Marubi, Pjetro (Marubbi, Pjetër), ital.-alb. arhitekta, slikar, vajar i fotograf (Pjačenca, 1834 – ?, 1903). Prisiljen da se iseli iz Pjačence, 1856. došao je u Skadar, gdje otvara svoj atelje. Njime počinje istorija albanske fotografije. Jedno vrijeme boravio je u Zadru, gdje izvodi restauratorske radove. Protjeran je 14. X 1858, te se vraća u Skadar. Najstarije sačuvane fotografije u kolekciji Marubi su iz 1858. i 1859. U svom studiju kao šegrta zapošljava Meta Kodelija (1862–1881), sina svog čuvara i vrtlara Roka. Godine 1879. Marubi šalje Kodelija u Trst na studije fotografije sa poznatim fotografom Guglielmom Sebastianutijem, gdje ostaje dvije godine – do svoje iznenadne smrti. Metov mlađi brat Mikela Kel Kodeli (1870–1940), nakon njegove smrti, preuzima studio i prezime Marubi. Uradio je veliki broj fotografija s crnogorskim motivima (panorame, pejzaže, portrete muškaraca i žena, grupne fotografije). Neke od najstarijih fotografija iz studija „Marubi” u fototeci u Skadru (iz 1860-ih i 1870-ih, rađene tehnikom mokrog kolodijumskog procesa, formata od 21 x 27 cm do 30 x 40 cm) jesu one koje prikazuju Podgoricu (Stari grad, Vezirov most, Ribnicu), Ulcinj (Stari grad, džamiju) i Bar (Stari Bar prije razaranja u ratu 1877–1878, Stari Bar nakon crnogorskog osvajanja 1878). Iz istog perioda su i neke fotografije Crnogorske brigade. U periodu većeg interesovanja evropske štampe za Crnu Gori i Albaniju, za vrijeme Velike istočne krize i odmah nakon nje, redakcije The London Illustrated News, L’Illustration, La Guerra D’oriente koristile su fotografije studija „Marubi” za ilustracije svojih novina. Fotografisao je i kulturno-istorijske znamenitosti Cetinja (→ Cetinjski manastir, Orlov krš, → Plavi dvorac, Zetski dom, Austrougarsku ambasadu), Bara (Dvorac kralja Nikole), Manastir Ostrog, Ambasadu Crne Gore u Skadru i panoramske fotografije Luke Bar, Rijeke Crnojevića, Virpazara itd. Izdavao je i razglednice sa svojim fotografijama (Rijeka Crnojevića, Virpazar). U fototeci se nalaze i portreti vladajuće porodice Petrović Njegoš, kao i nekih drugih poznatih crnogorskih ličnosti. Fotografije su uglavnom snimljene tokom najvažnijih događaja iz tog perioda: vjenčanje knjaza Danila i princeze Jute iz 1899, posjete kralja Aleksandra Obrenovića Crnoj Gori 1897. itd. Drugi dio zbirke čini niz fotografija koje pokazuju neke dramatične trenutke iz crnogorske istorije, kao što su balkanski ratovi i predaja Skadra 1913. U fototeci „Marubi” su i fotografije Crne Gore za koje se vezuje određena nepreciznost u pogledu datuma i identifikovanja motiva, kao i problem njihovog pripisivanja Pjetru ili Kelu Marubiju. Iako je često boravio u Crnoj Gori, u Arhivu Muzeja kralja Nikole na Cetinju nalazi se mali broj njegovih fotografija. Fotografije osmanskog generala Hafiza, iz 1884, nepoznatog Albanca i troje najmlađe knjaževe djece – knjeginjica Marije i Ane i knjaževića Mirka – snimljene su oko 1882. Fotografije iz ateljea „Marubi” imaju i umjetničku i istorijsku vrijednost. Predstavljaju izvorni materijal za istraživanje crnogorske istorije, etnografije, arhitekture, umjetnosti i društvenog života od druge polovine XIX do XX v. U foto-kolekciji Marubi (Fototeka „Kombëtare Marubi”) u Skadru ima oko 150.000 negativa snimljenih 1856–1949, kroz tri generacije fotografa: Pjetro, Kel i Gege Marubi. Imovina foto-kolekcije Marubi postala je vlasništvo albanske države 1970. Osim Skadra, fotografije iz ateljea „Marubi” čuvaju se u Nacionalnom muzeju Delle Arti e Tradizioni Popolari Roma, Archivio Fotografico Storico – Fondo Marubi; u Biblioteci Del Arkiđinazio u Bolonji (Biblioteca dell’Archiginnasio di Bologna); Fondo Antonio Baldacci i u Biblioteci i Arhivu Muzeja kralja Nikole na Cetinju.