Vino u književnosti, motiv vina u različitim vremenskim razdobljima i literarnim žanrovima. Uticaj vina na mnoge oblike stvaralaštva potiče od drevnih spisa, u kojima se, posredno ili direktno, pominju njegova svojstva. Razvija se u književnoj tradiciji od Epa o Gilgamešu, Homerovih djela, antike, arapskog i persijskog pjesništva, pa do modernih književnih pravaca, u svim žanrovskim oblicima, a kreativnu kulminaciju doživljava u čuvenom djelu Filozofija vina Bele Hamvaša. Francuski pjesnik Šarl Bodler, kao preteča moderne, svojom poetikom proširuje mogućnosti literarnog iskaza, uvodeći niz novih motiva vina, koji su odraz iskušavanja života i stvaranja savremenog čovjeka. Tako se vino pojavljuje kao povod za umjetničko stvaralaštvo, ali i kao bitan element poznavanja opšte kulture (→ Vinova loza i vino kao kulturna baština). Takvu baštinu čuva usmeno pjesništvo i njeguju mnogi autori iz Crne Gore.

U narodnom epskom pjesništvu (Ženidba Maksima Crnojevića i Ženidba kralja Vukašina) vino simbolizuje ljepotu i raskoš življenja i istovremeno upućuje na pitomije predjele. Motivi vina javljaju se i u epskoj narodnoj pjesmi Dioba Jakšića, gdje se vino sipa u „čašu molitvenu” i opisuje ustaljenim epitetom „rujno”, što je inače jedna od prepoznatljivih odlika epske narodne poezije. U Gorskom vijencu Petra II Petrovića Njegoša vino se pojavljuje kao povod za zdravicu ili okupljanje, posredstvom lika Igumana Stefana, o čemu svjedoče poznati stihovi: „Sad mi dajte jednu čašu vina, / ma dobroga, i čašu od oke, / da nazdravim starac badnjacima”. U djelu kralja Nikole (→ Nikola I Petrović Njegoš), vinom se ponekad obilježavaju ratnički podvizi u smislu dobijanja zaslužene nagrade.

Novije vrijeme donosi kreativne umjetničke tretmane vina, njegovog karaktera i raspoloženja koje ono proizvodi, posebno u poeziji, te brojni stvaraoci pišu u slavu vina, među kojima su: Radovan Zogović, Stefan Mitrović, Janko Đonović, Žarko Đurović, Jevrem Brković, Sreten Perović, Ranko Jovović, Ratko Vujošević, Dušan Kostić, Ivan Ceković, Vukman Otašević i drugi. Takve poetske tvorevine objedinio je → Ratko Deletić u knjizi Krčag vina i poezije (1989), svojevrsnoj antologiji pjesama inspirisanih vinom. Notirani su poetski fragmenti kojima se opisuju uslovi života u nekom podneblju, povezanost sa zemljom, potom uzgoj raznih kultura, ali i različite emocije i raspoloženja – od rezignacije i melanholije do ushićenosti i vitalnosti. Kod proznih pisaca, temu vina esejistički obrađuje Mirko Kovač.

U okviru Međunarodnog književnog festivala „Odakle zovem”, koji se održava od 2009, jednom godišnje, u Podgorici, Knjižara „Karver” i kompanija → „13. jul – Plantaže” AD Podgorica, od 2010, raspisuju međunarodni konkurs za najbolju kratku priču, dodjeljujući Nagradu „Vranac”, kao simbolički izraz povezanosti literature i vina.