August Gustav Joseph Edler von Hayek
Hayek, August Gustav Joseph Edler von, austrijski ljekar i botaničar (Beč, 14. XII 1871 – Beč, 11. VI 1928). Nakon što je završio gimnaziju u Beču, u istom gradu upisuje medicinski fakultet 1890, da bi kao doktor medicine bio promovisan 1895. godine. U ljekarskoj praksi postigao je sva zvanja i položaje od gradskog ljekara opšte prakse do visokog medicinskog savjetnika. Uz ljekarski poziv uspio je da se s velikim uspjehom posveti botaničkoj nauci, koja mu je sve više postajala glavni poziv. Tako je na Univerzitetu u Beču dobio 1905. godine stepen doktora filozofije, a 1906. doktorirao je na biljnoj geografiji. Godine 1926. bio je imenovan za vanrednog profesora botaničke sistematike na Univerzitetu u Beču. Iako nije dolazio u Crnu Goru i Albaniju, Hayeku pripada velika zasluga za upoznavanje flore ovih zemalja. Godine 1914. bečki florista → Ignaz Dōrfler, kao član međunarodne komisije za razgraničenje između Crne Gore i Albanije, sakupio je veliki herbarski materijal na dugom putu od Skadra preko Prokletija do Dečana. Biljke je dao na proučavanje i determinaciju Augustu Hayeku, a već 1917. u Akademiji nauka u Beču izlazi obimna studija u kojoj je navedeno oko 500 vrsta nađenih sa obje strane crnogorsko-albanske granice. Opisano je 27 novih taksona, među kojima se naročito ističu: Viola vilaensis Hayek (planina Vila, → Viola L.) (koja je danas sinonim za Viola chelmea Boiss. & Heldr. subsp. vratnikensis Gáyer & Degen), Melampyrum doerfleri Hayek (kod Gusinja, → Melampyrum L.) i Petasites doerfleri Hayek (Prokletije, → Petasites Gaertner). Posljednje dvije vrste nazvane su u čast sakupljača Ignaza Dörflera. Da je Hayek bio „najbolji poznavalac viših biljaka u Evropi”, kako ga je okarakterisao njegov biograf → Friedrich Vierhapper, potvrđuje veliko sintetsko djelo Prodromus Florae Peninsulae Balcanicae (1924–1933). Zbog prerane Hayekove smrti drugi i treći tom je priredio → Friedrich Markgraf. Hayekov Prodromus pisan je na latinskom jeziku i obuhvata 6.683 biljne vrste, sa velikim brojem nižih sistematskih kategorija. Od tog broja u flori Crne Gore zastupljeno je 2.325 vrsta i 162 podvrste. Pri pisanju monografskog djela Conspectus Florae Montegrinae (1942), → Josef Rohlena se u koncepcijskom pogledu, kako u shvatanju statusa pojedinih taksona tako i u teritorijalnosti Crne Gore (prije 1914), u potpunosti oslonio na Hayekov Prodromus.
Lit.: Fridrich Vierhapper, August v. Hayek – Ein Nachruf, Verhandlugen Zoologisch-botanischen Geselschaft, 78, Wien, 1929, str. 136–151. Vukić Pulević, Bibliografija o flori i vegetaciji Crne Gore, Bibliografije, Knj. 1, Podgorica, CANU, 1980, str. 73–75. Vukić Pulević, Botaničari i Crna Gora, Pos. izd., Knj. 2, Podgorica, Prirod. Muz. Crne Gore, 2006, str. 207–215.
V. Pulević