Most na Rijeci Crnojevića, 1855.

Most na Rijeci Crnojevića, anonim (1855). Knjaz Danilo izgradio je most od kamena na dva različita luka i dva manja lučna otvora na mjestu gdje je Petar I Petrović Njegoš bio napravio drveni most. Posvetio ga je ocu Stanku S. Petroviću. Most spaja naselje sa putem za srednjovjekovni grad Obod, na brdašcu na 100 mnv i pravcem prema Virpazaru, koji sa Rijekom Crnojevića čini prva crnogorska pazarišta početkom XIX v. U naselju sa lijeve strane rijeke, do mosta, Petar I Petrović napravio je kuću u kojoj je provodio zime, a na istoj strani knjaz Nikola I izgradio je zimski dvorac „Ljeskovac” (1896), koji su zvali „Mala Nica” (→ Tadić, Dragomir). Most, koji je poznat i kao Danilov most, dužine je 43 m, širine 1,7 m, sa dva različita luka velikog raspona sa različitim niveletama i uskim srednjim lučnim otvorom, koji olakšava zidnu masu. Oba rasponska luka oslanjaju se na dno rijeke, a drugi oslonac je na obali rijeke sa stepenastim završecima, koji se prilagođavaju različitim visinama obale. Srednji oslonac u rijeci je površinski oblikovan u većoj osnovi za prihvatanje statičkih uticaja, u trouglastoj formi, za razbijanje udara vode nabujale rijeke. Na desnom kraju mosta pri obali takođe je manji lučni orvor. Zidan je pritesanim kamenom, lokalnog porijekla u krečnom malteru, a ivičnim pravilnim tesanicima formirana je lučna rubna linija. Može se pretpostaviti da su rubni kameni kvaderi vezivani klanfama i zalivani olovom, kako je to rađeno od antičkih vremena. Ograda je visine 80 cm, zidana kamenom, a podloga na mostu je kaldrma preko kamene drobine. Na lijevoj obali, sa ozidanim u kamenu obalnim zidom, poštujući prirodnu liniju rijeke, izgrađena je jednospratna kuća zvana „Mostina”, u sklopu sa mostom i obalnim zidom. U inače pitomom pejzažu obala i brda Rijeke Crnojevića, Danilov most je, pored funkcionalnog, stvorio smisaoni estetski sklad spajanja, kreativno i majstorski ugrađen u strukturu obala nekom čudnom nevidljivom vještinom, što su stari Crnogorci, diveći se, nazivali „čudom”.

Literatura: Č. Marković, R. Vujičić, Spomenici kulture Crne Gore, Beograd, 1997; Milan Gojković, Stari kameni mostovi, Beograd, 1989; Grupa autora, Istorijski leksikon Crne Gore, Podgorica, 2006.

S. Mitrović