Diplomatski predstavnici Osmanskog carstva u Knjaževini/Kraljevini Crnoj Gori. Diplomatski odnosi između Crne Gore i Osmanskog carstva uspostavljeni su 1879. godine. Prvi izvanredni poslanik i opunomoćeni ministar na → Cetinju bio je Halid-beg, u periodu od novembra 1879. do januara 1881. godine. Novi osmanski poslanik bio je Riza-beg, od juna 1881. do avgusta 1883. godine. Riza-beg je bio u pratnji knjaza → Nikole I Petrovića Njegoša kada je knjaz prvi put posjetio Carigrad 1883. godine. Nakon njega, novi osmanski poslanik postao je divizijski general Ismail Haki-paša. On je bio svega tri mjeseca poslanik, od novembra 1883. do februara 1884. godine. Njegov nasljednik bio je Dževad beg-paša, koji je bio izvanredni poslanik i opunomoćeni ministar od februara 1884. do jula 1888. godine. U njegovom mandatu, 1885. kupljena je, za potrebe osoblja osmanskog poslanstva, kuća vojvode → Maša Vrbice. To je prvi slučaj da strana država nabavlja nepokretno imanje za potrebe poslanstva. Poslije njega, novi opunomoćeni ministar bio je Hasan Husni-paša, od novembra 1888. do jula 1889, potom Ahmed Tefik-beg, od septembra 1889. do juna 1891, pa Ahmed Fevzi-beg, dotadašnji vojni ataše u Sankt Peterburgu, od septembra 1891. do avgusta 1908. godine. On je bio 17 godina opunomoćeni ministar, što je najduži diplomatski mandat u Crnoj Gori. Njega je naslijedio Abdul Baki-beg, u periodu od oktobra 1908. do maja 1910, a Baki-bega naslijedio je Sadredin-beg, u periodu od juna 1910. do oktobra 1911. godine. Zatim je novi izvanredni poslanik i opunomoćeni ministar bio Alfred Rustem-beg, u periodu od decembra 1911. do jula 1912. godine. On je napustio Cetinje poslije sukoba kod Kolašinskih Polja i incidenata na granici. Za novog poslanika, avgusta 1912, imenovan je Feredin-beg koji, zbog krize u crnogorsko-osmanskim odnosima, nikada nije došao na Cetinje. Umjesto njega, interese Osmanskog carstva zastupali su II sekretar Dževdžet-beg, pukovnik Ali Riza-beg i Ibrahim Halil-beg, kao otpravnici poslova. Oktobra 1912, kada je došlo do rata (→ Crna Gora u balkanskim ratovima 1912/13) između Crne Gore i Osmanskog carstva, prekinuto je djelovanje osmanskog poslanstva u Crnoj Gori. Od 1888. u Podgorici je postojao vicekonzulat Osmanskog carstva. Vicekonzuli su bili: Resul-efendija (jun 1888 – jul 1889); Kirkor-efendija (septembar 1889 – mart 1892); Salih Sabri-beg (mart 1892 – mart 1895); Kirkor-efendija (mart 1895 – maj 1897); Hairi-beg (maj 1897 – jun 1899); Nadžib-beg (jun 1899 – oktobar 1899); Ragib-beg (oktobar 1899 – januar 1902); Kostako Petropulo-efendija (jun 1902 – decembar 1908); Serkiz Balijan-efendija (decembar 1908 – septembar 1910); Nafilijan-efendija (septembar 1910 – oktobar 1912). Postojali su povremeno i konzulati u Baru i Ulcinju. Diplomatsko osoblje konzulata su činili: Fevzi-beg (1889 – februar 1893); Serkiz Balijan (februar 1893 – februar 1908); Suad-beg (novembar 1908 – decembar 1909); Husein Sabri-beg (decembar 1909 – avgust 1911) i Ibrica Namik-beg (avgust 1911 – oktobar 1912).

Literatura: Istorijski leksikon Crne Gore, knj. 3, Podgorica, 2006; T. Jović, Diplomatska predstavništva u Knjaževini i Kraljevini Crnoj Gori, Cetinje, 2010; R. M. Raspopović, Diplomatija Crne Gore 1711–1918, Podgorica – Beograd, 1996; M. Špadijer, S. Roganović, Diplomatska poslanstva u Kraljevini Crnoj Gori, Zagreb, 2004.

I. Tepavčević