Nikolaj Petrovič Krasnov, Uprava Zetske banovine, 1932, Cetinje

Krasnov, Nikolaj Petrovič (Красно́в, Никола́й Петро́вич), rus. arhitekta (Hornjatin, Moskva, 23. X 1864 – Beograd, 8. XII 1939). Studije slikarstva, vajarstva i arhitekture završio je 1885. na Umjetničkom učilištu u Moskvi. Kao gradski arhitekta na Krimu (1888–1898), projektovao je reprezentativne objekte i rekonstruisao istorijske građevine. Izgradnjom dvorca „Livadia”, ljetnjikovca cara Nikolaja II (1911), postaje „arhitekta ruskog carskog dvora”, a titulu „akademik arhitekture” dobija od petrogradske Akademije umjetnosti. Nakon Oktobarske revolucije, emigrirao je u Galipolje i na Maltu 1919. Na poziv Saveza ruskih inženjera i tehničara u Kraljevini SHS, dolazi u Beograd 1929. U Arhitektonskom odjeljenju Ministarstva građevina rukovodio je Odsjekom za monumentalne građevine i spomenike. Radio je za potrebe dvora i projektovao glavna državna zdanja, brojne profane i sakralne objekate, spomen-obilježja (u Beogradu: zgrade Državnog arhiva i Ministarstva finasija; piloni na Mostu kralja Aleksandra; enterijer i fasadna dekoracija Doma Narodne skupštine; enterijeri crkve na Oplencu i Starog dvora na Dedinju; spomen-kosturnica na ostrvu Vido kod Krfa itd.). Po mišljenju mnogih, najznačajniji je predstavnik akademskog istoricizma u srpskoj međuratnoj arhitekturi. U Crnoj Gori izvodi projekte: rekonstrukcija crkve posvećene Sv. Petru I na Lovćenu, u kojoj je sahranjen Njegoš (izgradnju je finansirao kralj A. Karađorđević i izvršio prenamjenu crkve – kapele Sv. Petra, posvetivši je Sv. Đorđu (1923–1925); rekonstrukciju i obnovu kapele Krasnov izvodi u visokom konzervatorskom i zanatskom kvalitetu, u istoj formi crkve rotonde sa polukružnom apsidom, izvjesno promijenjenih proporcija i detalja; kapela je demontirana 1971. da bi na njenom mjestu bio izgrađen Njegošev Mauzolej; zgrada Banske uprave na Cetinju (1930–1932) – jedino monumentalno zdanje koje je Krasnov projektovao izvan Beograda (u saradnji sa arh. Radmilom Jevrić). Tada najveća građevina na Cetinju, karakteristične fasade dekorisane grubo klesanim kamenom, iako raskošnog unutrašnjeg prostora, svojim volumenom neprilagođena je ambijentu i današnjem urbanitetu Cetinja. Sa S. Smirnovim Krasnov je radio adaptaciju Dvorca „Ljeskovac” za kralja Aleksandra (1933), koji je izgradio 1885. knjaz Nikola I (→ Tadić, Dragomir). Na ostrvu Sveti Stefan uradio je projekat crkvice Sv. Aleksandra Nevskog (ranije Sv. Bogorodice), koji je izveo 1938. njemački arh. Rihard Merker. Krasnov je uradio nalonje za Malteške relikvije, česticu Časnog krsta, desnu ruku Sv. Jovana i ikonu Bogorodice Filermose, tada u vlasništvu Karađorđevića (danas su na Cetinju). U stručnoj i naučnoj publicistici napisano je o njemu više radova (izbor): D. Acović, Album sećanja – Nikolaj Krasnov, Beograd, 2017; Grupa autora, Njegoševa kapela na Lovćenu i arhitekta Nikola Krasnov, katalog izložbe, Beograd, 2013; G. Gordić, V. P. Lončarski, Ruski arhitekti u Beogradu, katalog izložbe, Beograd, 2001; A. Kadijević, „Rad Nikolaja Krasnova u Ministarstvu građevina SHS/Jugoslavije u Beogradu od 1922. do 1939. godine”, GGB, XLIV, Beograd, 1997.

Literatura i izvor: L. Trifunović, „Sumrak Lovćena, dokumenti i prilozi o sudbini Njegoševe kapele na Lovćenu 1845–1971”, Umetnost, 27/28, Beograd, 1971; D. Martinović i U. Martinović, Cetinje – spomenici arhitekture, Cetinje, 1980; D. Acović, Album sećanja – Nikolaj Krasnov, Beograd, 2017; D. Acović, G. Gordić, V. Kamilić, B. Crvenković, Njegoševa kapela na Lovćenu i arhitekta Nikola Krasnov, katalog izložbe (Etnografski muzej), Beograd, 2013.

S. Mitrović