore u Republici Sloveniji.

S. Orlandić