Dušan Jeknić, Mag i mrak

Jeknić, Dušan, slikar, univerzitetski profesor (Nikšić, 1. VIII 1949 – Nikšić, 31. VI 2012). U Beogradu je završio ALU (1976) i postdiplomske studije (1981), u klasi prof. R. Miševića. Uporedo upisuje postdiplomske studije na FPU u Beogradu, odsjek Sociologija kulture i kulturna politika. Bavio se pedagoškim radom: kao prof. u nikšićkoj gimnaziji, predavač i prof. na NF, docent i profesor na FF u Nikšiću, predavač na ALU u Trebinju. Bio je član neformalne likovne grupe „Generacija 9” (→ Likovne grupe). Studijski je boravio u Francuskoj, Njemačkoj, Holandiji, SAD. Njegov inspirativni prostor predstavlja, s jedne strane, crnogorsko podneblje, u kojem je kroz magiju perceptivnih senzacija istraživao tamne ponore čovjekovog podsvjesnog, a sa druge, svjetska literatura, filozofija, muzika, mitologija, matematika, koji su ga približili univerzalnim vrijednostima. Njegov osoben likovno-jezički vokabular može se smjestiti u domen snažne ekspresije (Vučje, 1987; Primorski pejzaž; Plitvice), lirske i geometrijske apstrakcije (Gorsko oko, 1982; Kompozicija, 1990; Belo, modro, zlatno, 1991), nadrealnih vizija. Bogata hromatska sazvučja, intenzivan kolorit koji smiruje crna, daju posebnu notu njegovom slikarstvu, u kome boja ima simboliku psihološkog značenja. Izražavao se u ciklusima. Filozofsko-psihološki i apstraktni ciklus crteža MMMM posvećuje muzama, mašti (fantazmi Markiza de Sada), muzici i misteriji. Prethodio mu je ciklus ženskih portreta, arhetipskih praslika muze – njegove zvijezde vodilje, kroz zamršene lavirinte stvaralačkih nedoumica, samoispitivanja i traženja (Crvena ruža, 1985; Čarobna ruža, 1991...). Prefinjen i precizan linearizam, karakterističan za antičke kameje i reljefe, javlja se na grafičkim listovima ciklusa Misterije Ostroga. Tematski, njegovo djelo (slike, crteži, grafike) obuhvata: figuralne kompozicije (Kihot, Raspeće), portretno slikarstvo (Šaman, Agent), pejzaže (Krnovo, 1991; Plavi mjesec, 1992), apstraktno-asocijativne fantazije (Cvat, Helenska vaza, Armisovo blago), slike ptica i životinja (Pjesnik i soko, Ranjeni jelen, Zaklano jagnje). Publikovao je brojne teorijske radove iz oblasti istorije umjetnosti i sociologije umjetnosti: „Situiranje crnogorskog slikarstva druge polovine XX vijeka u teoriji retrospekcije moderne i postmoderne”, Luča, časopis za filozofiju i sociologiju, br. 1–2, Nikšić, 1997; „Lubarda između tradicije i modernosti”, Luča, br. 3, Nikšić, 2001). Samostalne izložbe: Beograd (1981, 1995); Nikšić (1985, 1989); Titograd (1985, 1994); Igalo (1994); Sombor (1994); Vrbas (1995); Novi Sad (1995); Sveti Stefan (2000); Nikšić (posth. retrosp. 2013); Tivat (posth. retrosp. 2018). Kolektivne izložbe: Herceg Novi, Beograd, Hamburg, Štutgart, Manhajm, Nikšić, Cetinje, Banjaluka, Sarajevo i dr. Dobitnik je Nagrade Zimskog salona, Herceg Novi (1978); Nagrade Likovnog salona, Nikšić (1980); Nagrade ULUCG-a, Titograd (1985). Član je ULUCG-a od 1977.

Literatura i izvori: R. Božović, pred. kat., Paviljon umjetnosti, Podgorica, 1994; O. Perović, „Kontinuitet mijena”, Likovna hronika, izbor iz Monitora 1993–1997, Monitor, Podgorica, 1998, 53–54; Lj. Zeković, N. Nikčević, D. Radovanović, M. Dedić, A. Čilikov, „Jeknić Dušan”, Leksikon crnogorskih umjetnika, 1945–2001, Podgorica, 2001, 108; L. Đurašković, „Na putu ka beskonačnom i vječnom”, Pobjeda, 3. XII 2005, VI i VII; S. Slovinić, „Jeknić Dušan”, Ars Libris (1999–2012), Podgorica, 2013, 614–615; T. Pel, Lj. Zeković, pred. kat. Dušan Jeknić, retropsektivna izložba, Centar za kulturu, Galerija „Nikola I”, Nikšić, 2013; JU Muzeji i galerije, Tivat, 2018.

Lj. Zeković