Crna Gora i Evropska unija. Prvi zvanični kontakti SFRJ i Evropske ekonomske zajednice (EEZ) ostvareni su 1962, ali je zbog složenog procesa pregovora, Deklaracija o međusobnim odnosima SFRJ i EEZ usvojena tek 2. decembra 1967. godine. To je rezultiralo uspostavljanjem diplomatskih odnosa i imenovanjem prvog jugoslovenskog ambasadora pri EEZ, 16. septembra 1968. godine. Deklaracija je bila prvi politički akt koji je EEZ u svojoj dotadašnjoj praksi potpisala sa jednom socijalističkom državom Evrope, pravni okvir za jačanje ekonomske, ali i političke saradnje. Uslijedio je niz trgovinskih aranžmana (1970, pristupanje opštoj šemi preferencijala 1971, 1973), kojima se ukidaju carine za industrijske proizvode i uvode određene koncesije na poljoprivredne proizvode. Sporazum o saradnji iz 1980. zaključen je na neodređeno vrijeme, sa obavezom produžavanja trgovinskih i finansijskih aranžmana svakih pet godina. Prvi kredit Evropske investicione banke odobren je 1976. za transjugoslovenski auto-put. Sa širenjem Zajednice, jačala je ekonomska saradnja. Dana 17. decembra 1990. SFRJ je pristupila i prvom programu Zajednice za zemlje Centralne i Istočne Evrope (PHARE). Krajem osamdesetih godina XX vijeka, SFRJ se snažno vezala za ekonomske relacije sa Evropskim zajednicama, ali su nadolazeći događaji na dugi rok odložili bilo koju formu integracije (raspad tržišta, građanski rat, dezintegracija SFRJ). Nakon izbijanja rata na prostoru bivše Jugoslavije, Savjet ministara Evropskih zajednica 11. novembra 1991. suspenduje i otkazuje sprovođenje svih sporazuma sa SFRJ, odnosno njenim sukcesorom – SRJ. Ekonomske sankcije EU postepeno se ukidaju od juna 1996, ali se odnosi sporo obnavljaju i cijela decenija naziva se tranzicionom recesijom. Tek u zaključcima Evropskog savjeta, od 20. juna 2000. u Santa Maria de Feiri (Portugal), uvodi se novi okvir za institucionalizaciju odnosa bivših jugoslovenskih republika i Albanije (osim Slovenije, koja je već bila u pristupnim pregovorima), kroz proces stabilizacije i pridruživanja. Sve ove zemlje dobijaju status potencijalnih kandidata za članstvo u EU, uključujući i tadašnju SRJ, što je potvrđeno na Zagrebačkom samitu 24. novembra 2000. godine. Dan kasnije, u Beogradu je potpisan Okvirni sporazum EU–SRJ i počinje novi finansijski aranžman. Od juna 2001. uspostavlja se redovni dijalog EU–SRJ o prvoj fazi procesa stabilizacije i pridruživanja – Studiji izvodljivosti, koja je trebalo da potvrdi spremnost SRJ da pregovara Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SSP). Aprila 2002. objavljen je prvi godišnji izvještaj Evropske komisije (EK) o stabilizaciji i pridruživanju, koji se nadalje objavljuje svake godine, do ostvarivanja punopravnog članstva u Uniji. Poslije promjene državnog statusa (4. februara 2003. godine – SCG), pregovori se nastavljaju, ali nema napretka ni u političkom ni u ekonomskom dijelu. Crna Gora osniva Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije, februara 2003, pravi svoju pregovaračku strukturu, osniva Parlamentarni odbor za evropske integracije oktobra iste godine. Od oktobra 2004, na insistiranje Crne Gore, EK uvodi model „dvostrukog kolosijeka” o odvojenim pregovorima u oblasti ekonomije i odvojenom procesu pristupanja STO, što deblokira proces pregovora i značajno doprinosi jačanju pregovaračkog kapaciteta Crne Gore, i što pozitivno utiče i na zahuktali proces obnove crnogorske nezavisnosti. Studija izvodljivosti konačno je dobijena 25. aprila 2005. i u njoj se jasno navodi da referendum u Crnoj Gori nije smetnja procesu integracija. Skupština RCG (→ Skupština Crne Gore) usvaja Prvu deklaraciju o pridruživanju EU, 8. juna 2005. godine. Pregovori o SSP-u zvanično počinju 10. oktobra 2005. u Beogradu i njihov završetak zavisio je direktno od ishoda crnogorskog referenduma 21. maja 2006. (→ Referendum o državnopravnom statusu Crne Gore). Voljom građana Crne Gore obnovljena je nezavisnost države. Već 2. juna održane su prve tehničke konsultacije u Podgorici i pripremljen okvir SSP-a za nezavisnu Crnu Goru. Po prvi put, na primjeru Crne Gore, 12. jula 2006. EU je donijela odluku o kolektivnom priznanju nezavisnosti jedne države. Zajednički pregovarački okvir za pregovore oko SSP-a utvrđen je već 24. jula, a Zajednička politička deklaracija usvojena je na Savjetu ministara 15. septembra 2006, čime je uspostavljen redovni politički dijalog u kom se Crna Gora obavezala da će usaglašavati svoje spoljnopolitičke pozicije sa pozicijama EU. Do kraja godine, pregovori su uspješno okončani, te je crnogorski SSP, kao prvi ugovorni odnos nezavisne Crne Gore i Evropskih zajednica, potpisan 15. oktobra 2007. u Luksemburgu, na marginama sastanka Savjeta ministara. Uz SSP, predstavnici država članica EU potpisali su i veoma važnu Deklaraciju o euru, kojom se potvrdilo dalje korišćenje evropske valute u Crnoj Gori (prethodnica uvođenja eura u Crnoj Gori bilo je unilateralno uvođenje njemačke marke u platni sistem Republike, još 2. novembra 1999). Privremeni SSP, koji je otvorio put liberalizaciji trgovine u narednih pet godina, stupa na snagu januara 2008. godine. U martu iste godine Crna Gora potpisuje okvirni sporazum za Instrument za pristupanje (IPA), kojim od EU godišnje dobija nepovratnu finansijsku podršku na nivou 1% svog bruto domaćeg proizvoda. U junu se usvaja prvi Nacionalni program integracija, a 15. decembra, u Parizu, predsjednik → Vlade Crne Gore → Milo Đukanović podnosi zahtjev za pristupanje EU tadašnjem predsjedavajućem Savjetu EU, predsjedniku Francuske Nikoli Sarkoziju. Jula 2009. komesar za proširenje Oli Ren donosi u Podgoricu Upitnik sa 2.178 pitanja, na koja Crna Gora odgovara do kraja godine, potom stižu dodatna 663 pitanja i deset evropskih misija. Crna Gora uspješno prolazi sve faze, istovremeno ostvarujući i viznu liberalizaciju, mjesto na tzv. Bijeloj šengenskoj listi od decembra 2009, obnovu bezviznog putovanja građana Crne Gore u zemlje šengenskog prostora. Dana 1. maja 2010. SSP stupa na snagu i intenzivira se proces usaglašavanja propisa sa pravnom tekovinom EU. Na bazi prethodnog pozitivnog mišljenja i preporuka EK, 17. decembra 2010. Savjet donosi odluku o dodjeljivanju Crnoj Gori statusa zemlje kandidata za članstvo u Uniji. Do zvaničnog otvaranja pregovora trebalo je prvo ispuniti dodatnih sedam političkih uslova, što je Savjet potvrdio svojom odlukom od 11. decembra 2011. godine. Na bazi tzv. proljećnog izvještaja EK stiču se uslovi za otvaranje pristupnih pregovora odlukom Savjeta od 26. juna 2012. i pregovori se otvaraju Prvom međuvladinom konferencijom 29. juna 2012. godine. Crna Gora prihvata nova pravila pregovora, sadržana u klauzuli o balansu, da će dinamiku i konačno zatvaranje pristupnih pregovora diktirati napredak u oblasti vladavine prava. Do sredine 2020. otvorena su sva pregovaračka poglavlja i počeo je proces njihovog postepenog zatvaranja. U maju 2020. Crna Gora je prihvatila Novu metodologiju pregovora sa EU.