Vukotić, Dušan Vud, crtač, majstor animacije, reditelj (Bileća, 7. II 1927 – Krapinske Toplice, 8. VII 1998). Sin Radovana (rođ. 1893. na Čevu) i Darinke (rođ. Vučinić). Jedan dio djetinjstva i mladosti proveo je u Vranjićkim Njivama kod Podgorice i u Podgorici. Osnovnu školu završava u Šibeniku, Gospiću i Bihaću. Srednjoškolsko obrazovanje stiče u podgoričkoj gimnaziji. Studirao je arhitekturu u Zagrebu. Bio je redovni profesor na Akademiji za kazalište, film i TV u Zagrebu. Još kao sedamnaestogodišnjak ilustrovao je zidne novine partizanske čete kojoj je pripadao. Tri godine kasnije, na drugoj stranici beogradskog humorističkog nedjeljnika Jež, objavljena je karikatura ispod koje je pisalo: „Dušan Vukotić – Titograd”. Taj trenutak smatrao je jednim od najradosnijih u svojoj karijeri. Za vrijeme studija arhitekture, na koje je dospio kao stipendista Ministarstva prosvjete Crne Gore, objavljuje radove u brojnim listovima. Kada je riječ o radu u sferi karikature, ističe se Vukotićev doprinos listu Filmska kultura i humorističko-satiričnom listu Kerempuh. U oba lista karikatura je bila veoma zastupljena i značajna, a Vukotić je predstavljao jednog od prisutnijih autora. Za Filmsku kulturu radio je čak i slavni italijanski reditelj Federiko Felini, a jednu karikaturu objavljenu 1960. nacrtao je španski nadrealista Salvador Dali. Nekoliko Vukotićevih strip šala nosi krovni naslov Stručnjak Griša. Strip Špiljo i Goljo – prethistorijski ljudi stvorio je 1953. po scenariju Božidara Stošića. Objavljivan je u nastavcima u listu Kerempuh. Priča prati dvojicu protagonista – ljudi iz kamenog doba, koji imaju znanja i informacije modernog čovjeka. Zanimljivo je što se D. Vukotić, prije svjetski poznatih B. C. (1958) ili The Flintstones (1960), bavio istom tematikom u okviru istog medija. Radio je na 105 filmova različitog karaktera: animirano-reklamni, animirani, animirano-igrani i igrani. Prvi film pod nazivom Kako se rodio Kićo snima 1951. Slijedi Začarani dvorac u Dudincima (1952). Iz „Duga filma” prelazi u „Zora film”. Snimio je 13 reklamnih filmova specifičnih po redukovanoj animaciji (1954–1955). Postaje dio studija „Zagreb filma” i biva jedan od najznačajnijih utemeljivača Zagrebačke škole animiranog filma. Slijedi zenit njegovog stvaralaštva. Žanrovski raznovrsnu epohu između 1957. i 1961. obilježavaju: parodija vesterna Cowboy Jimmy (1957), za koji je odlikovan u Berlinu, Melburnu i Puli; Čarobni zvuci; Koncert za mašinsku pušku (1958), nagrađen u Londonu, San Francisku i Beogradu; Abra Kadabra (1958), nagrađen u Puli; Osvetnik (1958), koji je bio ekranizacija djela Čehova – dobitnik specijalne pohvale u Bergamu i I nagrade za muzičku partituru u Anesiju; Veliki strah (1958); Krava na Mjesecu (1959), višestruko nagrađivan, između ostalog, i u Montevideu; Rep je ulaznica (1959) – Nagrada „Fipresci”, London; Piccolo (1959) – priznanja iz Oberhauzena, Londona, Karlovih Vari, Korka, Meksiko Sitija, Montreala i Beograda; 1001 crtež (1960) – film o tajnama zanata animacije, odlikovan u Beogradu i Bergamu i Surogat (1961), za koji će biti ovjenčan Oskarom i dobiti više od 10 priznanja širom svijeta. Surogat je briljantna kritika savremenog čovjeka. Stvoren minimalističkim manirom, uz potpuno elegantan i „čist” pristup, ostaje jedno od najautentičnijih djela u istoriji svjetske animacije. Iz njega se očituje raskoš Vukotićevog manipulisanja formom. Surogat, spakovan u ambalažu dopadljivog i jednostavnog crteža, predstavlja upozorenje i viziju čemu teži potrošačko društvo. Interesantno je da Vukotić pravi zaokret od, u to vrijeme, opšteprihvaćenog stava da crtani film mora biti namijenjen isključivo najmlađim gleodaocima. On odbacuje taj diznijevski kanon, te kombinuje infantilnu estetiku i ozbiljne teme. Upravo zahvaljujući tome, 9. IV 1962. u Santa Moniki postaje oskarovac. Nakon što je postao laureat ove prestižne nagrade, dobija ponudu da snimi seriju od 52 epizode, zasnovanu na istom konceptu. Iako se bez njegovog znanja u američkoj štampi pojavila informacija o realizaciji serije Mister Surogat, ne prihvata taj prijedlog, smatrajući da je u desetominutnoj formi kratkog animiranog filma iscrpio ovu temu. Tvorac je i filmova u kojima kombinuje igrani i animirani sadržaj. Takvi su: Igra (1962) i Ars Gratia Artis (1970). Film Igra je bio nominovan u najužu konkurenciju za nagradu Oskar. Nagrađen je više od 20 puta na različitim filmskim festivalima. Među tim priznanjima izdvajaju se Prix Simone Dubreuilh u Manhajmu i I nagrada Žirija UNESCO-a u Buenos Ajresu. Takođe, snimao je i dugometražne igrane filmove – Sedmi kontinent (1966), Akcija stadion (1977) i naučnofantastični Gosti iz galaksije (1981). Posljednji je posebno interesantan. Radnja prati Roberta, pisca-amatera naučne fantastike, čija se priča materijalizuje. Ovaj film odgovara principima evropskog sci-fi žanra. Vukotić je bio erudita i vizionar. Vodio se idejom da je linija osnovni, permanentni i primarni izraz ljudske kreativnosti. Upravo ta linija – fluidna i razigrana, adaptabilna i elastična, rasplesana i ritmična, često artikulisana tako da sofisticiranim minimalizmom određuje facijalnu, tjelesnu i gestualnu ekspresiju, bila je jedan od ključnih simbola njegove poetike. Vukotić je pronašao idealan način da društvenu kritiku upakuje u ambalažu nekad karikaturalne ili infantilne estetike i tako dvojako, bisocijativno zadovolji prenošenje etičkih stavova (u smislu angažovanosti) i estetske principe žanra. Linijski sistemi njegovih djela otkrivaju crtačkog genija, maštara i homo ludensa. Laureat je oko 150 priznanja. Nagrađivan je od San Franciska i Rio de Žaneira, preko Barselone, Korka, Kana, Berlina, Napulja, Bergama i Krakova, do Šangaja i Melburna. Dobitnik je brojnih nagrada u Jugoslaviji, među kojima se ističu: Nagrada AVNOJ-a, Nagrada „Vladimir Nazor”, Nagrada oslobođenja grada Podgorice, Trinaestojulska nagrada i Nagrada grada Zagreba. Na desetogodišnjicu svog najslavnijeg ostvarenja (1971), primljen je u Američku filmsku akademiju. Osim praktičnog rada na samom procesu stvaranja animiranog filma, D. Vukotić je radio i kao predavač iz oblasti animacije. Publikovao je i teorijske tekstove vezane za sferu svog djelovanja. Pisao je monografska djela, autor je oko 40 priloga u zbornicima i časopisima, kao i pet tekstova objavljenih u izdanjima CANU (→ Crnogorska akademija nauka i umjetnosti). Focal Press London and New York objavio je njegov rad u knjizi Visual scripting (1976). Za dopisnog člana CANU izabran je 1977, a za redovnog 1985.