Car Franjo Josif

Franjo Josif I Habzburg-Loren (Šenbrun, 1830 – Šenbrun, 1916), austrijski car od 1848. do 1916, a od 1867. car i kralj Austrougarske. Nakon što je ugušio Mađarsku revoluciju (1848–1849), zaveo je desetogodišnji apsolutizam (1851–1860). Poslije poraza austrijske vojske u sukobu protiv Pijemonta i Francuske (1859) i Pruske (1866), bio je primoran da reorganizuje Habzburšku monarhiju, pa je 1867. formirana dvojna monarhija – Austrougarska. Tokom dugogodišnje vladavine sastao se nekoliko puta sa crnogorskim vladarima, knjazom → Danilom I Petrovićem Njegošem i knjazom (kraljem) → Nikolom I Petrovićem Njegošem. Nakon zvaničnog poziva Franja Josifa, knjaz Danilo je u aprilu 1853. otputovao u Beč. Prilikom susreta sa austrijskim carem, knjaz Danilo je zahvalio na diplomatskoj aktivnosti Austrije, koja je doprinijela prekidu vojnih operacija osmanske vojske protiv Crne Gore, tokom Omer-pašinog pohoda (1853). Tokom zvanične posjete Beču 1865. knjaz Nikola je tražio diplomatsku pomoć od Franja Josifa i austrijskog ministra inostranih poslova u rješavanju spornih pograničnih pitanja sa Osmanskim carstvom. Austrijska vlast je izašla u susret knjazu Nikoli i od Porte zatražila rušenje dva sporna utvrđenja, kao i neznatne korekcije crnogorsko-osmanske granice. Tokom obilaska Dalmacije i Boke Franjo Josif se sastao sa knjazom Nikolom u Kotoru, u aprilu 1875, a zatim je austrijski car prešao na crnogorsku teritoriju i u selu Mirac izvršio smotru počasnog bataljona crnogorske vojske. Knjaz Nikola se sastao sa Franjom Josifom i u Beču 1879. godine. Do susreta dva vladara u Beču došlo je i 1886, 1887. i 1907, a pored zvaničnih sastanaka bilo je u ovom periodu i neformalnih susreta. Do posljednjeg zvaničnog sastanka dva vladara došlo je u junu 1912, nekoliko mjeseci pred početak balkanskih ratova (→ Crna Gora u balkanskim ratovima 1912/13).

Literatura: R. M. Raspopović, Diplomatija Crne Gore 1711–1918, Podgorica – Beograd, 1996; Ž. Andrijašević, Š. Rastoder, Crna Gora i velike sile, Podgorica, 2006; B. Pavićević, Sazdanje crnogorske nacionalne države 1796–1878, knj. IV, tom II, Podgorica, 2004; Istorijski leksikon Crne Gore, knj. 3, Podgorica, 2006.

M. Kadić