Ratko Vulanović, Cvijet, NMCG, Cetinje

Vulanović, Ratko, vajar (Laz, Nikšić, 16. V 1941). Pohađao je → Umjetničku školu u Herceg Novom (1959–1963). Diplomirao je na ALU u Beogradu, vajarski odsjek (1968). Na istom fakultetu završava i postdiplomske studije (1971). Kao stipendista Fonda „Moša Pijade”, studijski boravi u Grčkoj (1972). Duži period radio je na Venčacu (Aranđelovac, 1977–1985). Bio je član grupe vajara „Deset plus” od njenog osnivanja (Beograd, 1974). Radi u kamenu, drvetu i metalu. Kamen predstavlja primarni vajarski materijal u kojem realizuje svoja djela. U njemu radi skulpture galerijskog formata (venčački mermer). U monolitnoj masi kleše pravilne geometrijske oblike na kojima interveniše urezima – linijama i plastičkim strukturama (Cvijet). Međutim, njegovi stvaralački nemiri vraćaju ga iskonskim korijenima genius loci, energetskim vrijednostima i mitskoj dimenziji crnogorskog krša. U središtu njegovih kreativnih interesovanja izdvojila se skulptura u prostoru. Kameni grad u Nikšiću (izmješten) i Megalopolis na Adi (Beograd) zamišljeni su kao kompleksi sa permanentno rastućim brojem skulptura – „ploča” klesanih od grubog krečnjaka i granita. Inicijalna ideja za njihovu realizaciju je spomenički kompleks Stounhendž, graditeljska tradicija praistorijskih megalitskih kultura. Ovdje nije riječ o rekonstrukciji, već konstrukciji jednog novog „arhitektonskog” prostora, koji bi savremenog čovjeka vratio prirodi – kamenu i njegovoj arhetipskoj praslici. Posmatrač postaje aktivni učesnik rada, krećući se kroz „tijelo” skulpture. Princip „gradnje” javlja se i na objektima u galerijskom prostoru. Povezivanjem različitih, prethodno osmišljenih i likovno definisanih apstraktnih skulptura, on formira objekte kao harmonične cjeline jedinstvenog tematskog podteksta (drvo, kamen). Od 1993. intenzivno se bavi slikarstvom. Slike (izložba „Zapisi”, CSU, Podgorica, 1996) povezuje u poliptihe, koristeći isti motiv koji se javlja kao apstrahovana ili asocijativna forma sa mogućnošću skulptorske gradnje/nadgradnje (Tronožac, Šibice...). Na novijim crtežima apstraktnih struktura, dinamičkim formama – isprekidanim crticama ili tačkama, različite gustoće, postiže optički utisak beskonačnog kružnog kretanja. Samostalno izlaže od 1971, a od 1967. učestvovao je na preko 100 kolektivnih izložbi: Beograd, Ečka, Subotica, Titograd/Podgorica, Pančevo i dr. Nagrade i priznanja: Nagrada za skulpturu Saveza omladine Jugoslavije (1965); Nagrada „Matija Ban” za skulpturu Kameni grad (1986); Politikina nagrada za skulpturu od aluminijuma Veliki predio (1987); Orden Svetog despota Stefana, za fasadu Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja, Podgorica (2013); Nagrada ULUS-a (2017). Status istaknutog umjetnika grada Beograda dobio je 1986. Član je ULUS-a od 1969.

Literatura i izvori: K. Bogdanović, Ratko Vulanović, Galerija Doma omladine, Beograd, jul 1973; M. B. Protić, Z. Markuš, Z. Vučinić, Ratko Vulanović: skulpture od 1973. do 1976, MSU, Beograd; Savremena galerija UK, Ečka; Likovni susreti, Subotica; Moderna galerija, Titograd, 1977; N. Nikčević, „Ratko Vulanović”, Pobjeda, 23. XII 1996; Grupa autora, Ratko Vulanović: Megalopolis, Galerija ULUS-a, Beograd, 2006; Grupa autora, Ratko Vulanović, monografija, Beograd, 2015; V. Živković, Ratko Vulanović: skulpture i crteži, Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić”, Beograd, avgust – septembar, 2019.

Lj. Zeković