Jan F. Langhans, Kralj Nikola, 1913, NMCG, Cetinje

Langhans, Jan F., češ. fotograf (Vilemov, Češka, 9. VII 1851 – Černošice, Češka, 22. III 1928). Očevo ime František koristio je za registraciju svog fotografskog ateljea. Prvi atelje otvorio je u Pragu 1876, a godinu kasnije u Marienbadu. Portretisao je poznate ličnosti, među kojima su i engleski kralj Edvard VII, persijski šah i dr. Inovativan je i kao fotograf i u konceptu reklamiranja svog rada. Portreti iz njegovog studija bili su veoma popularni u Pragu na prelazu iz XIX u XX v. Zbog velike popularnosti, njegov studio u Pragu nazvan je „Fabrika fotografije”, a u njemu je 1907. bilo „oko 7 negativnih i 8 pozitivnih retušera, 2 operatera, 4 kopira, 2 prijemne dame, 1 računovođa, 1 knjigovezac i 1 sluga”. Langhans je bio i likovni stvaralac. Veza s crnogorskim dvorom trajala je kontinuirano više godina, na šta upućuju pisani tragovi. Ispred njegovog objektiva pozirali su svi članovi porodice Nikole I Petrovića. U kolekciji → Narodnog muzeja Crne Gore na Cetinju nalazi se veliki broj njegovih radova, nastalih u ateljeu u Pragu u različitim periodima. Te fotografije, a i one čiji nije bio autor, nego ih je samo umnožavao, crnogorski dvor je upotrebljavao kao pres-materijal za slanje poznatim evropskim ilustrovanim listovima. Neposrednošću se ističu dvije slike na kojima su knjaz Mirko i njegov sin Stevan (1905). U godini jubileja (1910) uradio je za crnogorskog kralja četiri portreta. Langhans i njegovi pomoćnici nagrađeni su za svoj rad Ordenom knjaza Danila V stepena.

Literatura: G. Malić, Slike u srebru: Predistorija i tehničko-tehnološka evolucija fotografije u 19. veku i prvoj polovini 20. veka, Beograd, 2001; P. Scheufler, Jan Langhans, Prague, 2005; M. Dragićević-Roganović, Fotografi na crnogorskom dvoru, Cetinje, 2016.

M. Đurić