Hilmija Ćatović, Crveni lonac, 1971, NMCG, Cetinje
Ćatović, Hilmija, slikar, univerzitetski profesor (Skoplje, 15. III 1933 – Novi Pazar, 8. III 2017). Pred II svj. rat vraća se sa porodicom u zavičaj – Rožaje, iz Makedonije, gdje mu se otac, prof. Velike medrese, upokojio. Učestvuje 1949. na radnoj akciji izgradnje Novog Beograda. Iste godine upisuje → Umjetničku školu u Herceg Novom. Školovanje nastavlja 1951. na Srednjoj umetničkoj školi u Peći. Na prijedlog profesora, preskače I i upisuje II godinu na ALU u Beogradu, koju završava 1958, u klasi prof. V. Grdana. Prvu samostalnu izložbu imao je 1957. u Novom Pazaru. Od 1960. stvara i radi u Prištini: kao dizajner u NIP „Rilindija”; od 1961. kao nastavnik na VPŠ, kasnije prof. na AU, do 1999, kada mu u ratnom vihoru stradaju mnoga djela i dokumentacija. Teme njegovih slika su čovjek i priroda. Izražavao se u domenu simboličkog, nadrealnog, impresionističkog, fovističkog, ekspresionističkog i apstraktno-asocijativnog slikarstva. Šezdesetih i sedamdesetih godina radi figurativne kompozicije, koje karakteriše lirika poetskog realizma i intimizma (Odmor, 1962; Glava djevojke, 1966; Hamid Poljak, 1972). Usamljene figure, portreti, rjeđe grupe ljudi, koji dominiraju na njegovim platnima, rađeni su u duhu modernog romantizma. U tom periodu nastale su slike sa socijalnom tematikom, koje posvećuje gradskim nosačima. Od osamdesetih pejzaž predstavlja eksplicitan motiv njegovih slika. Rani pejzaži nemaju nazive (okolina Kosovske Mitrovice, Pešterska visoravan), da bi od devedesetih dobili svoju topičku autentičnost (Bandževo brdo, 1993; Motiv sa Hajle, 1993; Završe, 1995; Motiv sa Peštera, 2005). Predjeli H. Ćatovića prepoznati su po čudesnoj zelenoj, plamenocrvenoj, sunčanožutoj boji i kamenu koji „šeta” njegovim slikama, mijenja oblik, ali ne i suštinu svojih iskonskih energetskih moći. To su realni entiteti u kojima umjetnik koloritom fovističkog intenziteta, ekspresivnim potezima, lazurnim i pastoznim nanosima pigmenta projektuje svoja unutrašnja stanja. Drama u duši poistovjetila se sa dramom u prirodi, a snaga ekspresije udružila se sa notom melanholije i lirizmom. Osamdesetih godina radi nadrealne figuralne kompozicije (slike i crteži), posvećene muhamedanskom raju – dženetu (ciklus Stremljenja). Imao je oko 60 samostalnih izložbi: Srbija, BiH, Makedonija, Poljska, SSSR, Rumunija, Njemačka, Švajcarska, Sirija, Italija, Jordan, Turska, Kanada, Egipat… Izlagao je na preko 300 kolektivnih izložbi. Dobitnik je više nagrada: Decembarska nagrada SAP Kosovo (1964); Nagrada „Oktobarskog salona”, Beograd (1971); Nagrada ULUK-a, Priština (1973, 1980, 1981, 1982, 1983, 1985); Otkupna nagrada Salona „13. novembar”, Cetinje (1975); Otkupna nagrada „Jugoslovenskog portreta”, Tuzla (1975, 1979); Nagrada XV Likovnog salona, Sombor (1977); Nagrada Salona, ULUP, Priština (1982, 1988); Novembarska nagrada grada, Priština (1984); Nagrada „Pivo Karamatijević”, Pljevlja (1999); Nagrada grada Rožaja, Rožaje (2000); Nagrada za životni rad i ostvarenja u kulturi NBV-a (2006); Nagrada za životno djelo i stvaralaštvo, Novi Pazar (2007). Bio je član ULUS-a i SULU.
Literatura i izvori: N. Murići, pred. kat. Hilmija Ćatović, Dom omladine „Boro i Ramiz”, Priština, mart 1983; R. Ćetković, „Hilmija Ćatović”, Likovni život – kritike, prikazi, članci, Podgorica, 1996, 223; S. Marković, pred. kat. Slikarstvo Hilmije Ćatovića, Galerija „Olga Petrov”, Pančevo, 1996; L. Stojanović, pred. kat. Raščaravanje i oneobičavanje prirode, Galerija Doma omladine, Rožaje, 1999; S. Bošnjak, pred. kat. Hilmija Ćatović, Galerija „Vladislav Maržik”, Kraljevo, 2003; S. Slovinić, pred. kat. Hilmija Ćatović, Kragujevac, 2003; Z. Mandić, pred. kat. Panonija 2004, Likovna kolonija Novi Sad, maj 2004; Lj. Zeković, „Priroda, božansko porijeklo harmonije; F. Muhić, Vidu Viča: slikar Hilmija Ćatović”, Hilmija Ćatović, monografija, retrospektiva, Podgorica, novembar – decembar, 2013.
Lj. Zeković