Manastirske crkve, Vojnići kod Svetog Stefana
Sv. Samuil i Sv. Jelisej, detalj freske u svodu Crkve Sv. Dimitrija, Vojnići kod Svetog Stefana
Vojnići kod Svetog Stefana, manastirske crkve Sv. Dimitrija i Sv. Nikole, arhitektura, freske, anonim (XV–XVII v.). U selu Vojnići, na putu od magistrale za Manastir Duljevo (→ Duljevo kod Svetog Stefana, Crkva Sv. Stefana), obnovljene su dvije manastirske crkve – Sv. Dimitrija i Sv. Nikole. Patronalna Crkva Sv. Dimitrija je glavna i bolje očuvana. Posjeduje dragocjene freske. To je građevina pravougaone osnove s polukružnom apsidom i jednodjelnim zvonikom na preslicu. Crkva je neuobičajeno orijentisana u pravcu sjeveroistok – jugozapad i nema prozora. Unutrašnjost objekta je zasvedena svodom blago prelomljenim u tjemenu. Podužni zidovi ojačani su sa po dva para pilastara, koji omeđavaju traveje na objektu. Na osnovu sačuvanog slikarstva moguće je utvrditi tematiku i njegov raspored. Iznad dekorisanog sokla, dužinom svih zidova, nalazi se zona u kojoj su naslikane stojeće figure svetitelja. Poviše ove zone, do kordonskog vijenca na podužnim zidovima, smješten je niz medaljona sa prikazom poprsja svetitelja. U zonama svoda raspoređene su scene Velikih praznika, a iznad njih su naslikana poprsja proroka. Na svodnim ojačavajućim lukovima prikazana su četvorica stojećih jevanđelista, a u tjemenu podužnog svoda po travejima predstavljeni su različiti vidovi Hrista. U oltarskom prostoru, iznad sokla, nalazi se scena Služenje liturgije. Od četvorice liturgičara može se identifikovati jedino Vasilije Veliki. Iznad arhijereja, u polukaloti apside, smještena je Bogorodica Šira od nebesa. U veoma oštećenom slikarstvu ovog hrama mogu se identifikovati samo pojedini svetitelji i scene (arhanđel Mihailo, Konstantin i Jelena, Sava i Simeon Srpski, Sv. ratnik, Sv. Nikola, Vizija Sv. Petra Aleksandrijskog). Od scena Velikih praznika, na svodu je Rođenje, Sretenje, Krštenje, Raspeće i Vaskrsenje. Na svodu u oltaru sačuvan je lik Hristov iz Vaznesenja. Freske Crkve Sv. Dimitrija različito se datuju u stručnoj literaturi. Pojedini zapažaju visoke vrijednosti ovog slikarstva i datuju ga u XV v., a drugi ovo slikarstvo smještaju u kraj prve decenije XVII v. Druga, manja crkva posvećena je Sv. Nikoli i ona odstupa od uobičajene orijentacije izgrađenih pravoslavnih crkava. Jednobrodna je, pravougaone osnove i bez oltarske apside. U njoj od živopisa nije sačuvano ništa. Oko ovih crkava sačuvani su ostaci drugih objekata – monaških ćelija, konaka i objekata za druge namjene.
Literatura: T. Pejović, A. Čilikov, Pravoslavni manastiri u Crnoj Gori, Podgorica, 2011, 108–111.
S. Raičević