Vasilije Vasko Ćetković, Tvrd je orah voćka čudnovata, 1975, NMCG, Cetinje
Ćetković, Vasilije Vasko, vajar (Lepenac, Mojkovac, 8. IV 1938). Likovno obrazovanje započeo je u Novom Sadu, a nastavio na Meštrovićevoj maloj akademiji u Splitu (→ Meštrović, Ivan). Dva ljeta dijeli atelje sa vajarem Jovanom Soldatovićem u Novom Sadu. U Ljubljani završava ALU (1965), kod profesorâ Z. Kalina i B. Kalina. Iz Ljubljane se seli u Celje – Zadrobova, a kasnije u Prekorje. Radio je malu plastiku i javne spomenike. Osnivač je i idejni tvorac galerije skulpture na otvorenom – muzej u parku „Forma viva” u Zreču. Dokazao se i na području slikarstva brojnim akvarelima (70 akvarela ukrašava dom za starije „Pegaz” u Rogaškoj Slatini). Stvara u raznim materijalima: drvetu, željezu, kamenu, betonu, staklu, keramici, čeliku, aluminijumu. Njegovo djelo realizovano je najčešće u ciklusima apstraktno-asocijativne konotacije: Hortikultura (od 1982); Jezgra (1986–1987); Atomske glave (oko 1988); Hirurgija, u kojima izražava osobenosti svog likovnog senzibiliteta i stvaralačku dosljednost, koja je sadržana u estetskom oblikovanju i modelovanju u glini i gipsu, rezbarenju i zasijecanju drveta, skulpturama od keramike i livenog tečnog aluminijuma, kao i na složenim strukturama koje su nastale kombinacijom raznih materijala. Idealnu formu traži u energetskom naboju kružnih i ovalnih oblika, šupljeg i punog, ekspresivnih i svedenih formi anikonične, arhetipske izvornosti. Često su simboličkog i metaforičkog značenja, kao npr. skulptura Čvor u Grevenbroichu (Njemačka), koja simbolizuje povezivanje svih ljudi i zemalja svijeta, te skulptura Tvrd je orah voćka čudnovata, 1975. (poklon V. Ćetkovića Galeriji „Umjetnici Jugoslavije Njegošu”, NMCG, Cetinje). U njegovom stvaralačkom opusu izdvaja se spomenička i ambijentalna skulptura koju je radio: u Sloveniji – najranije djelo, spomenički kompleks „Ominozen”, skulpture od čelika, u Kovačkoj industriji Zreče (1973–1974); u Celju (ispred Opštine Celje, statua fotografa Josipa Pelikana), Žalecu, Šempeteru, Škofjoj vasi, Velenju, Zreču, Slovenskoj Bistrici, Rogaškoj Slatini (Pegaz, 2008), Slovenskim Konjicama (Žena na konju, 2009), Levecu i dr.; u Crnoj Gori – Bijelo Polje; u BiH – Zenica. Imao je brojne samostalne izložbe u Sloveniji, Hrvatskoj, Austriji, Njemačkoj, kao i više grupnih izložbi. Učestvovao je na značajnim antologijskim izložbama crnogorske savremene umjetnosti u zemlji i inostranstvu. Dobitnik je više nagrada i priznanja: Priznanje za skulpturu savremene crnogorske umjetnosti, Muzej savremene umjetnosti, Pariz; Prešernova nagrada Kulturne zajednice opštine Celje (1974); Otkupna nagrada XI Likanale, Gospić (1976); I nagrada „Hortikultura ’80”, Celje (1980); Otkupna nagrada Cetinjskog salona jugoslovenske likovne umjetnosti „13. novembar”, Cetinje (1982); Zlatni celjski grb za životno vajarsko djelo, u oblasti monumentalne plastike, nagrada Mjesne opštine Celje (2011).
Literatura: D. Medved, monograf. Ćetković, Ljubljana, 1983; A. Vodončnik, Vasilije Ćetković-Vasko, seminarski rad: samostalno izdanje, Celje, 1993; M. M. Marović, „Vasilije Ćetković”, Prostor/vrijeme/trajanje – crnogorska likovna kritika, Podgorica, 2000, 206–208; N. Nikčević, „Ćetković Vasilije”, Leksikon crnogorskih umjetnika, 1945–2001, Podgorica, 2001, 46.
Lj. Zeković